Texts

sūta uvāca / (1.1) Par.?

vaidūryapuṣparāgāṇāṃ karkete bhīṣmake vade / (1.2) Par.?

parīkṣāṃ brahmaṇā proktāṃ vyāsena kathitāṃ dvijāḥ // (1.3) Par.?

kalpāntakālakṣubhitāmburāśer nirhrādakalpādditijasya nādāt / (2.1) Par.?

vaidūryamutpannamanekavarṇaṃ śobhābhirāmadyutivarṇabījam // (2.2) Par.?

avidūre vidūrasya gireruttuṅgarodhasaḥ / (3.1) Par.?

kāmabhūtikasīmānamanu tasyākaro 'bhavat // (3.2) Par.?

tasya nādasamutthatvādākaraḥ sumahāguṇaḥ / (4.1) Par.?

abhūd uttarīto loke lokatrayavibhūṣaṇaḥ // (4.2) Par.?

tasyaiva dānavapater ninadānurūpāḥ prāvṛṭpayodavaradarśitacārurūpāḥ / (5.1) Par.?

vaidūryaratnamaṇayo vividhāvabhāsastasmātsphuliṅganivahā iva saṃbabhūvuḥ // (5.2) Par.?

padmarāgamupādāya maṇivarṇā hi ye kṣitau / (6.1) Par.?

sarvāṃstān varṇaśobhābhir vaidūryamanugacchati // (6.2) Par.?

teṣāṃ pradhānaṃ śikhikaṇṭhanīlaṃ yadvā bhavedveṇudalaprakāśam / (7.1) Par.?

cāṣāgrapakṣapratimaśriyo ye na te praśastā maṇiśāstravidbhiḥ // (7.2) Par.?

guṇavānvaidūryamaṇiryojayati svāminaṃ paraṃ bhāgyaiḥ / (8.1) Par.?

doṣairyukto doṣaistasmādyatnātparīkṣeta // (8.2) Par.?

girikācaśiśupālau kācasphaṭikāśca dhūmanirbhinnāḥ / (9.1) Par.?

vaidūryamaṇerete vijātayaḥ sannibhāḥ santi // (9.2) Par.?

likhyābhāvātkācaṃ laghubhāvācchaiśupālakaṃ vidyāt / (10.1) Par.?

girikācasadīptitvātsphaṭikaṃ varṇojjvalatvena // (10.2) Par.?

yadindranīlasya mahāguṇasya suvarṇasaṃkhyākalitasya mūlyam / (11.1) Par.?

tadeva vaidūryamaṇeḥ pradiṣṭaṃ paladvayonmāpitagauravasya // (11.2) Par.?

jātyasya sarve 'pi maṇestu yādṛgvijātayaḥ santi samānavarṇāḥ / (12.1) Par.?

tathāpi nānākaraṇānumeyabhedaprakāraḥ paramaḥ pradiṣṭaḥ // (12.2) Par.?

sukhopalakṣyaśca sadā vicāryo hyayaṃ prabhedo viduṣā nareṇa / (13.1) Par.?

snehaprabhedo laghutā mṛdutvaṃ vijātiliṅgaṃ khalu sārvajanyam // (13.2) Par.?

kuśalākuśalaiḥ prapūryamāṇāḥ pratibaddhāḥ pratisatkriyāprayogaiḥ / (14.1) Par.?

guṇadoṣasamudbhavaṃ labhante maṇayo 'rthontaramūlyam eva bhinnāḥ // (14.2) Par.?

kramaśaḥ samatītavartamānāḥ pratibaddhā maṇibandhakena yatnāt / (15.1) Par.?

yadi nāma bhavanti doṣahīnā maṇayaḥ ṣaḍguṇamāpnuvanti mūlyam // (15.2) Par.?

ākarān samatītānām udadhes tīrasannidhau / (16.1) Par.?

mūlyametanmaṇīnāṃ tu na sarvatra mahītale // (16.2) Par.?

suvarṇo manunā yastu proktaḥ ṣoḍaśamāṣakaḥ / (17.1) Par.?

tasya saptatimo bhāgaḥ saṃjñārūpaṃ kariṣyati // (17.2) Par.?

śāṇaścaturmāṣamāno māṣakaḥ pañcakṛṣṇalaḥ / (18.1) Par.?

palasya daśamo bhāgo dharaṇaḥ parikīrtitaḥ // (18.2) Par.?

itthaṃ maṇividhiḥ prokto ratnānāṃ mūlyaniścaye // (19.1) Par.?

iti śrīgāruḍe mahāpurāṇe pūrvakhaṇḍe prathamāṃśākhye ācārakāṇḍe vaidūryaparīkṣaṇaṃ nāma trisaptatitamo 'dhyāyaḥ // (20.1) Par.?