Texts

taṃ samīkṣya tv avahitaṃ pitur nirdeśapālane / (1.1) Par.?

kausalyā bāṣpasaṃruddhā vaco dharmiṣṭham abravīt // (1.2) Par.?

adṛṣṭaduḥkho dharmātmā sarvabhūtapriyaṃvadaḥ / (2.1) Par.?

mayi jāto daśarathāt katham uñchena vartayet // (2.2) Par.?

yasya bhṛtyāś ca dāsāś ca mṛṣṭāny annāni bhuñjate / (3.1) Par.?

kathaṃ sa bhokṣyate nātho vane mūlaphalāny ayam // (3.2) Par.?

ka etacchraddadhecchrutvā kasya vā na bhaved bhayam / (4.1) Par.?

guṇavān dayito rājño rāghavo yad vivāsyate // (4.2) Par.?

tvayā vihīnām iha māṃ śokāgnir atulo mahān / (5.1) Par.?

pradhakṣyati yathā kakṣaṃ citrabhānur himātyaye // (5.2) Par.?

kathaṃ hi dhenuḥ svaṃ vatsaṃ gacchantaṃ nānugacchati / (6.1) Par.?

ahaṃ tvānugamiṣyāmi yatra putra gamiṣyasi // (6.2) Par.?

tathā nigaditaṃ mātrā tad vākyaṃ puruṣarṣabhaḥ / (7.1) Par.?

śrutvā rāmo 'bravīd vākyaṃ mātaraṃ bhṛśaduḥkhitām // (7.2) Par.?

kaikeyyā vañcito rājā mayi cāraṇyam āśrite / (8.1) Par.?

bhavatyā ca parityakto na nūnaṃ vartayiṣyati // (8.2) Par.?

bhartuḥ kila parityāgo nṛśaṃsaḥ kevalaṃ striyāḥ / (9.1) Par.?

sa bhavatyā na kartavyo manasāpi vigarhitaḥ // (9.2) Par.?

yāvaj jīvati kākutsthaḥ pitā me jagatīpatiḥ / (10.1) Par.?

śuśrūṣā kriyatāṃ tāvat sa hi dharmaḥ sanātanaḥ // (10.2) Par.?

evam uktā tu rāmeṇa kausalyā śubhadarśanā / (11.1) Par.?

tathety uvāca suprītā rāmam akliṣṭakāriṇam // (11.2) Par.?

evam uktas tu vacanaṃ rāmo dharmabhṛtāṃ varaḥ / (12.1) Par.?

bhūyas tām abravīd vākyaṃ mātaraṃ bhṛśaduḥkhitām // (12.2) Par.?

mayā caiva bhavatyā ca kartavyaṃ vacanaṃ pituḥ / (13.1) Par.?

rājā bhartā guruḥ śreṣṭhaḥ sarveṣām īśvaraḥ prabhuḥ // (13.2) Par.?

imāni tu mahāraṇye vihṛtya nava pañca ca / (14.1) Par.?

varṣāṇi paramaprītaḥ sthāsyāmi vacane tava // (14.2) Par.?

evam uktā priyaṃ putraṃ bāṣpapūrṇānanā tadā / (15.1) Par.?

uvāca paramārtā tu kausalyā putravatsalā // (15.2) Par.?

āsāṃ rāma sapatnīnāṃ vastuṃ madhye na me kṣamam / (16.1) Par.?

naya mām api kākutstha vanaṃ vanyāṃ mṛgīṃ yathā / (16.2) Par.?

yadi te gamane buddhiḥ kṛtā pitur apekṣayā // (16.3) Par.?

tāṃ tathā rudatīṃ rāmo rudan vacanam abravīt / (17.1) Par.?

jīvantyā hi striyā bhartā daivataṃ prabhur eva ca / (17.2) Par.?

bhavatyā mama caivādya rājā prabhavati prabhuḥ // (17.3) Par.?

bharataś cāpi dharmātmā sarvabhūtapriyaṃvadaḥ / (18.1) Par.?

bhavatīm anuvarteta sa hi dharmarataḥ sadā // (18.2) Par.?

yathā mayi tu niṣkrānte putraśokena pārthivaḥ / (19.1) Par.?

śramaṃ nāvāpnuyāt kiṃcid apramattā tathā kuru // (19.2) Par.?

vratopavāsaniratā yā nārī paramottamā / (20.1) Par.?

bhartāraṃ nānuvarteta sā ca pāpagatir bhavet // (20.2) Par.?

śuśrūṣām eva kurvīta bhartuḥ priyahite ratā / (21.1) Par.?

eṣa dharmaḥ purā dṛṣṭo loke vede śrutaḥ smṛtaḥ // (21.2) Par.?

pūjyās te matkṛte devi brāhmaṇāś caiva suvratāḥ / (22.1) Par.?

evaṃ kālaṃ pratīkṣasva mamāgamanakāṅkṣiṇī // (22.2) Par.?

prāpsyase paramaṃ kāmaṃ mayi pratyāgate sati / (23.1) Par.?

yadi dharmabhṛtāṃ śreṣṭho dhārayiṣyati jīvitam // (23.2) Par.?

evam uktā tu rāmeṇa bāṣpaparyākulekṣaṇā / (24.1) Par.?

kausalyā putraśokārtā rāmaṃ vacanam abravīt / (24.2) Par.?

gaccha putra tvam ekāgro bhadraṃ te 'stu sadā vibho // (24.3) Par.?

tathā hi rāmaṃ vanavāsaniścitaṃ samīkṣya devī parameṇa cetasā / (25.1) Par.?

uvāca rāmaṃ śubhalakṣaṇaṃ vaco babhūva ca svastyayanābhikāṅkṣiṇī // (25.2) Par.?