Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Associated topic(s): Yoga

Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 5959
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
yuñjānaḥ prathamaṃ manas tatvāya savitā dhiyaḥ / (1.1) Par.?
yuj
Pre. ind., n.s.m.
root
prathama
ac.s.n.
manas,
ac.s.n.
tan
Abs., indecl.
savitṛ
n.s.m.
dhī,
ac.p.f.
agniṃ jyotir nicāyya pṛthivyā adhyābharat // (1.2) Par.?
agni
ac.s.m.
root
jyotis
ac.s.n.
nicāy,
Abs., indecl.
pṛthivī
ab.s.f.
adhyābhṛ.
3. sg., Impf.
yuktena manasā vayaṃ devasya savituḥ save / (2.1) Par.?
yuj
PPP, i.s.n.
root
manas
i.s.n.
mad
n.p.a.
deva
g.s.m.
savitṛ
g.s.m.
sava
l.s.m.
suvargeyāya śaktyai // (2.2) Par.?
suvargeya
d.s.m.
root
śakti.
d.s.f.
yuktvāya manasā devān suvar yato dhiyā divaṃ / (3.1) Par.?
yuj
Abs., indecl.
root
manas
i.s.n.
deva
ac.p.m.
svar
ac.s.n.
i
Pre. ind., ac.p.m.
dhī
i.s.f.
div,
ac.s.m.
bṛhaj jyotiḥ kariṣyataḥ savitā prasuvāti tān // (3.2) Par.?
bṛhat
ac.s.n.
root
jyotis
ac.s.n.
kṛ
Fut., ac.p.m.
savitṛ
n.s.m.
prasū
3. sg., Pre. sub.
tad.
ac.p.m.
yuñjate mana uta yuñjate dhiyo viprā viprasya bṛhato vipaścitaḥ / (4.1) Par.?
yuj
3. pl., Pre. ind.
root
manas,
ac.s.n.
uta
indecl.
yuj
3. pl., Pre. ind.
dhī
ac.p.f.
vipra
n.p.m.
vipra
g.s.m.
bṛhat
g.s.m.
vipaścit.
n.p.m.
vi hotrā dadhe vayunāvid eka in mahī devasya savituḥ pariṣṭutiḥ // (4.2) Par.?
vi
indecl.
root
hotra
ac.p.n.
dhā
3. sg., Perf.
vayunāvid
n.s.m.
eka
n.s.m.
id.
indecl.
mah
n.s.f.
deva
g.s.m.
savitṛ
g.s.m.
yuje vāṃ brahma pūrvyaṃ namobhir vi śloka etu pathyeva sūrāḥ / (5.1) Par.?
yuj
1. sg., Pre. ind.
root
tvad
g.d.a.
brahman
ac.s.n.
pūrvya
ac.s.n.
namas.
i.p.n.
vi
indecl.
śloka
n.s.m.
i
3. sg., Pre. imp.
pathin
i.s.m.
∞ iva
indecl.
sūra.
n.p.m.
śṛṇvanti viśve amṛtasya putrā ā ye dhāmāni divyāni tasthuḥ // (5.2) Par.?
śru
3. pl., Pre. ind.
root
viśva
n.p.m.
amṛta
g.s.m.
putra,
n.p.m.
ā
indecl.
yad
n.p.m.
dhāman
ac.p.n.
divya
ac.p.n.
sthā.
3. pl., Perf.
agnir yatrābhimathyate vāyur yatrābhiyujyate / (6.1) Par.?
agni
n.s.m.
yatra
indecl.
∞ abhimanth,
3. sg., Ind. pass.
→ atiric (6.2) [conj]
← saṃjan (6.2) [advcl]
vāyu
n.s.m.
yatra
indecl.
∞ abhiyuj,
3. sg., Ind. pass.
somo yatrātiricyate tatra saṃjāyate manaḥ // (6.2) Par.?
soma
n.s.m.
yatra
indecl.
∞ atiric,
3. sg., Ind. pass.
← abhimanth (6.1) [conj]
tatra
indecl.
saṃjan
3. sg., Pre. ind.
root
→ abhimanth (6.1) [advcl:local]
manas.
n.s.n.
savitrā prasavena juṣeta brahma pūrvyam / (7.1) Par.?
savitṛ
i.s.m.
root
prasava
i.s.m.
juṣ
3. sg., Pre. opt.
brahman
ac.s.n.
pūrvya.
ac.s.n.
tatra yoniṃ kṛṇavase nahi te pūrtam akṣipat // (7.2) Par.?
tatra
indecl.
root
yoni
ac.s.f.
kṛ.
2. sg., Pre. sub.
nahi
indecl.
tvad
g.s.a.
pūrta
n.s.n.
kṣip.
3. sg., Impf.
trirunnataṃ sthāpya samaṃ śarīraṃ hṛdīndriyāṇi manasā saṃniveśya / (8.1) Par.?
tris
indecl.
∞ unnam
PPP, ac.s.n.
sthāpay
Abs., indecl.
← pratṛ (8.2) [advcl]
sama
ac.s.n.
śarīra,
ac.s.n.
hṛd
l.s.n.
∞ indriya
ac.p.n.
manas
i.s.n.
saṃniveśay,
Abs., indecl.
brahmoḍupena pratareta vidvān srotāṃsi sarvāṇi bhayāvahāni // (8.2) Par.?
brahman
comp.
∞ uḍupa
i.s.n.
pratṛ
3. sg., Pre. opt.
root
→ sthāpay (8.1) [advcl]
vid
Perf., n.s.m.
srotas
ac.p.n.
sarva
ac.p.n.
bhaya
comp.
∞ āvaha.
ac.p.n.
prāṇān prapīḍyeha sa yuktaceṣṭaḥ kṣīṇe prāṇe nāsikayocchvasīta / (9.1) Par.?
prāṇa
ac.p.m.
prapīḍay
Abs., indecl.
∞ iha
indecl.
tad
n.s.m.
yuj
PPP, comp.
∞ ceṣṭā
n.s.m.
kṣi
PPP, l.s.m.
prāṇa
l.s.m.
nāsikā
i.s.f.
∞ ucchvas.
3. sg., Pre. opt.
root
duṣṭāśvayuktam iva vāham enaṃ vidvān mano dhārayetāpramattaḥ // (9.2) Par.?
∞ aśva
comp.
∞ yuj
PPP, ac.s.m.
iva
indecl.
vāha
ac.s.m.
enad
ac.s.m.
vid
Perf., n.s.m.
manas
ac.s.n.
dhāray
3. sg., Pre. opt.
root
∞ a
indecl.
∞ pramad.
PPP, n.s.m.
same śucau śarkarāvahnivālukāvivarjite 'śabdajalāśrayādibhiḥ / (10.1) Par.?
sama
l.s.n.
→ anukūla (10.2) [conj]
→ pīḍana (10.2) [conj]
← āśrayaṇa (10.2) [amod]
śuci
l.s.n.
∞ vahni
comp.
∞ vālukā
comp.
∞ vivarjay
PPP, l.s.n.
a
indecl.
∞ śabda
comp.
∞ jala
comp.
∞ āśraya
comp.
∞ ādi
i.p.m.
mano'nukūle na tu cakṣupīḍane guhānivātāśrayaṇe prayojayet // (10.2) Par.?
manas
comp.
∞ anukūla
l.s.n.
← sama (10.1) [conj]
na
indecl.
tu
indecl.
cakṣu
comp.
∞ pīḍana
l.s.n.
← sama (10.1) [conj]
guhā
comp.
∞ nivāta
comp.
∞ āśrayaṇa
l.s.n.
→ sama (10.1) [amod]
prayojay.
3. sg., Pre. opt.
root
nīhāradhūmārkānalānilānāṃ khadyotavidyutsphaṭikāśaśīnām / (11.1) Par.?
∞ dhūma
comp.
∞ arka
comp.
∞ anala
comp.
∞ anila
g.p.m.
← kara (11.2) [dislocated]
∞ vidyut
comp.
∞ sphaṭikā
comp.
∞ śaśi
g.p.m.
etāni rūpāṇi puraḥsarāṇi brahmaṇy abhivyaktikarāṇi yoge // (11.2) Par.?
etad
n.p.n.
rūpa
n.p.n.
brahman
l.s.n.
∞ kara
n.p.n.
root
→ anila (11.1) [dislocated]
yoga.
l.s.m.
pṛthvyaptejo'nilakhe samutthite pañcātmake yogaguṇe pravṛtte / (12.1) Par.?
∞ ap
comp.
∞ tejas
comp.
∞ anila
comp.
∞ kha
l.s.n.
samutthā,
PPP, l.s.n.
← tad (12.2) [advcl]
pañcan
comp.
∞ ātmaka
l.s.m.
yoga
comp.
∞ guṇa
l.s.m.
pravṛt,
PPP, l.s.m.
na tasya rogo na jarā na duḥkhaṃ prāptasya yogāgnimayaṃ śarīram // (12.2) Par.?
na
indecl.
tad
g.s.m.
root
→ samutthā (12.1) [advcl:temp]
roga
n.s.m.
na
indecl.
jarā
n.s.f.
na
indecl.
duḥkha
n.s.n.
prāp
PPP, g.s.m.
yoga
comp.
∞ agni
comp.
∞ maya
ac.s.n.
śarīra.
ac.s.n.
laghutvam ārogyam alolupatvaṃ varṇaprasādaḥ svarasauṣṭhavaṃ ca / (13.1) Par.?
laghu
comp.
∞ tva
n.s.n.
→ gandha (13.2) [conj]
→ purīṣa (13.2) [conj]
← vad (13.2) [dislocated]
ārogya
n.s.n.
a
indecl.
∞ lolupa
comp.
∞ tva
n.s.n.
varṇa
comp.
∞ prasāda
n.s.m.
svara
comp.
∞ sauṣṭhava
n.s.n.
ca
indecl.
gandhaḥ śubho mūtrapurīṣam alpaṃ yogapravṛttiṃ prathamāṃ vadanti // (13.2) Par.?
gandha
n.s.m.
← tva (13.1) [conj]
śubha
n.s.m.
mūtra
comp.
∞ purīṣa
n.s.n.
← tva (13.1) [conj]
alpa,
n.s.n.
yoga
comp.
∞ pravṛtti
ac.s.f.
prathama
ac.s.f.
vad.
3. pl., Pre. ind.
root
→ tva (13.1) [dislocated]
yathaiva bimbaṃ mṛdayopaliptaṃ tejomayaṃ bhrājate tat sudhautam / (14.1) Par.?
yathā
indecl.
∞ eva
indecl.
bimba
n.s.n.
mṛdā
i.s.f.
∞ upalip
PPP, n.s.n.
tejas
comp.
∞ maya
n.s.n.
bhrāj
3. sg., Pre. ind.
← bhū (14.2) [advcl]
tad
n.s.n.
su
indecl.
∞ dhāv,
PPP, n.s.n.
tad v ātmatattvaṃ prasamīkṣya dehī ekaḥ kṛtārtho bhavate vītaśokaḥ // (14.2) Par.?
tad
ac.s.n.
u
indecl.
ātman
comp.
∞ tattva
ac.s.n.
prasamīkṣ
Abs., indecl.
dehin
n.s.m.
eka
n.s.m.
bhū
3. sg., Pre. ind.
root
→ bhrāj (14.1) [advcl]

PPP, comp.
∞ śoka.
n.s.m.
yad ātmatattvena tu brahmatattvaṃ dīpopameneha yuktaḥ prapaśyet / (15.1) Par.?
yad
ac.s.n.
ātman
comp.
∞ tattva
i.s.n.
tu
indecl.
brahman
comp.
∞ tattva
ac.s.n.
dīpa
comp.
∞ upama
i.s.n.
∞ iha
indecl.
yuj
PPP, n.s.m.
prapaś,
3. sg., Pre. opt.
← muc (15.2) [advcl]
ajaṃ dhruvaṃ sarvatattvair viśuddhaṃ jñātvā devaṃ mucyate sarvapāśaiḥ // (15.2) Par.?
aja
ac.s.m.
dhruva
ac.s.m.
sarva
comp.
∞ tattva
i.p.n.
viśudh
PPP, ac.s.m.
jñā
Abs., indecl.
deva,
ac.s.m.
muc
3. sg., Ind. pass.
root
→ prapaś (15.1) [advcl]
sarva
comp.
∞ pāśa.
i.p.m.
eṣa ha devaḥ pradiśo 'nu sarvāḥ pūrvo ha jātaḥ sa u garbhe antaḥ / (16.1) Par.?
etad
n.s.m.
root
ha
indecl.
deva
n.s.m.
pradiś
ac.p.f.
anu
indecl.
sarva.
ac.p.f.
pūrva
n.s.m.
ha
indecl.
jan,
PPP, n.s.m.
tad
n.s.m.
u
indecl.
garbha
l.s.m.
antar.
indecl.
sa eva jātaḥ sa janiṣyamāṇaḥ pratyaṅ janāṃs tiṣṭhati sarvatomukhaḥ // (16.2) Par.?
tad
n.s.m.
root
eva
indecl.
jan.
PPP, n.s.m.
tad
n.s.m.
jan.
Fut., n.s.m.
pratyañc
n.s.m.
jana
ac.p.m.
sthā
3. sg., Pre. ind.
yo devo 'gnau yo 'psu yo viśvaṃ bhuvanam āviveśa / (17.1) Par.?
yad
n.s.m.
deva
n.s.m.
agni,
l.s.m.
→ oṣadhī (17.2) [conj]
→ vanaspati (17.2) [conj]
← deva (17.2) [acl]
yad
n.s.m.
ap,
l.p.f.
yad
n.s.m.
viśva
ac.s.n.
bhuvana
ac.s.n.
āviś,
3. sg., Perf.
ya oṣadhīṣu yo vanaspatīṣu tasmai devāya namo namaḥ // (17.2) Par.?
yad
n.s.m.
oṣadhī,
l.p.f.
← agni (17.1) [conj]
yad
n.s.m.
vanaspati,
l.p.f.
← agni (17.1) [conj]
tad
d.s.m.
deva
d.s.m.
root
→ agni (17.1) [acl:rel]
namas
n.s.n.
namas.
n.s.n.
Duration=0.067564010620117 secs.