Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Associated topic(s): Bṛhaspati

Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 10081
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
gaṇānāṃ tvā gaṇapatiṃ havāmahe kaviṃ kavīnām upamaśravastamam / (1.1) Par.?
gaṇa
g.p.m.
tvad
ac.s.a.
gaṇapati
ac.s.m.
→ rāj (1.2) [conj]
hvā
1. pl., Pre. ind.
root
→ brahmaṇaspati (1.2) [vocative]
kavi
ac.s.m.
kavi
g.p.m.
jyeṣṭharājam brahmaṇām brahmaṇaspata ā naḥ śṛṇvann ūtibhiḥ sīda sādanam // (1.2) Par.?
∞ rāj
ac.s.m.
← gaṇapati (1.1) [conj]
brahman
g.p.n.
brahmaṇaspati.
v.s.m.
← hvā (1.1) [vocative]
ā
indecl.
mad
ac.p.a.
śru
Pre. ind., n.s.m.
ūti
i.p.f.
sad
2. sg., Pre. imp.
root
sādana.
ac.s.n.
devāś cit te asurya pracetaso bṛhaspate yajñiyam bhāgam ānaśuḥ / (2.1) Par.?
deva
n.p.m.
cit
indecl.
tvad
g.s.a.
asurya
v.s.m.
pracetas
g.s.m.
yajñiya
ac.s.m.
bhāga
ac.s.m.
.
3. pl., Perf.
root
usrā iva sūryo jyotiṣā maho viśveṣām ij janitā brahmaṇām asi // (2.2) Par.?
usrā
ac.p.f.
iva
indecl.
sūrya
n.s.m.
jyotis
i.s.n.
maha,
n.s.m.
viśva
g.p.m.
id
indecl.
jan
3. sg., periphr. fut.
root
brahman
g.p.n.
as.
2. sg., Pre. ind.
ā vibādhyā parirāpas tamāṃsi ca jyotiṣmantaṃ ratham ṛtasya tiṣṭhasi / (3.1) Par.?
ā
indecl.
vibādh
Abs., indecl.
parirāp
ac.p.m.
tamas
ac.p.n.
ca,
indecl.
jyotiṣmat
ac.s.m.
→ bhīma (3.2) [conj]
ratha
ac.s.m.
→ dambhana (3.2) [acl]
ṛta
g.s.n.
sthā,
2. sg., Pre. ind.
root
→ bṛhaspati (3.2) [vocative]
bṛhaspate bhīmam amitradambhanaṃ rakṣohaṇaṃ gotrabhidaṃ svarvidam // (3.2) Par.?
bṛhaspati
v.s.m.
← sthā (3.1) [vocative]
bhīma
ac.s.m.
← jyotiṣmat (3.1) [conj]
amitra
comp.
∞ dambhana
ac.s.m.
← ratha (3.1) [acl]
∞ han
ac.s.m.
gotra
comp.
∞ bhid
ac.s.m.
svar
comp.
∞ vid.
ac.s.m.
sunītibhir nayasi trāyase janaṃ yas tubhyaṃ dāśān na tam aṃho aśnavat / (4.1) Par.?
sunīti
i.p.f.
,
2. sg., Pre. ind.
root
trā
2. sg., Pre. ind.
root
jana,
ac.s.m.
yad
n.s.m.
tvad
d.s.a.
dāś.
3. sg., Pre. sub.
na
indecl.
tad
ac.s.m.
aṃhas
n.s.n.
.
3. sg., Pre. sub.
root
brahmadviṣas tapano manyumīr asi bṛhaspate mahi tat te mahitvanam // (4.2) Par.?
brahman
comp.
∞ dviṣ
g.s.m.
tapana
n.s.m.
root
manyumī
n.s.m.
as
2. sg., Pre. ind.
mahi
n.s.n.
root
tad
n.s.n.
tvad
g.s.a.
mahitvana.
n.s.n.
na tam aṃho na duritaṃ kutaścana nārātayas titirur na dvayāvinaḥ / (5.1) Par.?
na
indecl.
tad
ac.s.m.
aṃhas
n.s.n.
root
na
indecl.
durita
n.s.n.
kutaścana
indecl.
na
indecl.
∞ arāti
n.p.m.
tṛ
3. pl., Perf.
na
indecl.
dvayāvin.
n.p.m.
viśvā id asmād dhvaraso vi bādhase yaṃ sugopā rakṣasi brahmaṇaspate // (5.2) Par.?
viśva
ac.p.f.
id
indecl.
idam
ab.s.m.
dhvaras
ac.p.f.
vi
indecl.
bādh,
2. sg., Pre. ind.
root
yad
ac.s.m.
su
indecl.
∞ gopā
n.s.m.
rakṣ
2. sg., Pre. ind.
tvaṃ no gopāḥ pathikṛd vicakṣaṇas tava vratāya matibhir jarāmahe / (6.1) Par.?
tvad
n.s.a.
mad
g.p.a.
gopā
n.s.m.
root
pathikṛt
n.s.m.
tvad
g.s.a.
vrata
d.s.n.
mati
i.p.f.
jṛ.
1. pl., Pre. ind.
root
bṛhaspate yo no abhi hvaro dadhe svā tam marmartu ducchunā harasvatī // (6.2) Par.?
yad
n.s.m.
mad
d.p.a.
abhi
indecl.
hvaras
ac.s.n.
dhā,
3. sg., Perf.
sva
n.s.f.
tad
ac.s.m.
mamar
3. sg., Pre. imp.
root
ducchunā
n.s.f.
harasvat.
n.s.f.
uta vā yo no marcayād anāgaso 'rātīvā martaḥ sānuko vṛkaḥ / (7.1) Par.?
uta
indecl.

indecl.
yad
n.s.m.
mad
ac.p.a.
marcay
3. sg., Pre. sub.
← tad (7.2) [acl]
anāgas
ac.p.m.
marta
n.s.m.
sānuka
n.s.m.
vṛka,
n.s.m.
bṛhaspate apa taṃ vartayā pathaḥ sugaṃ no asyai devavītaye kṛdhi // (7.2) Par.?
apa
indecl.
tad
ac.s.m.
→ marcay (7.1) [acl:rel]
vartay
2. sg., Pre. imp.
root
pathin.
ab.s.m.
suga
ac.s.n.
mad
d.p.a.
idam
d.s.f.
deva
comp.
∞ vīti
d.s.f.
kṛ.
2. sg., Aor. imp.
root
trātāraṃ tvā tanūnāṃ havāmahe 'vaspartar adhivaktāram asmayum / (8.1) Par.?
trātṛ
ac.s.m.
tvad
ac.s.a.
tanu
g.p.f.
hvā
1. pl., Pre. ind.
root
adhivaktṛ
ac.s.m.
asmayu.
ac.s.m.
bṛhaspate devanido ni barhaya mā durevā uttaraṃ sumnam un naśan // (8.2) Par.?
deva
comp.
∞ nid
ac.p.m.
ni
indecl.
barhay.
2. sg., Pre. imp.
root

indecl.
dureva
n.p.m.
uttara
ac.s.n.
sumna
ac.s.n.
ud
indecl.
naś.
3. pl., Aor. inj.
root
tvayā vayaṃ suvṛdhā brahmaṇaspate spārhā vasu manuṣyā dadīmahi / (9.1) Par.?
tvad
i.s.a.
mad
n.p.a.
su
indecl.
∞ vṛdh
i.s.m.
spārha
ac.p.n.
vasu
ac.p.n.
manuṣya
ac.p.n.
.
1. pl., Pre. opt.
root
yā no dūre taḍito yā arātayo 'bhi santi jambhayā tā anapnasaḥ // (9.2) Par.?
yad
n.p.f.
mad
ac.p.a.
dūra
l.s.n.
taḍitas,
indecl.
yad
n.p.f.
arāti
n.p.f.
abhi
indecl.
as,
3. pl., Pre. ind.
jambhay
2. sg., Pre. imp.
root
tad
ac.p.f.
anapnas.
ac.p.f.
tvayā vayam uttamaṃ dhīmahe vayo bṛhaspate papriṇā sasninā yujā / (10.1) Par.?
mā no duḥśaṃso abhidipsur īśata pra suśaṃsā matibhis tāriṣīmahi // (10.2) Par.?

indecl.
mad
ac.p.a.
abhidipsu
n.s.m.
īś.
3. sg., Pre. inj.
root
pra
indecl.
su
indecl.
∞ śaṃsa
n.p.m.
mati
i.p.f.
tṛ.
1. pl., Aor. Opt.
root
anānudo vṛṣabho jagmir āhavaṃ niṣṭaptā śatrum pṛtanāsu sāsahiḥ / (11.1) Par.?
anānuda
n.s.m.
vṛṣabha
n.s.m.
root
→ as (11.2) [cop]
→ brahmaṇaspati (11.2) [vocative]
→ ṛṇayā (11.2) [conj]
→ dam (11.2) [conj]
jagmi
n.s.m.
āhava
ac.s.m.
niṣṭap
3. sg., periphr. fut.
śatru
ac.s.m.
pṛtanā
l.p.f.
sāsahi
n.s.m.
asi satya ṛṇayā brahmaṇaspata ugrasya cid damitā vīḍuharṣiṇaḥ // (11.2) Par.?
as
2. sg., Pre. ind.
← vṛṣabha (11.1) [cop]
satya
n.s.m.
ṛṇayā
n.s.m.
← vṛṣabha (11.1) [conj]
brahmaṇaspati
v.s.m.
← vṛṣabha (11.1) [vocative]
ugra
g.s.m.
cit
indecl.
dam
3. sg., periphr. fut.
← vṛṣabha (11.1) [conj]
vīḍu
comp.
∞ harṣin.
g.s.m.
adevena manasā yo riṣaṇyati śāsām ugro manyamāno jighāṃsati / (12.1) Par.?
adeva
i.s.n.
manas
i.s.n.
yad
n.s.m.
riṣaṇy,
3. sg., Pre. ind.
← tad (12.2) [acl]
śās
g.p.m.
ugra
n.s.m.
man
Pre. ind., n.s.m.
jighāṃs,
3. sg., Pre. ind.
bṛhaspate mā praṇak tasya no vadho ni karma manyuṃ durevasya śardhataḥ // (12.2) Par.?

indecl.
praṇaś
3. sg., Aor. inj.
root
tad
g.s.m.
→ riṣaṇy (12.1) [acl:rel]
mad
ac.p.a.
vadha.
n.s.m.
ni
indecl.
kṛ
1. pl., Aor. inj.
root
manyu
ac.s.m.
dureva
g.s.m.
śṛdh.
Pre. ind., g.s.m.
bhareṣu havyo namasopasadyo gantā vājeṣu sanitā dhanaṃ dhanam / (13.1) Par.?
bhara
l.p.m.
hu
Ger., n.s.m.
root
namas
i.s.n.
∞ upasad
Ger., n.s.m.
root
gam
3. sg., periphr. fut.
root
vāja
l.p.m.
san
3. sg., periphr. fut.
root
dhana
ac.s.n.
dhana
ac.s.n.
viśvā id aryo abhidipsvo mṛdho bṛhaspatir vi vavarhā rathāṁ iva // (13.2) Par.?
viśva
ac.p.f.
id
indecl.
ari
g.s.m.
abhidipsu
ac.p.f.
mṛdh
ac.p.f.
vi
indecl.
vṛh
3. sg., Perf.
root
ratha
ac.p.m.
iva.
indecl.
tejiṣṭhayā tapanī rakṣasas tapa ye tvā nide dadhire dṛṣṭavīryam / (14.1) Par.?
tapanī
i.s.f.
rakṣas
ac.p.m.
tap,
2. sg., Pre. imp.
root
yad
n.p.m.
tvad
ac.s.a.
nid
d.s.f.
dhā
3. pl., Perf.
dṛś
PPP, comp.
∞ vīrya.
ac.s.m.
āvis tat kṛṣva yad asat ta ukthyam bṛhaspate vi parirāpo ardaya // (14.2) Par.?
āvis
indecl.
tad
ac.s.n.
kṛ,
2. sg., Aor. imp.
root
yad
n.s.n.
as
3. sg., Pre. sub.
tvad
g.s.a.
ukthya.
n.s.n.
vi
indecl.
parirāp
ac.p.m.
arday.
2. sg., Pre. imp.
root
bṛhaspate ati yad aryo arhād dyumad vibhāti kratumaj janeṣu / (15.1) Par.?
ati
indecl.
yad
n.s.n.
ari
g.s.m.
arh,
3. sg., Pre. sub.
→ dīdī (15.2) [conj]
← tad (15.2) [acl]
dyumat
n.s.n.
vibhā
3. sg., Pre. ind.
kratumat
n.s.n.
jana,
l.p.m.
yad dīdayacchavasa ṛtaprajāta tad asmāsu draviṇaṃ dhehi citram // (15.2) Par.?
yad
n.s.n.
dīdī
3. sg., Pre. sub.
← arh (15.1) [conj]
∞ śavas
ab.s.n.
ṛta
comp.
∞ prajan,
PPP, v.s.m.
tad
ac.s.n.
→ arh (15.1) [acl:rel]
mad
l.p.a.
draviṇa
ac.s.n.
dhā
2. sg., Pre. imp.
root
citra.
ac.s.n.
mā na stenebhyo ye abhi druhas pade nirāmiṇo ripavo 'nneṣu jāgṛdhuḥ / (16.1) Par.?

indecl.
mad
ac.p.a.
root
stena,
d.p.m.
yad
n.p.m.
abhi
indecl.
druh
g.s.f.
pada
l.s.n.
nirāmin
n.p.m.
ripu
n.p.m.
anna
l.p.n.
gṛdh.
3. pl., Perf.
→ ūh (16.2) [conj]
ā devānām ohate vi vrayo hṛdi bṛhaspate na paraḥ sāmno viduḥ // (16.2) Par.?
ā
indecl.
deva
g.p.m.
ūh
3. pl., Pre. ind.
← gṛdh (16.1) [conj]
vi
indecl.
vrayas
ac.s.n.
hṛd.
l.s.n.
na
indecl.
paras
indecl.
sāman
ab.s.n.
vid.
3. pl., Perf.
root
viśvebhyo hi tvā bhuvanebhyas pari tvaṣṭājanat sāmnaḥ sāmnaḥ kaviḥ / (17.1) Par.?
viśva
ab.p.n.
hi
indecl.
tvad
ac.s.a.
bhuvana
ab.p.n.
pari
indecl.
∞ jan
3. sg., Impf.
root
sāman
ab.s.n.
sāman
ab.s.n.
kavi.
n.s.m.
sa ṛṇacid ṛṇayā brahmaṇaspatir druho hantā maha ṛtasya dhartari // (17.2) Par.?
tad
n.s.m.
ṛṇacit
n.s.m.
druh
g.s.f.
han
3. sg., periphr. fut.
root
mah
g.s.n.
ṛta
g.s.n.
dhartṛ.
l.s.m.
tava śriye vy ajihīta parvato gavāṃ gotram udasṛjo yad aṅgiraḥ / (18.1) Par.?
tvad
g.s.a.
śrī
d.s.f.
vi
indecl.

3. sg., Impf.
root
parvata,
n.s.m.
go
g.p.m.
gotra
ac.s.n.
utsṛj
2. sg., Impf.
yat
indecl.
aṅgiras.
v.s.m.
indreṇa yujā tamasā parīvṛtam bṛhaspate nir apām aubjo arṇavam // (18.2) Par.?
indra
i.s.m.
yuj
i.s.m.
tamas
i.s.n.
parīvṛ
PPP, ac.s.m.
niḥ
indecl.
ap
g.p.f.
ubj
2. sg., Impf.
root
arṇava.
ac.s.m.
brahmaṇaspate tvam asya yantā sūktasya bodhi tanayaṃ ca jinva / (19.1) Par.?
tvad
n.s.a.
idam
g.s.n.
yam
3. sg., periphr. fut.
sūkta
g.s.n.
bhū.
2. sg., Aor. imp.
root
tanaya
ac.s.m.
ca
indecl.
jinv.
2. sg., Pre. imp.
viśvaṃ tad bhadraṃ yad avanti devā bṛhad vadema vidathe suvīrāḥ // (19.2) Par.?
viśva
n.s.n.
tad
n.s.n.
bhadra,
n.s.n.
root
yad
ac.s.n.
av
3. pl., Pre. ind.
deva.
n.p.m.
bṛhat
ac.s.n.
vad
1. pl., Pre. opt.
root
vidatha
l.s.n.
su
indecl.
∞ vīra.
n.p.m.
Duration=0.086606025695801 secs.