Texts

vyāsa uvāca / (1.1) Par.?

eṣa vo 'bhihitaḥ kṛtsno gṛhasthāśramavāsinaḥ / (1.2) Par.?

dvijāteḥ paramo dharmo vartanāni nibodhata // (1.3) Par.?

dvividhastu gṛhī jñeyaḥ sādhakaścāpyasādhakaḥ / (2.1) Par.?

adhyāpanaṃ yājanaṃ ca pūrvasyāhuḥ pratigraham / (2.2) Par.?

kusīdakṛṣivāṇijyaṃ prakurvītāsvayaṃkṛtam // (2.3) Par.?

kṛṣerabhāvād vāṇijyaṃ tadabhāvāt kusīdakam / (3.1) Par.?

āpatkalpo hyayaṃ jñeyaḥ pūrvokto mukhya iṣyate // (3.2) Par.?

svayaṃ vā karṣaṇaṃ kuryād vāṇijyaṃ vā kusīdakam / (4.1) Par.?

kaṣṭā pāpīyasī vṛttiḥ kusīdaṃ tad vivarjayet // (4.2) Par.?

kṣātravṛttiṃ parāṃ prāhurna svayaṃ karṣaṇaṃ dvijaiḥ / (5.1) Par.?

tasmāt kṣātreṇa varteta vartanenāpadi dvijaḥ // (5.2) Par.?

tena cāvāpya jīvaṃstu vaiśyavṛttiṃ kṛṣiṃ vrajet / (6.1) Par.?

na kathañcana kurvīta brāhmaṇaḥ karma karṣaṇam // (6.2) Par.?

labdhalābhaḥ pitṝn devān brāhmaṇāṃścāpi pūjayet / (7.1) Par.?

te tṛptāstasya taṃ doṣaṃ śamayanti na saṃśayaḥ // (7.2) Par.?

devebhyaśca pitṛbhyaśca dadyād bhāgaṃ tu viṃśakam / (8.1) Par.?

triṃśadbhāgaṃ brāhmaṇānāṃ kṛṣiṃ kurvan na duṣyati // (8.2) Par.?

vaṇik pradadyād dviguṇaṃ kusīdī triguṇaṃ punaḥ / (9.1) Par.?

kṛṣīvalo na doṣeṇa yujyate nātra saṃśayaḥ // (9.2) Par.?

śiloñchaṃ vāpyādadīta gṛhasthaḥ sādhakaḥ punaḥ / (10.1) Par.?

vidyāśilpādayastvanye bahavo vṛttihetavaḥ // (10.2) Par.?

asādhakastu yaḥ prokto gṛhasthāśramasaṃsthitaḥ / (11.1) Par.?

śiloñche tasya kathite dve vṛttī paramarṣibhiḥ // (11.2) Par.?

amṛtenāthavā jīvenmṛtenāpyathavā yadi / (12.1) Par.?

ayācitaṃ syādamṛtaṃ mṛtaṃ bhaikṣaṃ tu yācitam // (12.2) Par.?

kuśūladhānyako vā syāt kumbhīdhānyaka eva vā / (13.1) Par.?

tryahaihiko vāpi bhavedaśvastanika eva ca // (13.2) Par.?

caturṇāmapi caiteṣāṃ dvijānāṃ gṛhamedhinām / (14.1) Par.?

śreyān paraḥ paro jñeyo dharmato lokajittamaḥ // (14.2) Par.?

ṣaṭkarmaiko bhavatyeṣāṃ tribhiranyaḥ pravartate / (15.1) Par.?

dvābhyāmekaścaturthastu brahmasatreṇa jīvati // (15.2) Par.?

vartayaṃstu śiloñchābhyāmagnihotraparāyaṇaḥ / (16.1) Par.?

iṣṭīḥ pārvāyaṇāntīyāḥ kevalā nirvapet sadā // (16.2) Par.?

na lokavṛttiṃ varteta vṛttihetoḥ kathañcana / (17.1) Par.?

ajihmām aśaṭhāṃ śuddhāṃ jīved brāhmaṇajīvikām // (17.2) Par.?

yācitvā vāpi sadbhyo 'nnaṃ pitṝndevāṃstu toṣayet / (18.1) Par.?

yācayed vā śuciṃ dāntaṃ na tṛpyeta svayaṃ tataḥ // (18.2) Par.?

yastu dravyārjanaṃ kṛtvā gṛhasthastoṣayenna tu / (19.1) Par.?

devān pitṝṃśca vidhinā śunāṃ yoniṃ vrajatyasau // (19.2) Par.?

dharmaścārthaśca kāmaśca śreyo mokṣaścatuṣṭayam / (20.1) Par.?

dharmāviruddhaḥ kāmaḥ syād brāhmaṇānāṃ tu netaraḥ // (20.2) Par.?

yo'rtho dharmāya nātmārthaḥ so 'rtho 'narthastathetaraḥ / (21.1) Par.?

tasmādarthaṃ samāsādya dadyād vai juhuyād yajet // (21.2) Par.?

iti śrīkūrmapurāṇe ṣaṭsāhasryāṃ saṃhitāyāmuparivibhāge pañcaviṃśo 'dhyāyaḥ // (22.1) Par.?