UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 3633
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
athāto vṛddhyupadaṃśaślīpadacikitsitaṃ vyākhyāsyāmaḥ // (1)
Par.?
yathovāca bhagavān dhanvantariḥ // (2)
Par.?
antravṛddhyā vinā ṣaḍyā vṛddhayastāsu varjayet / (3.1)
Par.?
aśvādiyānaṃ vyāyāmaṃ maithunaṃ veganigraham // (3.2)
Par.?
atyāsanaṃ caṅkramaṇam upavāsaṃ gurūṇi ca / (4.1)
Par.?
vātavṛddhi
tatrādito vātavṛddhau traivṛtasnigdhamāturam // (4.2)
Par.?
svinnaṃ cainaṃ yathānyāyaṃ pāyayeta virecanam / (5.1)
Par.?
kośāmratilvakairaṇḍaphalatailāni vā naram // (5.2)
Par.?
sakṣīraṃ vā pibenmāsaṃ tailameraṇḍasaṃbhavam / (6.1)
Par.?
tataḥ kāle 'nilaghnānāṃ kvāthaiḥ kalkaiśca buddhimān // (6.2)
Par.?
nirūhayennirūḍhaṃ ca bhuktavantaṃ rasaudanam / (7.1)
Par.?
yaṣṭīmadhukasiddhena tatastailena yojayet // (7.2)
Par.?
snehopanāhau kuryācca pradehāṃścānilāpahān / (8.1)
Par.?
vidagdhāṃ pācayitvā vā sevanīṃ parivarjayet // (8.2)
Par.?
bhindyāttataḥ prabhinnāyāṃ yathoktaṃ kramamācaret / (9.1)
Par.?
pittavṛddhi
pittajāyāmapakvāyāṃ pittagranthikramo hitaḥ // (9.2)
Par.?
pakvāṃ vā bhedayedbhinnāṃ śodhayet kṣaudrasarpiṣā / (10.1)
Par.?
śuddhāyāṃ ca bhiṣagdadyāttailaṃ kalkaṃ ca ropaṇam // (10.2)
Par.?
raktavṛddhi
raktajāyāṃ jalaukobhiḥ śoṇitaṃ nirharedbhiṣak / (11.1)
Par.?
pibedvirecanaṃ vāpi śarkarākṣaudrasaṃyutam // (11.2)
Par.?
pittagranthikramaṃ kuryādāme pakve ca sarvadā / (12.1)
Par.?
kaphavṛddhi
vṛddhiṃ kaphātmikāmuṣṇair mūtrapiṣṭaiḥ pralepayet // (12.2)
Par.?
pītadārukaṣāyaṃ ca pibenmūtreṇa saṃyutam / (13.1)
Par.?
vimlāpanādṛte vāpi śleṣmagranthikramo hitaḥ // (13.2)
Par.?
pakvāyāṃ ca vibhinnāyāṃ tailaṃ śodhanamiṣyate / (14.1)
Par.?
sumanāruṣkarāṅkoṭhasaptaparṇeṣu sādhitam // (14.2)
Par.?
medovṛddhi
medaḥsamutthāṃ saṃsvedya lepayet surasādinā / (15.1)
Par.?
śirovirekadravyair vā sukhoṣṇair mūtrasaṃyutaiḥ // (15.2)
Par.?
svinnāṃ cāveṣṭya paṭṭena samāśvāsya tu mānavam / (16.1)
Par.?
rakṣan phale sevanīṃ ca vṛddhipatreṇa dārayet // (16.2)
Par.?
medastataḥ samuddhṛtya dadyāt kāsīsasaindhave / (17.1)
Par.?
badhnīyācca yathoddiṣṭaṃ śuddhe tailaṃ ca dāpayet // (17.2)
Par.?
manaḥśilālalavaṇaiḥ siddhamāruṣkareṣu ca / (18.1)
Par.?
mūtravṛddhi
mūtrajāṃ svedayitvā tu vastrapaṭṭena veṣṭayet // (18.2)
Par.?
sevanyāḥ pārśvato 'dhastādvidhyed vrīhimukhena tu / (19.1)
Par.?
athātra dvimukhāṃ nāḍīṃ dattvā visrāvayedbhiṣak // (19.2)
Par.?
mūtraṃ nāḍīmathoddhṛtya sthagikābandhamācaret / (20.1)
Par.?
antravṛddhi
śuddhāyāṃ ropaṇaṃ dadyādvarjayedantrahaitukīm // (20.2)
Par.?
aprāptaphalakoṣāyāṃ vātavṛddhikramo hitaḥ / (21.1)
Par.?
tatra yā vaṅkṣaṇasthā tāṃ dahed ardhenduvaktrayā // (21.2)
Par.?
samyaṅmārgāvarodhārthaṃ kośaprāptāṃ tu varjayet / (22.1)
Par.?
tvacaṃ bhittvāṅguṣṭhamadhye daheccāṅgaviparyayāt // (22.2)
Par.?
anenaiva vidhānena vṛddhī vātakaphātmike / (23.1)
Par.?
pradahet prayataḥ kiṃtu snāyucchedo 'dhikastayoḥ // (23.2)
Par.?
śaṅkhopari ca karṇānte tyaktvā yatnena sevanīm / (24.1)
Par.?
vyatyāsādvā sirāṃ vidhyedantravṛddhinivṛttaye // (24.2)
Par.?
upadaṃśa
upadaṃśeṣu sādhyeṣu snigdhasvinnasya dehinaḥ / (25.1)
Par.?
sirāṃ vidhyenmeḍhramadhye pātayedvā jalaukasaḥ // (25.2)
Par.?
haredubhayataścāpi doṣānatyarthamucchritān / (26.1)
Par.?
sadyo 'pahṛtadoṣasya rukśophāvupaśāmyataḥ // (26.2)
Par.?
yadi vā durbalo janturna vā prāptaṃ virecanam / (27.1) Par.?
nirūheṇa harettasya doṣānatyarthamucchritān // (27.2)
Par.?
prapauṇḍarīkayaṣṭyāhvavarṣābhūkuṣṭhadārubhiḥ / (28.1)
Par.?
saralāgururāsnābhir vātajaṃ saṃpralepayet // (28.2)
Par.?
niculairaṇḍabījāni yavagodhūmasaktavaḥ / (29.1)
Par.?
etaiśca vātajaṃ snigdhaiḥ sukhoṣṇaiḥ saṃpralepayet // (29.2)
Par.?
prapauṇḍarīkapūrvaiśca dravyaiḥ sekaḥ praśasyate / (30.1)
Par.?
gairikāñjanayaṣṭyāhvasārivośīrapadmakaiḥ // (30.2)
Par.?
sacandanotpalaiḥ snigdhaiḥ paittikaṃ saṃpralepayet / (31.1)
Par.?
padmotpalamṛṇālaiśca sasarjārjunavetasaiḥ // (31.2)
Par.?
sarpiḥ snigdhaiḥ samadhukaiḥ paittikaṃ saṃpralepayet / (32.1)
Par.?
secayecca ghṛtakṣīraśarkarekṣumadhūdakaiḥ // (32.2)
Par.?
athavāpi suśītena kaṣāyeṇa vaṭādinā / (33.1)
Par.?
kaphajopadaṃśa
sālāśvakarṇājakarṇadhavatvagbhiḥ kaphotthitam // (33.2)
Par.?
surāpiṣṭābhir uṣṇābhiḥ satailābhiḥ pralepayet / (34.1)
Par.?
rajanyativiṣāmustāsurāsuradārubhiḥ // (34.2)
Par.?
sapattrapāṭhāpattūrair athavā saṃpralepayet / (35.1)
Par.?
surasāragvadhādyośca kvāthābhyāṃ pariṣecayet // (35.2)
Par.?
evaṃ saṃśodhanālepasekaśoṇitamokṣaṇaiḥ / (36.1)
Par.?
pratikuryāt kriyāyogaiḥ prāksthānoktair hitair api // (36.2)
Par.?
na yāti ca yathā pākaṃ prayateta tathā bhiṣak / (37.1)
Par.?
vidagdhaistu sirāsnāyutvaṅmāṃsaiḥ kṣīyate dhvajaḥ // (37.2)
Par.?
śastreṇopacareccāpi pākamāgatamāśu vai / (38.1)
Par.?
tadāpohya tilaiḥ sarpiḥkṣaudrayuktaiḥ pralepayet // (38.2)
Par.?
karavīrasya patrāṇi jātyāragvadhayostathā / (39.1)
Par.?
prakṣālane prayojyāni vaijayantyarkayor api // (39.2)
Par.?
saurāṣṭrīṃ gairikaṃ tutthaṃ puṣpakāsīsasaindhavam / (40.1)
Par.?
rodhraṃ rasāñjanaṃ dārvīṃ haritālaṃ manaḥśilām // (40.2)
Par.?
hareṇukaile ca tathā sūkṣmacūrṇāni kārayet / (41.1)
Par.?
taccūrṇaṃ kṣaudrasaṃyuktam upadaṃśeṣu pūjitam // (41.2)
Par.?
jambvāmrasumanānimbaśvetakāmbojipallavāḥ / (42.1)
Par.?
śallakībadarībilvapalāśatiniśatvacaḥ // (42.2)
Par.?
kṣīriṇāṃ ca tvaco yojyāḥ kvāthe triphalayā saha / (43.1)
Par.?
tena kvāthena niyataṃ vraṇaṃ prakṣālayedbhiṣak // (43.2)
Par.?
asminneva kaṣāye tu tailaṃ dhīro vipācayet / (44.1)
Par.?
gojīviḍaṅgayaṣṭībhiḥ sarvagandhaiśca saṃyutam // (44.2)
Par.?
etat sarvopadaṃśeṣu śreṣṭhaṃ ropaṇamiṣyate / (45.1)
Par.?
svarjikātutthakāsīsaṃ śaileyaṃ ca rasāñjanam // (45.2)
Par.?
manaḥśilāsamaiścūrṇaṃ vraṇavīsarpanāśanam / (46.1)
Par.?
gundrāṃ dagdhvā kṛtaṃ bhasma haritālaṃ manaḥśilā // (46.2)
Par.?
upadaṃśavisarpāṇām etacchāntikaraṃ param / (47.1)
Par.?
mārkavastriphalā dantī tāmracūrṇam ayorajaḥ // (47.2)
Par.?
upadaṃśaṃ nihantyeṣa vṛkṣamindrāśaniryathā / (48.1)
Par.?
upadaṃśadvaye 'pyetāṃ pratyākhyāyācaret kriyām // (48.2)
Par.?
tayor eva ca yā yogyā vīkṣya doṣabalābalam / (49.1)
Par.?
upadaṃśe viśeṣeṇa śṛṇu bhūyastridoṣaje // (49.2)
Par.?
duṣṭavraṇavidhiṃ kuryāt kuthitaṃ mehanaṃ tyajet / (50.1)
Par.?
jambvoṣṭhenāgnivarṇena paścāccheṣaṃ dahedbhiṣak // (50.2)
Par.?
samyagdagdhaṃ ca vijñāya madhusarpiḥ prayojayet / (51.1)
Par.?
śuddhe ca ropaṇaṃ dadyāt kalkaṃ tailaṃ hitaṃ ca yat // (51.2)
Par.?
snehasvedopapanne tu ślīpade 'nilaje bhiṣak / (52.1)
Par.?
kṛtvā gulphopari sirāṃ vidhyettu caturaṅgule // (52.2)
Par.?
samāpyāyitadehaṃ ca bastibhiḥ samupācaret / (53.1)
Par.?
māsameraṇḍajaṃ tailaṃ pibenmūtreṇa saṃyutam // (53.2)
Par.?
payasaudanamaśnīyānnāgarakvathitena ca / (54.1)
Par.?
traivṛtaṃ copayuñjīta śasto dāhastathāgninā // (54.2)
Par.?
gulphasyādhaḥ sirāṃ vidhyecchlīpade pittasaṃbhave / (55.1)
Par.?
pittaghnīṃ ca kriyāṃ kuryāt pittārbudavisarpavat // (55.2)
Par.?
sirāṃ suviditāṃ vidhyedaṅguṣṭhe ślaiṣmike bhiṣak / (56.1)
Par.?
madhuyuktāni cābhīkṣṇaṃ kaṣāyāṇi pibennaraḥ // (56.2)
Par.?
pibedvāpyabhayākalkaṃ mūtreṇānyatamena ca / (57.1)
Par.?
kaṭukāmamṛtāṃ śuṇṭhīṃ viḍaṅgaṃ dāru citrakam // (57.2)
Par.?
hitaṃ vā lepane nityaṃ bhadradāru sacitrakam / (58.1)
Par.?
viḍaṅgamaricārkeṣu nāgare citrake 'thavā // (58.2)
Par.?
bhadradārvelukākhye ca sarveṣu lavaṇeṣu ca / (59.1)
Par.?
tailaṃ pakvaṃ pibedvāpi yavānnaṃ ca hitaṃ sadā // (59.2)
Par.?
pibet sarṣapatailaṃ vā ślīpadānāṃ nivṛttaye / (60.1)
Par.?
pūtīkarañjapatrāṇāṃ rasaṃ vāpi yathābalam // (60.2)
Par.?
anenaiva vidhānena putrañjīvakajaṃ rasam / (61.1)
Par.?
prayuñjīta bhiṣak prājñaḥ kālasātmyavibhāgavit // (61.2)
Par.?
kevukākandaniryāsaṃ lavaṇaṃ tvatha pākimam / (62.1)
Par.?
rasaṃ dattvātha pūrvoktaṃ peyametadbhiṣagjitam // (62.2)
Par.?
kākādanīṃ kākajaṅghāṃ bṛhatīṃ kaṇṭakārikām / (63.1)
Par.?
kadambapuṣpīṃ mandārīṃ lambāṃ śukanasāṃ tathā // (63.2)
Par.?
dagdhvā mūtreṇa tadbhasma srāvayet kṣārakalpavat / (64.1)
Par.?
tatra dadyāt pratīvāpaṃ kākodumbarikārasam // (64.2)
Par.?
madanācca phalāt kvāthaṃ śukākhyasvarasaṃ tathā / (65.1)
Par.?
eṣa kṣārastu pānīyaḥ ślīpadaṃ hanti sevitaḥ // (65.2)
Par.?
apacīṃ galagaṇḍaṃ ca grahaṇīdoṣam eva ca / (66.1)
Par.?
bhaktasyānaśanaṃ caiva hanyāt sarvaviṣāṇi ca // (66.2)
Par.?
eṣveva tailaṃ saṃsiddhaṃ nasyābhyaṅgeṣu pūjitam / (67.1)
Par.?
etānevāmayān hanti ye ca duṣṭavraṇā nṛṇām // (67.2)
Par.?
dravantīṃ trivṛtāṃ dantīṃ nīlīṃ śyāmāṃ tathaiva ca / (68.1)
Par.?
saptalāṃ śaṅkhinīṃ caiva dagdhvā mūtreṇa gālayet // (68.2)
Par.?
dadyācca triphalākvāthameṣa kṣārastu sādhitaḥ / (69.1)
Par.?
adho gacchati pītastu pūrvaiścāpyāśiṣaḥ samāḥ // (69.2)
Par.?
Duration=0.22733402252197 secs.