Texts

bhīṣma uvāca / (1.1) Par.?

evaṃ śunāsamān bhṛtyān svasthāne yo narādhipaḥ / (1.2) Par.?

niyojayati kṛtyeṣu sa rājyaphalam aśnute // (1.3) Par.?

na śvā svasthānam utkramya pramāṇam abhi satkṛtaḥ / (2.1) Par.?

āropyaḥ śvā svakāt sthānād utkramyānyat prapadyate // (2.2) Par.?

svajātikulasampannāḥ sveṣu karmasvavasthitāḥ / (3.1) Par.?

prakartavyā budhā bhṛtyā nāsthāne prakriyā kṣamā // (3.2) Par.?

anurūpāṇi karmāṇi bhṛtyebhyo yaḥ prayacchati / (4.1) Par.?

sa bhṛtyaguṇasampannaṃ rājā phalam upāśnute // (4.2) Par.?

śarabhaḥ śarabhasthāne siṃhaḥ siṃha ivorjitaḥ / (5.1) Par.?

vyāghro vyāghra iva sthāpyo dvīpī dvīpī yathā tathā // (5.2) Par.?

karmasvihānurūpeṣu nyasyā bhṛtyā yathāvidhi / (6.1) Par.?

pratilomaṃ na bhṛtyāste sthāpyāḥ karmaphalaiṣiṇā // (6.2) Par.?

yaḥ pramāṇam atikramya pratilomaṃ narādhipaḥ / (7.1) Par.?

bhṛtyān sthāpayate 'buddhir na sa rañjayate prajāḥ // (7.2) Par.?

na bāliśā na ca kṣudrā na cāpratimitendriyāḥ / (8.1) Par.?

nākulīnā narāḥ pārśve sthāpyā rājñā hitaiṣiṇā // (8.2) Par.?

sādhavaḥ kuśalāḥ śūrā jñānavanto 'nasūyakāḥ / (9.1) Par.?

akṣudrāḥ śucayo dakṣā narāḥ syuḥ pāripārśvakāḥ // (9.2) Par.?

nyagbhūtāstatparāḥ kṣāntāścaukṣāḥ prakṛtijāḥ śubhāḥ / (10.1) Par.?

sve sve sthāne 'parikruṣṭāste syū rājño bahiścarāḥ // (10.2) Par.?

siṃhasya satataṃ pārśve siṃha eva jano bhavet / (11.1) Par.?

asiṃhaḥ siṃhasahitaḥ siṃhaval labhate phalam // (11.2) Par.?

yastu siṃhaḥ śvabhiḥ kīrṇaḥ siṃhakarmaphale rataḥ / (12.1) Par.?

na sa siṃhaphalaṃ bhoktuṃ śaktaḥ śvabhir upāsitaḥ // (12.2) Par.?

evam etair manuṣyendra śūraiḥ prājñair bahuśrutaiḥ / (13.1) Par.?

kulīnaiḥ saha śakyeta kṛtsnāṃ jetuṃ vasuṃdharām // (13.2) Par.?

nāvaidyo nānṛjuḥ pārśve nāvidyo nāmahādhanaḥ / (14.1) Par.?

saṃgrāhyo vasudhāpālair bhṛtyo bhṛtyavatāṃ vara // (14.2) Par.?

bāṇavad visṛtā yānti svāmikāryaparā janāḥ / (15.1) Par.?

ye bhṛtyāḥ pārthivahitāsteṣāṃ sāntvaṃ prayojayet // (15.2) Par.?

kośaśca satataṃ rakṣyo yatnam āsthāya rājabhiḥ / (16.1) Par.?

kośamūlā hi rājānaḥ kośamūlakaro bhava // (16.2) Par.?

koṣṭhāgāraṃ ca te nityaṃ sphītaṃ dhānyaiḥ susaṃcitam / (17.1) Par.?

sadāstu satsu saṃnyastaṃ dhanadhānyaparo bhava // (17.2) Par.?

nityayuktāśca te bhṛtyā bhavantu raṇakovidāḥ / (18.1) Par.?

vājināṃ ca prayogeṣu vaiśāradyam iheṣyate // (18.2) Par.?

jñātibandhujanāvekṣī mitrasaṃbandhisaṃvṛtaḥ / (19.1) Par.?

paurakāryahitānveṣī bhava kauravanandana // (19.2) Par.?

eṣā te naiṣṭhikī buddhiḥ prajñā cābhihitā mayā / (20.1) Par.?

śvā te nidarśanaṃ tāta kiṃ bhūyaḥ śrotum icchasi // (20.2) Par.?