Texts

bhṛgur uvāca / (1.1) Par.?

asṛjad brāhmaṇān eva pūrvaṃ brahmā prajāpatiḥ / (1.2) Par.?

ātmatejo'bhinirvṛttān bhāskarāgnisamaprabhān // (1.3) Par.?

tataḥ satyaṃ ca dharmaṃ ca tapo brahma ca śāśvatam / (2.1) Par.?

ācāraṃ caiva śaucaṃ ca svargāya vidadhe prabhuḥ // (2.2) Par.?

devadānavagandharvadaityāsuramahoragāḥ / (3.1) Par.?

yakṣarākṣasanāgāśca piśācā manujāstathā // (3.2) Par.?

brāhmaṇāḥ kṣatriyā vaiśyāḥ śūdrāśca dvijasattama / (4.1) Par.?

ye cānye bhūtasaṃghānāṃ saṃghāstāṃścāpi nirmame // (4.2) Par.?

brāhmaṇānāṃ sito varṇaḥ kṣatriyāṇāṃ tu lohitaḥ / (5.1) Par.?

vaiśyānāṃ pītako varṇaḥ śūdrāṇām asitastathā // (5.2) Par.?

bharadvāja uvāca / (6.1) Par.?

cāturvarṇyasya varṇena yadi varṇo vibhajyate / (6.2) Par.?

sarveṣāṃ khalu varṇānāṃ dṛśyate varṇasaṃkaraḥ // (6.3) Par.?

kāmaḥ krodho bhayaṃ lobhaḥ śokaścintā kṣudhā śramaḥ / (7.1) Par.?

sarveṣāṃ naḥ prabhavati kasmād varṇo vibhajyate // (7.2) Par.?

svedamūtrapurīṣāṇi śleṣmā pittaṃ saśoṇitam / (8.1) Par.?

tanuḥ kṣarati sarveṣāṃ kasmād varṇo vibhajyate // (8.2) Par.?

jaṅgamānām asaṃkhyeyāḥ sthāvarāṇāṃ ca jātayaḥ / (9.1) Par.?

teṣāṃ vividhavarṇānāṃ kuto varṇaviniścayaḥ // (9.2) Par.?

bhṛgur uvāca / (10.1) Par.?

na viśeṣo 'sti varṇānāṃ sarvaṃ brāhmam idaṃ jagat / (10.2) Par.?

brahmaṇā pūrvasṛṣṭaṃ hi karmabhir varṇatāṃ gatam // (10.3) Par.?

kāmabhogapriyāstīkṣṇāḥ krodhanāḥ priyasāhasāḥ / (11.1) Par.?

tyaktasvadharmā raktāṅgāste dvijāḥ kṣatratāṃ gatāḥ // (11.2) Par.?

goṣu vṛttiṃ samādhāya pītāḥ kṛṣyupajīvinaḥ / (12.1) Par.?

svadharmaṃ nānutiṣṭhanti te dvijā vaiśyatāṃ gatāḥ // (12.2) Par.?

hiṃsānṛtapriyā lubdhāḥ sarvakarmopajīvinaḥ / (13.1) Par.?

kṛṣṇāḥ śaucaparibhraṣṭās te dvijāḥ śūdratāṃ gatāḥ // (13.2) Par.?

ityetaiḥ karmabhir vyastā dvijā varṇāntaraṃ gatāḥ / (14.1) Par.?

dharmo yajñakriyā caiṣāṃ nityaṃ na pratiṣidhyate // (14.2) Par.?

varṇāścatvāra ete hi yeṣāṃ brāhmī sarasvatī / (15.1) Par.?

vihitā brahmaṇā pūrvaṃ lobhāt tvajñānatāṃ gatāḥ // (15.2) Par.?

brāhmaṇā dharmatantrasthās tapasteṣāṃ na naśyati / (16.1) Par.?

brahma dhārayatāṃ nityaṃ vratāni niyamāṃstathā // (16.2) Par.?

brahma caitat purā sṛṣṭaṃ ye na jānantyatadvidaḥ / (17.1) Par.?

teṣāṃ bahuvidhāstvanyāstatra tatra hi jātayaḥ // (17.2) Par.?

piśācā rākṣasāḥ pretā bahudhā mlecchajātayaḥ / (18.1) Par.?

pranaṣṭajñānavijñānāḥ svacchandācāraceṣṭitāḥ // (18.2) Par.?

prajā brāhmaṇasaṃskārāḥ svadharmakṛtaniścayāḥ / (19.1) Par.?

ṛṣibhiḥ svena tapasā sṛjyante cāpare paraiḥ // (19.2) Par.?

ādidevasamudbhūtā brahmamūlākṣayāvyayā / (20.1) Par.?

sā sṛṣṭir mānasī nāma dharmatantraparāyaṇā // (20.2) Par.?