Texts

vaiśampāyana uvāca / (1.1) Par.?

vanaṃ praviṣṭeṣvatha pāṇḍaveṣu prajñācakṣus tapyamāno 'mbikeyaḥ / (1.2) Par.?

dharmātmānaṃ viduram agādhabuddhiṃ sukhāsīno vākyam uvāca rājā // (1.3) Par.?

prajñā ca te bhārgavasyeva śuddhā dharmaṃ ca tvaṃ paramaṃ vettha sūkṣmam / (2.1) Par.?

samaś ca tvaṃ saṃmataḥ kauravāṇāṃ pathyaṃ caiṣāṃ mama caiva bravīhi // (2.2) Par.?

evaṃ gate vidura yad adya kāryaṃ paurāś ceme katham asmān bhajeran / (3.1) Par.?

te cāpy asmān noddhareyuḥ samūlān na kāmaye tāṃś ca vinaśyamānān // (3.2) Par.?

vidura uvāca / (4.1) Par.?

trivargo 'yaṃ dharmamūlo narendra rājyaṃ cedaṃ dharmamūlaṃ vadanti / (4.2) Par.?

dharme rājan vartamānaḥ svaśaktyā putrān sarvān pāhi kuntīsutāṃś ca // (4.3) Par.?

sa vai dharmo vipraluptaḥ sabhāyāṃ pāpātmabhiḥ saubaleyapradhānaiḥ / (5.1) Par.?

āhūya kuntīsutam akṣavatyāṃ parājaiṣīt satyasaṃdhaṃ sutas te // (5.2) Par.?

etasya te duṣpraṇītasya rājañ śeṣasyāhaṃ paripaśyāmy upāyam / (6.1) Par.?

yathā putras tava kauravya pāpān mukto loke pratitiṣṭheta sādhu // (6.2) Par.?

tad vai sarvaṃ pāṇḍuputrā labhantāṃ yat tad rājann atisṛṣṭaṃ tvayāsīt / (7.1) Par.?

eṣa dharmaḥ paramo yat svakena rājā tuṣyen na parasveṣu gṛdhyet // (7.2) Par.?

etat kāryaṃ tava sarvapradhānaṃ teṣāṃ tuṣṭiḥ śakuneś cāvamānaḥ / (8.1) Par.?

evaṃ śeṣaṃ yadi putreṣu te syād etad rājaṃs tvaramāṇaḥ kuruṣva // (8.2) Par.?

athaitad evaṃ na karoṣi rājan dhruvaṃ kurūṇāṃ bhavitā vināśaḥ / (9.1) Par.?

na hi kruddho bhīmaseno 'rjuno vā śeṣaṃ kuryācchātravāṇām anīke // (9.2) Par.?

yeṣāṃ yoddhā savyasācī kṛtāstro dhanur yeṣāṃ gāṇḍivaṃ lokasāram / (10.1) Par.?

yeṣāṃ bhīmo bāhuśālī ca yoddhā teṣāṃ loke kiṃ nu na prāpyam asti // (10.2) Par.?

uktaṃ pūrvaṃ jātamātre sute te mayā yat te hitam āsīt tadānīm / (11.1) Par.?

putraṃ tyajemam ahitaṃ kulasyetyetad rājan na ca tat tvaṃ cakartha / (11.2) Par.?

idānīṃ te hitam uktaṃ na cet tvaṃ kartāsi rājan paritaptāsi paścāt // (11.3) Par.?

yady etad evam anumantā sutas te saṃprīyamāṇaḥ pāṇḍavair ekarājyam / (12.1) Par.?

tāpo na te vai bhavitā prītiyogāt tvaṃ cen na gṛhṇāsi sutaṃ sahāyaiḥ / (12.2) Par.?

athāparo bhavati hi taṃ nigṛhya pāṇḍoḥ putraṃ prakuruṣvādhipatye // (12.3) Par.?

ajātaśatrur hi vimuktarāgo dharmeṇemāṃ pṛthivīṃ śāstu rājan / (13.1) Par.?

tato rājan pārthivāḥ sarva eva vaiśyā ivāsmān upatiṣṭhantu sadyaḥ // (13.2) Par.?

duryodhanaḥ śakuniḥ sūtaputraḥ prītyā rājan pāṇḍuputrān bhajantām / (14.1) Par.?

duḥśāsano yācatu bhīmasenaṃ sabhāmadhye drupadasyātmajāṃ ca // (14.2) Par.?

yudhiṣṭhiraṃ tvaṃ parisāntvayasva rājye cainaṃ sthāpayasvābhipūjya / (15.1) Par.?

tvayā pṛṣṭaḥ kim aham anyad vadeyam etat kṛtvā kṛtakṛtyo 'si rājan // (15.2) Par.?

dhṛtarāṣṭra uvāca / (16.1) Par.?

etad vākyaṃ vidura yat te sabhāyām iha proktaṃ pāṇḍavān prāpya māṃ ca / (16.2) Par.?

hitaṃ teṣām ahitaṃ māmakānām etat sarvaṃ mama nopaiti cetaḥ // (16.3) Par.?

idaṃ tvidānīṃ kuta eva niścitaṃ teṣām arthe pāṇḍavānāṃ yad āttha / (17.1) Par.?

tenādya manye nāsi hito mameti kathaṃ hi putraṃ pāṇḍavārthe tyajeyam // (17.2) Par.?

asaṃśayaṃ te 'pi mamaiva putrā duryodhanas tu mama dehāt prasūtaḥ / (18.1) Par.?

svaṃ vai dehaṃ parahetos tyajeti ko nu brūyāt samatām anvavekṣan // (18.2) Par.?

sa mā jihmaṃ vidura sarvaṃ bravīṣi mānaṃ ca te 'ham adhikaṃ dhārayāmi / (19.1) Par.?

yathecchakaṃ gaccha vā tiṣṭha vā tvaṃ susāntvyamānāpyasatī strī jahāti // (19.2) Par.?

vaiśampāyana uvāca / (20.1) Par.?

etāvad uktvā dhṛtarāṣṭro 'nvapadyad antarveśma sahasotthāya rājan / (20.2) Par.?

nedam astīty atha viduro bhāṣamāṇaḥ samprādravad yatra pārthā babhūvuḥ // (20.3) Par.?