Texts

vasiṣṭhaḥ purataḥ kṛtvā dārān daśarathasya ca / (1.1) Par.?

abhicakrāma taṃ deśaṃ rāmadarśanatarṣitaḥ // (1.2) Par.?

rājapatnyaś ca gacchantyo mandaṃ mandākinīṃ prati / (2.1) Par.?

dadṛśus tatra tat tīrthaṃ rāmalakṣmaṇasevitam // (2.2) Par.?

kausalyā bāṣpapūrṇena mukhena pariśuṣyatā / (3.1) Par.?

sumitrām abravīd dīnā yāś cānyā rājayoṣitaḥ // (3.2) Par.?

idaṃ teṣām anāthānāṃ kliṣṭam akliṣṭakarmaṇām / (4.1) Par.?

vane prāk kevalaṃ tīrthaṃ ye te nirviṣayīkṛtāḥ // (4.2) Par.?

itaḥ sumitre putras te sadā jalam atandritaḥ / (5.1) Par.?

svayaṃ harati saumitrir mama putrasya kāraṇāt // (5.2) Par.?

dakṣiṇāgreṣu darbheṣu sā dadarśa mahītale / (6.1) Par.?

pitur iṅgudīpiṇyākaṃ nyastam āyatalocanā // (6.2) Par.?

taṃ bhūmau pitur ārtena nyastaṃ rāmeṇa vīkṣya sā / (7.1) Par.?

uvāca devī kausalyā sarvā daśarathastriyaḥ // (7.2) Par.?

idam ikṣvākunāthasya rāghavasya mahātmanaḥ / (8.1) Par.?

rāghaveṇa pitur dattaṃ paśyataitad yathāvidhi // (8.2) Par.?

tasya devasamānasya pārthivasya mahātmanaḥ / (9.1) Par.?

naitad aupayikaṃ manye bhuktabhogasya bhojanam // (9.2) Par.?

caturantāṃ mahīṃ bhuktvā mahendrasadṛśo vibhuḥ / (10.1) Par.?

katham iṅgudīpiṇyākaṃ sa bhuṅkte vasudhādhipaḥ // (10.2) Par.?

ato duḥkhataraṃ loke na kiṃcit pratibhāti mā / (11.1) Par.?

yatra rāmaḥ pitur dadyād iṅgudīkṣodam ṛddhimān // (11.2) Par.?

rāmeṇeṅgudīpiṇyākaṃ pitur dattaṃ samīkṣya me / (12.1) Par.?

kathaṃ duḥkhena hṛdayaṃ na sphoṭati sahasradhā // (12.2) Par.?

evam ārtāṃ sapatnyas tā jagmur āśvāsya tāṃ tadā / (13.1) Par.?

dadṛśuś cāśrame rāmaṃ svargāc cyutam ivāmaram // (13.2) Par.?

sarvabhogaiḥ parityaktaṃ rāmaṃ samprekṣya mātaraḥ / (14.1) Par.?

ārtā mumucur aśrūṇi sasvaraṃ śokakarśitāḥ // (14.2) Par.?

tāsāṃ rāmaḥ samutthāya jagrāha caraṇāñ śubhān / (15.1) Par.?

mātṝṇāṃ manujavyāghraḥ sarvāsāṃ satyasaṃgaraḥ // (15.2) Par.?

tāḥ pāṇibhiḥ sukhasparśair mṛdvaṅgulitalaiḥ śubhaiḥ / (16.1) Par.?

pramamārjū rajaḥ pṛṣṭhād rāmasyāyatalocanāḥ // (16.2) Par.?

saumitrir api tāḥ sarvā mātṝn samprekṣya duḥkhitaḥ / (17.1) Par.?

abhyavādayatāsaktaṃ śanai rāmād anantaram // (17.2) Par.?

yathā rāme tathā tasmin sarvā vavṛtire striyaḥ / (18.1) Par.?

vṛttiṃ daśarathāj jāte lakṣmaṇe śubhalakṣaṇe // (18.2) Par.?

sītāpi caraṇāṃs tāsām upasaṃgṛhya duḥkhitā / (19.1) Par.?

śvaśrūṇām aśrupūrṇākṣī sā babhūvāgrataḥ sthitā // (19.2) Par.?

tāṃ pariṣvajya duḥkhārtāṃ mātā duhitaraṃ yathā / (20.1) Par.?

vanavāsakṛśāṃ dīnāṃ kausalyā vākyam abravīt // (20.2) Par.?

videharājasya sutā snuṣā daśarathasya ca / (21.1) Par.?

rāmapatnī kathaṃ duḥkhaṃ samprāptā nirjane vane // (21.2) Par.?

padmam ātapasaṃtaptaṃ parikliṣṭam ivotpalam / (22.1) Par.?

kāñcanaṃ rajasā dhvastaṃ kliṣṭaṃ candram ivāmbudaiḥ // (22.2) Par.?

mukhaṃ te prekṣya māṃ śoko dahaty agnir ivāśrayam / (23.1) Par.?

bhṛśaṃ manasi vaidehi vyasanāraṇisambhavaḥ // (23.2) Par.?

bruvantyām evam ārtāyāṃ jananyāṃ bharatāgrajaḥ / (24.1) Par.?

pādāv āsādya jagrāha vasiṣṭhasya sa rāghavaḥ // (24.2) Par.?

purohitasyāgnisamasya tasya vai bṛhaspater indra ivāmarādhipaḥ / (25.1) Par.?

pragṛhya pādau susamṛddhatejasaḥ sahaiva tenopaviveśa rāghavaḥ // (25.2) Par.?

tato jaghanyaṃ sahitaiḥ sa mantribhiḥ purapradhānaiś ca sahaiva sainikaiḥ / (26.1) Par.?

janena dharmajñatamena dharmavān upopaviṣṭo bharatas tadāgrajam // (26.2) Par.?

upopaviṣṭas tu tadā sa vīryavāṃs tapasviveṣeṇa samīkṣya rāghavam / (27.1) Par.?

śriyā jvalantaṃ bharataḥ kṛtāñjalir yathā mahendraḥ prayataḥ prajāpatim // (27.2) Par.?

kim eṣa vākyaṃ bharato 'dya rāghavaṃ praṇamya satkṛtya ca sādhu vakṣyati / (28.1) Par.?

itīva tasyāryajanasya tattvato babhūva kautūhalam uttamaṃ tadā // (28.2) Par.?

sa rāghavaḥ satyadhṛtiśca lakṣmaṇo mahānubhāvo bharataś ca dhārmikaḥ / (29.1) Par.?

vṛtāḥ suhṛdbhiś ca virejur adhvare yathā sadasyaiḥ sahitās trayo 'gnayaḥ // (29.2) Par.?