UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 6233
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
adhyātmaṃ vistareṇeha punar eva vadasva me / (1.2)
Par.?
yad adhyātmaṃ yathā cedaṃ bhagavann ṛṣisattama // (1.3)
Par.?
vyāsa uvāca / (2.1)
Par.?
adhyātmaṃ yad idaṃ tāta puruṣasyeha vidyate / (2.2)
Par.?
tat te 'haṃ sampravakṣyāmi tasya vyākhyām imāṃ śṛṇu // (2.3)
Par.?
bhūmir āpastathā jyotir vāyur ākāśam eva ca / (3.1)
Par.?
mahābhūtāni bhūtānāṃ sāgarasyormayo yathā // (3.2)
Par.?
prasāryeha yathāṅgāni kūrmaḥ saṃharate punaḥ / (4.1)
Par.?
tadvanmahānti bhūtāni yavīyaḥsu vikurvate // (4.2)
Par.?
iti tanmayam evedaṃ sarvaṃ sthāvarajaṅgamam / (5.1)
Par.?
sarge ca pralaye caiva tasmānnirdiśyate tathā // (5.2)
Par.?
mahābhūtāni pañcaiva sarvabhūteṣu bhūtakṛt / (6.1)
Par.?
akarot tāta vaiṣamyaṃ yasmin yad anupaśyati // (6.2)
Par.?
akarod yaccharīreṣu kathaṃ tad upalakṣayet / (7.2)
Par.?
indriyāṇi guṇāḥ kecit kathaṃ tān upalakṣayet // (7.3) Par.?
vyāsa uvāca / (8.1)
Par.?
etat te vartayiṣyāmi yathāvad iha darśanam / (8.2)
Par.?
śṛṇu tattvam ihaikāgro yathātattvaṃ yathā ca tat // (8.3)
Par.?
śabdaḥ śrotraṃ tathā khāni trayam ākāśasaṃbhavam / (9.1)
Par.?
prāṇaśceṣṭā tathā sparśa ete vāyuguṇāstrayaḥ // (9.2)
Par.?
rūpaṃ cakṣur vipākaśca tridhā jyotir vidhīyate / (10.1)
Par.?
raso 'tha rasanaṃ sneho guṇāstvete trayo 'mbhasām // (10.2)
Par.?
ghreyaṃ ghrāṇaṃ śarīraṃ ca bhūmer ete guṇāstrayaḥ / (11.1)
Par.?
etāvān indriyagrāmo vyākhyātaḥ pāñcabhautikaḥ // (11.2)
Par.?
vāyoḥ sparśo raso 'dbhyaśca jyotiṣo rūpam ucyate / (12.1)
Par.?
ākāśaprabhavaḥ śabdo gandho bhūmiguṇaḥ smṛtaḥ // (12.2)
Par.?
mano buddhiśca bhāvaśca traya ete ''tmayonijāḥ / (13.1)
Par.?
na guṇān ativartante guṇebhyaḥ paramā matāḥ // (13.2)
Par.?
indriyāṇi nare pañca ṣaṣṭhaṃ tu mana ucyate / (14.1)
Par.?
saptamīṃ buddhim evāhuḥ kṣetrajñaṃ punar aṣṭamam // (14.2)
Par.?
cakṣur ālocanāyaiva saṃśayaṃ kurute manaḥ / (15.1)
Par.?
buddhir adhyavasānāya sākṣī kṣetrajña ucyate // (15.2)
Par.?
rajastamaśca sattvaṃ ca traya ete svayonijāḥ / (16.1)
Par.?
samāḥ sarveṣu bhūteṣu tadguṇeṣūpalakṣayet // (16.2)
Par.?
yathā kūrma ihāṅgāni prasārya viniyacchati / (17.1)
Par.?
evam evendriyagrāmaṃ buddhiḥ sṛṣṭvā niyacchati // (17.2)
Par.?
yad ūrdhvaṃ pādatalayor avāṅmūrdhnaśca paśyati / (18.1)
Par.?
etasminn eva kṛtye vai vartate buddhir uttamā // (18.2)
Par.?
guṇān nenīyate buddhir buddhir evendriyāṇyapi / (19.1)
Par.?
manaḥṣaṣṭhāni sarvāṇi buddhyabhāve kuto guṇāḥ // (19.2)
Par.?
tatra yat prītisaṃyuktaṃ kiṃcid ātmani lakṣayet / (20.1)
Par.?
praśāntam iva saṃśuddhaṃ sattvaṃ tad upadhārayet // (20.2)
Par.?
yat tu saṃtāpasaṃyuktaṃ kāye manasi vā bhavet / (21.1)
Par.?
rajaḥ pravartakaṃ tat syāt satataṃ hāri dehinām // (21.2)
Par.?
yat tu saṃmohasaṃyuktam avyaktaviṣayaṃ bhavet / (22.1)
Par.?
apratarkyam avijñeyaṃ tamastad upadhāryatām // (22.2)
Par.?
praharṣaḥ prītir ānandaḥ sāmyaṃ svasthātmacittatā / (23.1)
Par.?
akasmād yadi vā kasmād vartate sāttviko guṇaḥ // (23.2)
Par.?
abhimāno mṛṣāvādo lobho mohastathākṣamā / (24.1)
Par.?
liṅgāni rajasastāni vartante hetvahetutaḥ // (24.2)
Par.?
tathā mohaḥ pramādaśca tandrī nidrāprabodhitā / (25.1)
Par.?
kathaṃcid abhivartante vijñeyāstāmasā guṇāḥ // (25.2)
Par.?
Duration=0.10588216781616 secs.