Texts

athāto mūtrakṛcchrapratiṣedhamadhyāyaṃ vyākhyāsyāmaḥ // (1) Par.?

yathovāca bhagavān dhanvantariḥ // (2) Par.?

vātena pittena kaphena sarvaistathābhighātaiḥ śakṛdaśmarībhyām / (3.1) Par.?

tathāparaḥ śarkarayā sukaṣṭo mūtropaghātaḥ kathito 'ṣṭamastu // (3.2) Par.?

alpamalpaṃ samutpīḍya muṣkamehanabastibhiḥ / (4.1) Par.?

phaladbhiriva kṛcchreṇa vātāghātena mehati // (4.2) Par.?

hāridramuṣṇaṃ raktaṃ vā muṣkamehanabastibhiḥ / (5.1) Par.?

agninā dahyamānābhaiḥ pittāghātena mehati // (5.2) Par.?

snigdhaṃ śuklamanuṣṇaṃ ca muṣkamehanabastibhiḥ / (6.1) Par.?

saṃhṛṣṭaromā gurubhiḥ śleṣmāghātena mehati // (6.2) Par.?

dāhaśītarujāviṣṭo nānāvarṇaṃ muhurmuhuḥ / (7.1) Par.?

tāmyamānastu kṛcchreṇa sannipātena mehati // (7.2) Par.?

mūtravāhiṣu śalyena kṣateṣvabhihateṣu ca / (8.1) Par.?

srotaḥsu mūtrāghātastu jāyate bhṛśavedanaḥ // (8.2) Par.?

vātabastestu tulyāni tasya liṅgāni lakṣayet / (9.1) Par.?

śakṛtastu pratīghātādvāyurviguṇatāṃ gataḥ // (9.2) Par.?

ādhmānaṃ ca saśūlaṃ ca mūtrasaṅgaṃ karoti hi / (10.1) Par.?

aśmarīhetukaḥ pūrvaṃ mūtrāghāta udāhṛtaḥ // (10.2) Par.?

aśmarī śarkarā caiva tulye saṃbhavalakṣaṇaiḥ / (11.1) Par.?

śarkarāyā viśeṣaṃ tu śṛṇu kīrtayato mama // (11.2) Par.?

pacyamānasya pittena bhidyamānasya vāyunā / (12.1) Par.?

śleṣmaṇo 'vayavā bhinnāḥ śarkarā iti saṃjñitāḥ // (12.2) Par.?

hṛtpīḍā vepathuḥ śūlaṃ kukṣau vahniḥ sudurbalaḥ / (13.1) Par.?

tābhir bhavati mūrcchā ca mūtrāghātaśca dāruṇaḥ // (13.2) Par.?

mūtraveganirastāsu tāsu śāmyati vedanā / (14.1) Par.?

yāvadanyā punarnaiti guḍikā srotaso mukham // (14.2) Par.?

śarkarāsaṃbhavasyaitanmūtrāghātasya lakṣaṇam / (15.1) Par.?

cikitsitamathaiteṣāmaṣṭānām api vakṣyate // (15.2) Par.?

aśmarīṃ ca samāśritya yaduktaṃ prasamīkṣya tat / (16.1) Par.?

yathādoṣaṃ prayuñjīta snehādim api ca kramam // (16.2) Par.?

śvadaṃṣṭrāśmabhidau kumbhīṃ hapuṣāṃ kaṇṭakārikām / (17.1) Par.?

balāṃ śatāvarīṃ rāsnāṃ varuṇaṃ girikarṇikām // (17.2) Par.?

tathā vidārigandhādiṃ saṃhṛtya traivṛtaṃ pacet / (18.1) Par.?

tailaṃ ghṛtaṃ vā tat peyaṃ tena vāpyanuvāsanam // (18.2) Par.?

dadyāduttarabastiṃ ca vātakṛcchropaśāntaye / (19.1) Par.?

śvadaṃṣṭrāsvarase tailaṃ saguḍakṣīranāgaram // (19.2) Par.?

paktvā tat pūrvavadyojyaṃ tatrānilarujāpaham / (20.1) Par.?

tṛṇotpalādikākolīnyagrodhādigaṇaiḥ kṛtam // (20.2) Par.?

pītaṃ ghṛtaṃ pittakṛcchraṃ nāśayet kṣīram eva vā / (21.1) Par.?

dadyāduttarabastiṃ ca pittakṛcchropaśāntaye // (21.2) Par.?

ebhireva kṛtaḥ snehastrividheṣvapi bastiṣu / (22.1) Par.?

hitaṃ virecanaṃ cekṣukṣīradrākṣārasair yutam // (22.2) Par.?

surasoṣakamustādau varuṇādau ca yat kṛtam / (23.1) Par.?

tailaṃ tathā yavāgvādi kaphāghāte praśasyate // (23.2) Par.?

yathādoṣocchrayaṃ kuryādetāneva ca sarvaje / (24.1) Par.?

phalguvṛścīradarbhāśmasāracūrṇaṃ ca vāriṇā // (24.2) Par.?

surekṣurasadarbhāmbupītaṃ kṛcchrarujāpaham / (25.1) Par.?

tathābhighātaje kuryāt sadyovraṇacikitsitam // (25.2) Par.?

mūtrakṛcchre śakṛjjāte kāryā vātaharī kriyā / (26.1) Par.?

svedāvagāhāvabhyaṅgabasticūrṇakriyāstathā // (26.2) Par.?

ye tvanye tu tathā kṛcchre tayoḥ proktaḥ kriyāvidhiḥ // (27.1) Par.?