Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Associated topic(s): animal sacrifice, paśubandha, anointing the animal, añjana, binding the animal to the yūpa, sprinkling the animal, prokṣaṇa

Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 13821
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
pāśaṃ kṛtvā pratimuñcati / (1.1) Par.?
pāśa
ac.s.m.
kṛ,
Abs., indecl.
pratimuc.
3. sg., Pre. ind.
root
ṛtasya tvā devahaviḥ pāśena pratimuñcāmīti varuṇyā vā eṣā yad rajjus tad enam etad ṛtasyaiva pāśe pratimuñcati tatho hainam eṣā varuṇyā rajjurna hinasti // (1.2) Par.?
ṛta
g.s.n.
root
tvad
ac.s.a.
deva
comp.
∞ havis
v.s.n.
pāśa
i.s.m.
pratimuc
1. sg., Pre. ind.
∞ iti.
indecl.
varuṇya
n.s.f.
root
vai
indecl.
etad,
n.s.f.
yad
n.s.n.
rajju.
n.s.f.
tad
ac.s.n.
enad
ac.s.m.
etad
ac.s.n.
ṛta
g.s.n.
∞ eva
indecl.
pāśa
l.s.m.
pratimuc.
3. sg., Pre. ind.
root
tathā
indecl.
∞ u
indecl.
ha
indecl.
∞ enad
ac.s.m.
etad
n.s.f.
varuṇya
n.s.f.
rajju
n.s.f.
∞ na
indecl.
hiṃs.
3. sg., Pre. ind.
root
dharṣā mānuṣa iti / (2.1) Par.?
dhṛṣ
2. sg., Pre. imp.
root
mānuṣa
n.s.m.
iti.
indecl.
na vā etamagre manuṣyo 'dhṛṣṇot sa yad evartasya pāśenaitaddevahaviḥ pratimuñcaty athainam manuṣyo dhṛṣṇoti tasmād āha dharṣā mānuṣa iti // (2.2) Par.?
na
indecl.
vai
indecl.
etad
ac.s.m.
∞ agra
l.s.n.
manuṣya
n.s.m.
dhṛṣ.
3. sg., Impf.
root
tad
n.s.m.
yat
indecl.
eva
indecl.
∞ ṛta
g.s.n.
pāśa
i.s.m.
∞ etad
ac.s.n.
∞ deva
comp.
∞ havis
ac.s.n.
pratimuc,
3. sg., Pre. ind.
atha
indecl.
∞ enad
ac.s.m.
manuṣya
n.s.m.
dhṛṣ.
3. sg., Pre. ind.
root
tasmāt
indecl.
ah.
3. sg., Perf.
root
dhṛṣ
2. sg., Pre. imp.
mānuṣa
n.s.m.
iti.
indecl.
binding, niyojana
atha niyunakti / (3.1) Par.?
atha
indecl.
niyuj.
3. sg., Pre. ind.
root
→ deva (3.2) [advcl:ccomp]
devasya tvā savituḥ prasave 'śvinor bāhubhyām pūṣṇo hastābhyām agnīṣomābhyāṃ juṣṭaṃ niyunajmīti tad yathaivādo devatāyai havir gṛhṇann ādiśaty evam evaitaddevatābhyām ādiśaty atha prokṣaty eko vai prokṣaṇasya bandhur medhyam evaitatkaroti // (3.2) Par.?
deva
g.s.m.
← niyuj (3.1) [advcl]
tvad
ac.s.a.
savitṛ
g.s.m.
prasava,
l.s.m.
aśvin
g.d.m.
bāhu
i.d.m.
pūṣan
g.s.m.
hasta
i.d.m.
juṣ
PPP, ac.s.m.
niyuj
1. sg., Pre. ind.
∞ iti.
indecl.
tad
ac.s.n.
yathā
indecl.
∞ eva
indecl.
∞ adas
ac.s.n.
devatā
d.s.f.
havis
ac.s.n.
grah
Pre. ind., n.s.m.
ādiś,
3. sg., Pre. ind.
evam
indecl.
eva
indecl.
∞ etad
ac.s.n.
∞ devatā
d.d.m.
ādiś.
3. sg., Pre. ind.
root
atha
indecl.
prokṣ.
3. sg., Pre. ind.
root
eka
n.s.m.
root
vai
indecl.
bandhu.
n.s.m.
medhya
ac.s.m.
eva
indecl.
∞ etad
ac.s.n.
∞ kṛ.
3. sg., Pre. ind.
root
prokṣaṇa
sa prokṣati / (4.1) Par.?
tad
n.s.m.
prokṣ.
3. sg., Pre. ind.
root
→ ap (4.2) [advcl:ccomp]
adbhyas tvauṣadhībhya iti tad yata eva sambhavati tata evaitan medhyaṃ karotīdaṃ hi yadā varṣaty athauṣadhayo jāyanta oṣadhīr jagdhvāpaḥ pītvā tata eṣa rasaḥ sambhavati rasād reto retasaḥ paśavas tad yata eva sambhavati yataśca jāyate tata evaitan medhyaṃ karoti // (4.2) Par.?
ap
d.p.f.
← prokṣ (4.1) [advcl]
tvad
ac.s.a.
∞ oṣadhī.
d.p.f.
iti
indecl.
tad
ac.s.n.
yatas
indecl.
eva
indecl.
sambhū,
3. sg., Pre. ind.
tatas
indecl.
eva
indecl.
∞ etad
ac.s.n.
medhya
ac.s.m.
kṛ
3. sg., Pre. ind.
root
∞ idam
ac.s.n.
hi
indecl.
yadā
indecl.
vṛṣ,
3. sg., Pre. ind.
atha
indecl.
∞ oṣadhi
n.p.f.
jan.
3. pl., Pre. ind.
root
oṣadhi
ac.p.f.
jakṣ
Abs., indecl.
∞ ap
ac.p.f.
,
Abs., indecl.
tatas
indecl.
etad
n.s.m.
rasa
n.s.m.
sambhū,
3. sg., Pre. ind.
root
rasa
ab.s.m.
retas,
n.s.n.
retas
ab.s.n.
paśu.
n.p.m.
tad
ac.s.n.
yatas
indecl.
eva
indecl.
sambhū,
3. sg., Pre. ind.
yatas
indecl.
∞ ca
indecl.
jan,
3. sg., Pre. ind.
tatas
indecl.
eva
indecl.
∞ etad
ac.s.n.
medhya
ac.s.m.
kṛ.
3. sg., Pre. ind.
root
anu tvā mātā manyatām anu piteti / (5.1) Par.?
anu
indecl.
root
tvad
ac.s.a.
mātṛ
n.s.f.
man
3. sg., Pre. imp.
anu
indecl.
pitṛ
n.s.m.
∞ iti.
indecl.
sa hi mātuścādhi pituśca jāyate tadyata eva jāyate tata evaitan medhyaṃ karoty anu bhrātā sagarbhyo 'nu sakhā sayūthya iti sa yat te janma tena tvānumatam ārabha ity evaitad āhāgnīṣomābhyāṃ tvā juṣṭam prokṣāmīti tad yābhyāṃ devatābhyām ārabhate tābhyām medhyaṃ karoti // (5.2) Par.?
tad
n.s.m.
hi
indecl.
mātṛ
ab.s.f.
∞ ca
indecl.
∞ adhi
indecl.
pitṛ
ab.s.m.
∞ ca
indecl.
jan.
3. sg., Pre. ind.
root
tad
ac.s.n.
∞ yatas
indecl.
eva
indecl.
jan,
3. sg., Pre. ind.
tatas
indecl.
eva
indecl.
∞ etad
ac.s.n.
medhya
ac.s.m.
kṛ.
3. sg., Pre. ind.
root
anu
indecl.
root
bhrātṛ
n.s.m.
sagarbhya
n.s.m.
anu
indecl.
sakhi
n.s.m.
sa
indecl.
∞ yūthya
n.s.m.
iti.
indecl.
tad
n.s.m.
yad
n.s.n.
tvad
g.s.a.
janman,
n.s.n.
tad
i.s.n.
tvad
ac.s.a.
∞ anuman
PPP, ac.s.m.
ārabh
1. sg., Pre. ind.
iti.
indecl.
eva
indecl.
∞ etad
ac.s.n.
ah
3. sg., Perf.
root
∞ agnīṣoma
d.d.m.
root
tvad
ac.s.a.
juṣ
PPP, ac.s.n.
prokṣ
1. sg., Pre. ind.
∞ iti.
indecl.
tad
ac.s.n.
yad
d.d.f.
devatā
d.d.f.
ārabh,
3. sg., Pre. ind.
tad
d.d.f.
medhya
ac.s.m.
kṛ.
3. sg., Pre. ind.
root
athopagṛhṇāti / (6.1) Par.?
atha
indecl.
∞ upagrah.
3. sg., Pre. ind.
root
→ ap (6.2) [advcl:ccomp]
apām perurasīti tad enam antarato medhyaṃ karoty athādhastād upokṣaty āpo devīḥ svadantu svāttaṃ cit sad devahaviriti tadenaṃ sarvato medhyaṃ karoti // (6.2) Par.?
ap
g.p.f.
← upagrah (6.1) [advcl]
peru
n.s.m.
∞ as
2. sg., Pre. ind.
∞ iti.
indecl.
tad
ac.s.n.
enad
ac.s.m.
medhya
ac.s.m.
kṛ.
3. sg., Pre. ind.
root
atha
indecl.
∞ adhastāt
indecl.
upokṣ.
3. sg., Pre. ind.
root
ap
n.p.f.
devī
n.p.f.
svad
3. pl., Pre. imp.
svad
PPP, ac.s.n.
cit
indecl.
as
Pre. ind., ac.s.n.
deva
comp.
∞ havis
ac.s.n.
∞ iti.
indecl.
tad
ac.s.n.
∞ enad
ac.s.m.
sarvatas
indecl.
medhya
ac.s.m.
kṛ.
3. sg., Pre. ind.
root
athāhāgnaye samidhyamānāyānubrūhīti / (7.1) Par.?
atha
indecl.
∞ ah
3. sg., Perf.
root
∞ agni
d.s.m.
samindh
Ind. pass., d.s.m.
∞ anubrū
2. sg., Pre. imp.
∞ iti.
indecl.
anointing the animal
sa uttaram āghāram āghāryāsaṃsparśayant srucau paryetya juhvā paśuṃ samanakti śiro vai yajñasyottara āghāra eṣa vā atra yajño bhavati yatpaśus tad yajña evaitacchiraḥ pratidadhāti tasmājjuhvā paśuṃ samanakti // (7.2) Par.?
tad
n.s.m.
uttara
ac.s.m.
āghāra
ac.s.m.
āghāray
Abs., indecl.
∞ a
indecl.
∞ saṃsparśay
Pre. ind., n.s.m.
sruc
ac.d.f.
parye,
Abs., indecl.
juhū
i.s.f.
paśu
ac.s.m.
samañj.
3. sg., Pre. ind.
root
śiras
n.s.n.
root
vai
indecl.
yajña
g.s.m.
∞ uttara
n.s.m.
āghāra.
n.s.m.
etad
n.s.m.
vai
indecl.
atra
indecl.
yajña
n.s.m.
root
bhū,
3. sg., Pre. ind.
yad
n.s.n.
∞ paśu.
n.s.m.
tad
ac.s.n.
yajña
l.s.m.
eva
indecl.
∞ etad
ac.s.n.
∞ śiras
ac.s.n.
pratidhā.
3. sg., Pre. ind.
root
tasmāt
indecl.
∞ juhū
i.s.f.
paśu
ac.s.m.
samañj.
3. sg., Pre. ind.
root
sa lalāṭe samanakti / (8.1) Par.?
tad
n.s.m.
lalāṭa
l.s.n.
samañj.
3. sg., Pre. ind.
root
→ sam (8.2) [advcl:ccomp]
→ aṃsa (8.2) [conj]
→ śroṇī (8.2) [conj]
saṃ te prāṇo vātena gacchatāmiti samaṅgāni yajatrair ityaṃsayoḥ saṃ yajñapatir āśiṣeti śroṇyoḥ sa yasmai kāmāya paśum ālabhante tat prāpnuhītyevaitadāha // (8.2) Par.?
sam
indecl.
← samañj (8.1) [advcl]
tvad
g.s.a.
prāṇa
n.s.m.
vāta
i.s.m.
gam
3. sg., Pre. imp.
∞ iti.
indecl.
sam
indecl.
∞ aṅga
n.p.n.
yajatra.
i.p.m.
iti
indecl.
∞ aṃsa.
l.d.m.
← samañj (8.1) [conj]
sam
indecl.
yajñapati
n.s.m.
āśis
i.s.f.
∞ iti.
indecl.
śroṇī.
l.d.f.
← samañj (8.1) [conj]
tad
n.s.m.
yad
d.s.m.
kāma
d.s.m.
paśu
ac.s.m.
ālabh,
3. pl., Pre. ind.
tad
ac.s.n.
prāp
2. sg., Pre. imp.
∞ iti
indecl.
∞ eva
indecl.
∞ etad
ac.s.n.
∞ ah.
3. sg., Perf.
root
idaṃ vai paśoḥ saṃjñapyamānasya / (9.1) Par.?
idam
ac.s.n.
← apipad (9.2) [advmod]
vai
indecl.
← apipad (9.2) [discourse]
paśu
g.s.m.
← prāṇa (9.2) [nmod]
saṃjñapay
Ind. pass., g.s.m.
prāṇo vātam apipadyate tat prāpnuhi yat te prāṇo vātam apipadyātā ityevaitad āha samaṅgāni yajatrair ity aṅgair vā asya yajante tat prāpnuhi yat te 'ṅgair yajāntā ity evaitad āha sa yajñapatirāśiṣeti yajamānasya vā etenāśiṣamāśāste tat prāpnuhi yat tvayā yajamānāyāśiṣam āśāsāntā ityevaitad āha sādayati srucāvatha pravarāyāśrāvayati so 'sāveva bandhuḥ // (9.2) Par.?
prāṇa
n.s.m.
→ paśu (9.1) [nmod]
vāta
ac.s.m.
apipad.
3. sg., Pre. ind.
root
→ vai (9.1) [discourse]
→ idam (9.1) [advmod]
tad
ac.s.n.
prāp,
2. sg., Pre. imp.
yat
indecl.
tvad
g.s.a.
prāṇa
n.s.m.
vāta
ac.s.m.
apipad.
3. sg., Pre. sub.
iti
indecl.
∞ eva
indecl.
∞ etad
ac.s.n.
ah.
3. sg., Perf.
root
sam
indecl.
root
∞ aṅga
n.p.n.
yajatra.
i.p.m.
iti
indecl.
aṅga
i.p.n.
vai
indecl.
idam
g.s.m.
yaj.
3. pl., Pre. ind.
root
tad
ac.s.n.
prāp,
2. sg., Pre. imp.
yat
indecl.
tvad
g.s.a.
aṅga
i.p.n.
yaj.
3. pl., Pre. sub.
iti
indecl.
eva
indecl.
∞ etad
ac.s.n.
ah.
3. sg., Perf.
root
tad
n.s.m.
root
yajñapati
n.s.m.
∞ āśis
i.s.f.
∞ iti.
indecl.
yaj
Pre. ind., g.s.m.
vai
indecl.
etad
i.s.n.
∞ āśis
ac.s.f.
∞ āśās.
3. sg., Pre. ind.
root
tad
ac.s.n.
prāp,
2. sg., Pre. imp.
yat
indecl.
tvad
i.s.a.
yaj
Pre. ind., d.s.m.
∞ āśis
ac.s.f.
āśās.
3. pl., Pre. sub.
iti
indecl.
∞ eva
indecl.
∞ etad
ac.s.n.
ah.
3. sg., Perf.
root
sāday
3. sg., Pre. ind.
root
sruc
ac.d.f.
∞ atha
indecl.
pravara
d.s.m.
∞ āśrāvay.
3. sg., Pre. ind.
root
tad
n.s.m.
adas
n.s.m.
root
∞ eva
indecl.
bandhu.
n.s.m.
root
atha dvitīyamāśrāvayati / (10.1) Par.?
atha
indecl.
dvitīyam
indecl.
∞ āśrāvay.
3. sg., Pre. ind.
root
dvau hyatra hotārau bhavataḥ sa maitrāvaruṇāyāhaivāśrāvayati yajamānaṃ tveva pravṛṇīte 'gnirha daivīnāṃ viśām puraetety agnirhi devatānām mukhaṃ tasmādāhāgnirha daivīnāṃ viśām puraetetyayaṃ yajamāno manuṣyāṇām iti taṃ hi so 'nvardho bhavati yasminnardhe yajate tasmād āhāyaṃ yajamāno manuṣyāṇām iti tayor asthūri gārhapatyaṃ dīdayacchataṃ himā dvāyū iti tayor anārtāni gārhapatyāni śataṃ varṣāṇi santv ity evaitad āha // (10.2) Par.?
dvi
n.d.m.
hi
indecl.
∞ atra
indecl.
hotṛ
n.d.m.
bhū.
3. du., Pre. ind.
root
tad
n.s.m.
∞ aha
indecl.
∞ eva
indecl.
∞ āśrāvay.
3. sg., Pre. ind.
root
yaj
Pre. ind., ac.s.m.
tu
indecl.
∞ eva
indecl.
pravṛ.
3. sg., Pre. ind.
root
agni
n.s.m.
∞ ha
indecl.
daiva
g.p.f.
viś
g.p.f.
puraetṛ
n.s.m.
root
∞ iti.
indecl.
agni
n.s.m.
∞ hi
indecl.
devatā
g.p.f.
mukha.
n.s.n.
root
tasmāt
indecl.
∞ ah
3. sg., Perf.
root
∞ agni
n.s.m.
∞ ha
indecl.
daiva
g.p.f.
viś
g.p.f.
puraetṛ
n.s.m.
∞ iti
indecl.
∞ idam
n.s.m.
root
yaj
Pre. ind., n.s.m.
manuṣya
g.p.m.
iti.
indecl.
tad
ac.s.m.
hi
indecl.
tad
n.s.m.
anvardha
n.s.m.
root
bhū,
3. sg., Pre. ind.
yad
l.s.m.
∞ ardha
l.s.m.
yaj.
3. sg., Pre. ind.
tasmāt
indecl.
ah
3. sg., Perf.
root
∞ idam
n.s.m.
yaj
Pre. ind., n.s.m.
manuṣya
g.p.m.
iti.
indecl.
tad
g.d.m.
root
a
indecl.
∞ sthūri
n.s.n.
dīdī
3. sg., Perf. sub.
∞ śata
ac.s.n.
hima
ac.p.n.
dvāyu
ac.p.n.
iti.
indecl.
tad
g.d.m.
an
indecl.
∞ ārta
n.p.n.
śata
ac.s.n.
varṣa
ac.p.n.
as.
3. pl., Pre. imp.
iti
indecl.
eva
indecl.
∞ etad
ac.s.n.
ah.
3. sg., Perf.
root
rādhāṃsīt saṃpṛñcānāv asaṃpṛñcānau tanva iti / (11.1) Par.?
rādhas
ac.p.n.
root
∞ id
indecl.
sampṛc
Pre. ind., n.d.m.
a
indecl.
∞ sampṛc
Pre. ind., n.d.m.
tanū
ac.p.f.
iti.
indecl.
rādhāṃsyeva saṃpṛñcāthām nāpi tanūr ity evaitadāha tau ha yat tanūrapi saṃpṛñcīyātām prāgniryajamānaṃ dahet sa yadagnau juhoti tad eṣo 'gnaye prayacchaty atha yāmevātrartvijo yajamānāyāśiṣamāśāsate tām asmai sarvām agniḥ samardhayati tad rādhāṃsyeva saṃpṛñcāte nāpi tanūs tasmād āha rādhāṃsīt saṃpṛñcānāv asaṃpṛñcānau tanva iti // (11.2) Par.?
rādhas
ac.p.n.
∞ eva
indecl.
sampṛc
2. du., Pre. imp.
na
indecl.
∞ api
indecl.
tanū
ac.p.f.
iti.
indecl.
eva
indecl.
∞ etad
ac.s.n.
∞ ah.
3. sg., Perf.
root
tad
n.d.m.
ha
indecl.
yat
indecl.
tanū
ac.p.f.
∞ api
indecl.
sampṛc,
3. du., Pre. opt.
pra
indecl.
∞ agni
n.s.m.
∞ yaj
Pre. ind., ac.s.m.
dah.
3. sg., Pre. opt.
root
tad
n.s.m.
yat
indecl.
∞ agni
l.s.m.
hu,
3. sg., Pre. ind.
tad
ac.s.n.
etad
n.s.m.
agni
d.s.m.
prayam.
3. sg., Pre. ind.
root
atha
indecl.
yad
ac.s.f.
∞ eva
indecl.
∞ atra
indecl.
∞ ṛtvij
n.p.m.
yaj
Pre. ind., d.s.m.
∞ āśis
ac.s.f.
∞ āśās,
3. pl., Pre. ind.
tad
ac.s.f.
idam
d.s.m.
sarva
ac.s.f.
agni
n.s.m.
samardhay.
3. sg., Pre. ind.
root
tad
ac.s.n.
rādhas
ac.p.n.
∞ eva
indecl.
sampṛc,
3. du., Pre. ind.
root
na
indecl.
∞ api
indecl.
tanū.
ac.p.f.
tasmāt
indecl.
ah.
3. sg., Perf.
root
rādhas
ac.p.n.
∞ id
indecl.
sampṛc
Pre. ind., n.d.m.
a
indecl.
∞ sampṛc
Pre. ind., n.d.m.
tanū
ac.p.f.
iti.
indecl.
Duration=0.052616119384766 secs.