Texts

athātaḥ svedāvacāraṇīyaṃ cikitsitaṃ vyākhyāsyāmaḥ // (1.1) Par.?

yathovāca bhagavān dhanvantariḥ // (2.1) Par.?

caturvidhaḥ svedaḥ tadyathā tāpasveda ūṣmasveda upanāhasvedo dravasveda iti atra sarvasvedavikalpāvarodhaḥ // (3.1) Par.?

tatra tāpasvedaḥ pāṇikāṃsyakandukakapālavālukāvastraiḥ prayujyate śayānasya cāṅgatāpo bahuśaḥ khādirāṅgārair iti // (4.1) Par.?

ūṣmasvedastu kapālapāṣāṇeṣṭakālohapiṇḍān agnivarṇān adbhir āsiñcedamladravyair vā tair ārdrālaktakapariveṣṭitair aṅgapradeśaṃ svedayet / (5.1) Par.?

māṃsarasapayodadhisnehadhānyāmlavātaharapatrabhaṅgakvāthapūrṇāṃ vā kumbhīmanutaptāṃ prāvṛtyoṣmāṇaṃ gṛhṇīyāt / (5.2) Par.?

pārśvacchidreṇa vā kumbhenādhomukhena tasyā mukhamabhisaṃdhāya tasmiñchidre hastiśuṇḍākārāṃ nāḍīṃ praṇidhāya taṃ svedayet // (5.3) Par.?

sukhopaviṣṭaṃ svabhyaktaṃ guruprāvaraṇāvṛtam / (6.1) Par.?

hastiśuṇḍikayā nāḍyā svedayedvātarogiṇam / (6.2) Par.?

sukhā sarvāṅgagā hy eṣā na ca kliśnāti mānavam // (6.3) Par.?

vyāmārdhamātrā trirvakrā hastihastasamākṛtiḥ / (7.1) Par.?

svedanārthe hitā nāḍī kailiñjī hastiśuṇḍikā // (7.2) Par.?

puruṣāyāmamātrāṃ ca bhūmimutkīrya khādiraiḥ / (8.1) Par.?

kāṣṭhair dagdhvā tathābhyukṣya kṣīradhānyāmlavāribhiḥ // (8.2) Par.?

patrabhaṅgair avacchādya śayānaṃ svedayettataḥ / (9.1) Par.?

pūrvavat svedayeddagdhvā bhasmāpohyāpi vā śilām // (9.2) Par.?

pūrvavat kuṭīṃ vā caturdvārāṃ kṛtvā tasyām upaviṣṭasyāntaścaturdvāre 'ṅgārānupasaṃdhāya taṃ svedayet // (10.1) Par.?

kośadhānyāni vā samyagupasvedyāstīrya kiliñje 'nyasmin vā tatpratirūpake śayānaṃ prāvṛtya svedayet evaṃ pāṃśugośakṛttuṣabusapalāloṣmabhiḥ svedayet // (11.1) Par.?

upanāhasvedastu vātaharamūlakalkair amlapiṣṭair lavaṇapragāḍhaiḥ susnigdhaiḥ sukhoṣṇaiḥ pradihya svedayet / (12.1) Par.?

evaṃ kākolyādibhir elādibhiḥ surasādibhistilātasīsarṣapakalkaiḥ kṛśarāpāyasotkārikābhir veśavāraiḥ sālvaṇair vā tanuvastrāvanaddhaiḥ svedayet // (12.2) Par.?

dravasvedastu vātaharadravyakvāthapūrṇe koṣṇakaṭāhe droṇyāṃ vāvagāhya svedayet evaṃ payomāṃsarasayūṣatailadhānyāmlaghṛtavasāmūtreṣvavagāheta etair eva sukhoṣṇaiḥ kaṣāyaiśca pariṣiñcediti // (13.1) Par.?

tatra tāpoṣmasvedau viśeṣataḥ śleṣmaghnau upanāhasvedo vātaghno 'nyatarasmin pittasaṃsṛṣṭe dravasveda iti // (14.1) Par.?

kaphamedo'nvite vāyau nivātātapaguruprāvaraṇaniyuddhādhvavyāyāmabhāraharaṇāmarṣaiḥ svedamutpādayediti // (15.1) Par.?

bhavanti cātra / (16.1) Par.?

caturvidho yo 'bhihito dvidhā svedaḥ prayujyate / (16.2) Par.?

sarvasminneva dehe tu dehasyāvayave tathā // (16.3) Par.?

yeṣāṃ nasyaṃ vidhātavyaṃ bastiścaiva hi dehinām / (17.1) Par.?

śodhanīyāśca ye kecit pūrvaṃ svedyāstu te matāḥ // (17.2) Par.?

paścāt svedyā hṛte śalye mūḍhagarbhānupadravā / (18.1) Par.?

samyak prajātā kāle yā paścāt svedyā vijānatā // (18.2) Par.?

svedyaḥ pūrvaṃ ca paścācca bhagaṃdaryarśasastathā / (19.1) Par.?

aśmaryā cāturo jantuḥ śeṣāñchāstre pracakṣmahe // (19.2) Par.?

nānabhyakte nāpi cāsnigdhadehe svedo yojyaḥ svedavidbhiḥ kathaṃcit / (20.1) Par.?

dṛṣṭaṃ loke kāṣṭhamasnigdhamāśu gacchedbhaṅgaṃ svedayogair gṛhītam // (20.2) Par.?

snehaklinnā dhātusaṃsthāśca doṣāḥ svasthānasthā ye ca mārgeṣu līnāḥ / (21.1) Par.?

samyak svedair yojitaiste dravatvaṃ prāptāḥ koṣṭhaṃ śodhanair yāntyaśeṣam // (21.2) Par.?

agnerdīptiṃ mārdavaṃ tvakprasādaṃ bhaktaśraddhāṃ srotasāṃ nirmalatvam / (22.1) Par.?

kuryāt svedo hanti nidrāṃ satandrāṃ sandhīn stabdhāṃśceṣṭayedāśu yuktaḥ // (22.2) Par.?

svedāsrāvo vyādhihānirlaghutvaṃ śītārthitvaṃ mārdavaṃ cāturasya / (23.1) Par.?

samyaksvinne lakṣaṇaṃ prāhuretanmithyāsvinne vyatyayenaitadeva // (23.2) Par.?

svinne 'tyarthaṃ sandhipīḍā vidāhaḥ sphoṭotpattiḥ pittaraktaprakopaḥ / (24.1) Par.?

mūrcchā bhrāntirdāhatṛṣṇe klamaśca kuryāttūrṇaṃ tatra śītaṃ vidhānam // (24.2) Par.?

pāṇḍurmehī pittaraktī kṣayārtaḥ kṣāmo 'jīrṇī codarārto viṣārtaḥ / (25.1) Par.?

tṛṭchardyārto garbhiṇī pītamadyo naite svedyā yaśca martyo 'tisārī / (25.2) Par.?

svedādeṣāṃ yānti dehā vināśaṃ no sādhyatvaṃ yānti caiṣāṃ vikārāḥ // (25.3) Par.?

svedaiḥ sādhyo durbalo 'jīrṇabhaktaḥ syātāṃ ceddvau svedanīyau tatastau / (26.1) Par.?

eteṣāṃ svedasādhyā ye vyādhayasteṣu buddhimān / (26.2) Par.?

mṛdūn svedān prayuñjīta tathā hṛnmuṣkadṛṣṭiṣu // (26.3) Par.?

sarvān svedānnivāte ca jīrṇānnasyāvacārayet / (27.1) Par.?

snehābhyaktaśarīrasya śītair ācchādya cakṣuṣī // (27.2) Par.?

svidyamānasya ca muhurhṛdayaṃ śītalaiḥ spṛśet / (28.1) Par.?

samyaksvinnaṃ vimṛditaṃ snātamuṣṇāmbubhiḥ śanaiḥ // (28.2) Par.?

svabhyaktaṃ prāvṛtāṅgaṃ ca nivātaśaraṇasthitam / (29.1) Par.?

bhojayedanabhiṣyandi sarvaṃ cācāramādiśet // (29.2) Par.?