Texts

rasasya pāradasya doṣās trayo vartante // (1) Par.?

kiṃviśiṣṭāḥ malaśikhiviṣābhidhānāḥ malaśca śikhī ca viṣaṃ ca tānyevābhidhānaṃ nāma yeṣāṃ te tathoktāḥ // (2) Par.?

punaḥ kiṃviśiṣṭāḥ naisargikāḥ nisarga utpattis tatsambandhinaḥ sahajā ityarthaḥ // (3) Par.?

viśeṣaścātra malādyāḥ pañcadoṣāḥ syur bhūjādyāḥ saptakañcukāḥ // (4) Par.?

kuṣṭānaṣṭau rasāntaḥsthā rase te 'nantadoṣadāḥ iti rasasaṃketakalikāyām // (5) Par.?

yadyapi rasendramaṅgale pañca malādayo naisargikā doṣāḥ kathitās tathāpyatra traya eva anye dve gurutvacapalatve naisargikadoṣarūpe kuto na staḥ tribhiḥ svedanamardanamūrchanātmakaiḥ saṃskārair anivṛtteḥ // (6) Par.?

naisargikagrahaṇād vaikārikāṇām api grahaṇaṃ syāt // (7) Par.?

atra naisargikā uktā vaikārikāḥ kuto noktāḥ vaikārikāṇāṃ bhāvābhāvāt // (8) Par.?

raso doṣatrayāvṛtaḥ prāśyamānaḥ kiṃ karoti malena maladoṣeṇa mūrchām indriyamohaṃ kurute śikhinā vahninā dāhaṃ viṣeṇa mṛtyuṃ maraṇaṃ ceti samuccaye // (9) Par.?

eṣāmapaharaṇaṃ kāryamiti bhāvaḥ // (10) Par.?

svarūpasya vināśena piṣṭitvāpādanaṃ hi yat / (11.1) Par.?

vidvadbhir jitasūto 'sau naṣṭapiṣṭaḥ sa ucyate // (11.2) Par.?

mardanoddiṣṭabhaiṣajyair naṣṭapiṣṭatvakārakam / (12.1) Par.?

tanmūrchanam iti proktaṃ doṣatrayavināśanam iti // (12.2) Par.?

yantram atra khalvam eva pūrvoktaṃ yat // (13) Par.?

tridoṣāpaharaṇaṃ mūrchanaṃ cāha gṛhakanyetyādi // (14) Par.?

gṛhakanyā gṛhakumārikā malaṃ prathamaṃ doṣaṃ harati // (15) Par.?

punastriphalā trayāṇāṃ phalānāṃ samāhāraḥ triphalā agniṃ dvitīyaṃ doṣaṃ harati samāhāro yathā ekā harītakī yojyā dvau ca yojyau vibhītakau / (16.1) Par.?

catvāryāmalakānyeva triphaleyaṃ prakīrtitā / (16.2) Par.?

iti // (16.3) Par.?

punaścitrako'gniḥ viṣaṃ tṛtīyaṃ doṣaṃ harati dūrīkarotītyarthaḥ // (17) Par.?

tasmāddhetor ebhis tribhir gṛhakanyātriphalācitrakair miśritair ekīkṛtai rasaṃ sapta vārānmūrchayet vidhivanmūrchanaṃ kuryāt // (18) Par.?

viśeṣaścātra / (19.1) Par.?

mūrchanaṃ rasarājasya kartavyaṃ vādibhiḥ sadā / (19.2) Par.?

viṣais triphalayā pūrvaṃ bṛhatyopaviṣastathā // (19.3) Par.?

karkoṭī kṣārakandābhyāṃ citreṇa gṛhakanyayā / (20.1) Par.?

ekenāpyatha saṃmardyo yāmamekaṃ tu pāradaḥ // (20.2) Par.?

kiṃnarayantram ādāya hy oṣadhyā lepayettalam / (21.1) Par.?

navatārayutaṃ sūtaṃ yantramadhyagataṃ nyaset // (21.2) Par.?

dadyād rasopari śarāvaṃ saṃdhilepaṃ dṛḍhaṃ mṛdā / (22.1) Par.?

lavaṇena ca sampūrya dvāraṃ saṃrudhya yatnataḥ // (22.2) Par.?

cuhlikopari saṃsthāpya dīptāgniṃ jvālayet sudhīḥ / (23.1) Par.?

yāmaikena taduttārya kartavyaḥ śītalo rasaḥ // (23.2) Par.?

yantrāduddhṛtya yatnena sūtamutthāpya mūrchitam / (24.1) Par.?

amūrchitas tadā deyaḥ kalāṃśaṃ mūrchite rasaḥ // (24.2) Par.?

sindhūtthaṭaṅkaṇābhyāṃ ca mardayen madhusaṃyutaṃ dolāyantre tataḥ svedyaḥ kṣārāmlalavaṇaiḥ saha / (25.1) Par.?

utthāpya mūrchayetpaścāt vāraṃvāraṃ raseśvaram / (25.2) Par.?

punarutthāpitaṃ kuryād ekaviṃśativārakam // (25.3) Par.?

iti rasasāre // (26) Par.?