Texts

athāto nāsāgatarogavijñānīyamadhyāyaṃ vyākhyāsyāmaḥ // (1.1) Par.?

yathovāca bhagavān dhanvantariḥ // (2.1) Par.?

apīnasaḥ pūtinasyaṃ nāsāpākastathaiva ca / (3.1) Par.?

tathā śoṇitapittaṃ ca pūyaśoṇitam eva ca // (3.2) Par.?

kṣavathur bhraṃśathur dīpto nāsānāhaḥ parisravaḥ / (4.1) Par.?

nāsāśoṣeṇa sahitā daśaikāśceritā gadāḥ // (4.2) Par.?

catvāryarśāṃsi catvāraḥ śophāḥ saptārbudāni ca / (5.1) Par.?

pratiśyāyāśca ye pañca vakṣyante sacikitsitāḥ / (5.2) Par.?

ekatriṃśanmitāste tu nāsārogāḥ prakīrtitāḥ // (5.3) Par.?

ānahyate yasya vidhūpyate ca praklidyate śuṣyati cāpi nāsā / (6.1) Par.?

na vetti yo gandharasāṃśca janturjuṣṭaṃ vyavasyettamapīnasena // (6.2) Par.?

taṃ cānilaśleṣmabhavaṃ vikāraṃ brūyāt pratiśyāyasamānaliṅgam / (7.1) Par.?

doṣair vidagdhair galatālumūle saṃvāsito yasya samīraṇastu // (7.2) Par.?

nireti pūtirmukhanāsikābhyāṃ taṃ pūtināsaṃ pravadanti rogam / (8.1) Par.?

ghrāṇāśritaṃ pittamarūṃṣi kuryādyasmin vikāre balavāṃśca pākaḥ // (8.2) Par.?

taṃ nāsikāpākamiti vyavasyedvikledakothāvapi yatra dṛṣṭau / (9.1) Par.?

caturvidhaṃ dviprabhavaṃ vakṣyāmi bhūyaḥ khalu raktapittam // (9.2) Par.?

doṣair vidagdhairathavāpi jantor lalāṭadeśe 'bhihatasya taistu / (10.1) Par.?

nāsā sravet pūyamasṛgvimiśraṃ taṃ pūyaraktaṃ pravadanti rogam // (10.2) Par.?

ghrāṇāśrite marmaṇi sampraduṣṭe yasyānilo nāsikayā nireti // (11.1) Par.?

kaphānuyāto bahuśaḥ saśabdastaṃ rogamāhuḥ kṣavathuṃ vidhijñāḥ / (12.1) Par.?

tīkṣṇopayogādatijighrato vā bhāvān kaṭūnarkanirīkṣaṇādvā // (12.2) Par.?

sūtrādibhir vā taruṇāsthimarmaṇyudghāṭite 'nyaḥ kṣavathurnireti / (13.1) Par.?

prabhraśyate nāsikayaiva yaśca sāndro vidagdho lavaṇaḥ kaphastu // (13.2) Par.?

prāk saṃcito mūrdhani pittataptastaṃ bhraṃśathuṃ vyādhimudāharanti / (14.1) Par.?

ghrāṇe bhṛśaṃ dāhasamanvite tu viniḥsareddhūma iveha vāyuḥ // (14.2) Par.?

nāsā pradīpteva ca yasya jantor vyādhiṃ tu taṃ dīptamudāharanti / (15.1) Par.?

kaphāvṛto vāyurudānasaṃjño yadā svamārge viguṇaḥ sthitaḥ syāt // (15.2) Par.?

ghrāṇaṃ vṛṇotīva tadā sa rogo nāsāpratīnāha iti pradiṣṭaḥ / (16.1) Par.?

ajasramacchaṃ salilaprakāśaṃ yasyāvivarṇaṃ sravatīha nāsā // (16.2) Par.?

rātrau viśeṣeṇa hi taṃ vikāraṃ nāsāparisrāvamiti vyavasyet / (17.1) Par.?

ghrāṇāśrite śleṣmaṇi mārutena pittena gāḍhaṃ pariśoṣite ca // (17.2) Par.?

samucchvasityūrdhvamadhaśca kṛcchrādyastasya nāsāpariśoṣa uktaḥ / (18.1) Par.?

doṣaistribhistaiḥ pṛthagekaśaśca brūyāttathārśāṃsi tathaiva śophān // (18.2) Par.?

śālākyasiddhāntamavekṣya cāpi sarvātmakaṃ saptamamarbudaṃ tu / (19.1) Par.?

rogaḥ pratiśyāya ihopadiṣṭaḥ sa vakṣyate pañcavidhaḥ purastāt // (19.2) Par.?

nāsāsrotogatā rogāstriṃśadekaśca kīrtitāḥ / (20.1) Par.?

srotaḥpathe yadvipulaṃ kośavaccārbudaṃ bhavet // (20.2) Par.?

śophāstu śophavijñānā nāsāsrotovyavasthitāḥ / (21.1) Par.?

nidāne 'rśāṃsi nirdiṣṭānyevaṃ tāni vibhāvayet // (21.2) Par.?