Texts

brahmovāca / (1.1) Par.?

bhārataṃ sampravakṣyāmi bhārāvataraṇaṃ bhuvaḥ / (1.2) Par.?

cakre kṛṣṇo yudhyamānaḥ pāṇḍavādinimittataḥ // (1.3) Par.?

viṣṇunābhyabjato brahmā brahmaputro 'triratritaḥ / (2.1) Par.?

somastato budhastasmādilāyāṃ ca purūravāḥ // (2.2) Par.?

tasyāyustatra vaṃśe 'bhūdyayātirbharataḥ kuruḥ / (3.1) Par.?

śantanustasya vaṃśe 'bhūdgaṅgāyāṃ śantanoḥ sutaḥ // (3.2) Par.?

bhīṣmaḥ sarvaguṇairyukto brahmavaivartapāragaḥ // (4.1) Par.?

śantanoḥ satyavatyāṃ ca dvau putrau saṃbabhūvatuḥ / (5.1) Par.?

citrāṅgadaṃ tu gandharvaḥ putraṃ citrāṅgado 'vadhīt // (5.2) Par.?

anyo vicitravīryo 'bhūtkāśīrājasutāpatiḥ / (6.1) Par.?

vicitravīrye svaryāte vyāsāttatkṣetrato 'bhavat // (6.2) Par.?

dhṛtarāṣṭro 'mbikāputraḥ pāṇḍurāmbālikāsutaḥ / (7.1) Par.?

bhujiṣyāyāṃ tu viduro gāndhāryāṃ dhṛtarāṣṭrataḥ // (7.2) Par.?

duryodhanapradhānāstu śatasaṃkhyā mahābalāḥ / (8.1) Par.?

pāṇḍoḥ kuntyāṃ ca mādryāṃ ca pañca putrāḥ prajajñire // (8.2) Par.?

yudhiṣṭhiro bhīmaseno hyarjuno nakulastathā / (9.1) Par.?

sahadevaśca pañcaite mahābalaparākramāḥ // (9.2) Par.?

kurupāṇḍavayorvairaṃ daivayogād babhūva ha / (10.1) Par.?

duryodhanenādhīreṇa pāṇḍavāḥ samupadrutāḥ // (10.2) Par.?

dagdhā jatugṛhe vīrāste muktāḥ svadhiyāmalāḥ // (11.1) Par.?

tatastadekacakrāyāṃ brāhmaṇasya niveśane / (12.1) Par.?

viviśuste mahātmāno nihatya bakarākṣasam // (12.2) Par.?

tataḥ pāñcālaviṣaye draupadyāste svayaṃvaram / (13.1) Par.?

vijñāya vīryaśulkāṃ tāṃ pāṇḍavā upayemire // (13.2) Par.?

droṇabhīṣmānumatyā tu dhṛtarāṣṭraḥ samānayat / (14.1) Par.?

ardharājyaṃ tataḥ prāptā indraprasthe purottame // (14.2) Par.?

rājasūyaṃ tataścakruḥ sabhāṃ kṛtvā yatavratāḥ / (15.1) Par.?

arjuno dvāravatyāṃ tu subhadrāṃ prāptavānpriyām / (15.2) Par.?

vāsudevasya bhaginīmanumatyā muradviṣaḥ // (15.3) Par.?

nandighoṣaṃ rathaṃ divyam agner dhanur anuttamam / (16.1) Par.?

gāṇḍīvaṃ nāma taddivyaṃ triṣu lokeṣu viśrutam / (16.2) Par.?

akṣayānsāyakāṃścaiva tathābhedyaṃ ca daṃśanam // (16.3) Par.?

sa tena dhanuṣā vīraḥ pāṇḍavo jātavedasam / (17.1) Par.?

kṛṣṇadvitīyo bībhatsur atarpayata vīryavān // (17.2) Par.?

nṛpāndigvijaye jitvā ratnānyādāya vai dadau / (18.1) Par.?

yudhiṣṭhirāya mahate bhrātre nītivide mudā // (18.2) Par.?

yudhiṣṭhiro 'pi dharmātmā bhrātṛbhiḥ parivāritaḥ / (19.1) Par.?

jito duryodhanenaiva māyādyūtena pāpinā / (19.2) Par.?

karṇaduḥśāsanamate sthitena śakunermate // (19.3) Par.?

atha dvādaśa varṣāṇi vane tepurmahattapaḥ / (20.1) Par.?

sadhaumyā draupadīṣaṣṭhā munivṛndābhisaṃvṛtāḥ // (20.2) Par.?

yayurvirāṭanagaraṃ guptarūpeṇa saṃśritāḥ / (21.1) Par.?

varṣamekaṃ mahāprājñā gograhāt tam apālayan // (21.2) Par.?

tate yātāḥ svakaṃ rāṣṭraṃ prārthayāmāsurādṛtāḥ / (22.1) Par.?

pañcagrāmānardharājyādvīrā duryodhanaṃ nṛpam // (22.2) Par.?

nāptavantaḥ kurukṣetre yuddhaṃ cakrurbalānvitāḥ / (23.1) Par.?

akṣauhiṇībhirdivyābhiḥ saptabhiḥ parivāritāḥ // (23.2) Par.?

ekādaśabhirudyuktā yuktā duryodhanādayaḥ / (24.1) Par.?

āsīdyuddhaṃ saṃkulaṃ ca devāsuraraṇopamam // (24.2) Par.?

bhīṣmaḥ senāpatirabhūdādau dauryodhane bale / (25.1) Par.?

pāṇḍavānāṃ śikhaṇḍī ca tayoryuddhaṃ babhūva ha / (25.2) Par.?

śastrāśastri mahāghoraṃ dhasarātraṃ śarāśari // (25.3) Par.?

śikhaṇḍyarjunabāṇaiśca bhīṣmaḥ śaraśataiścitaḥ / (26.1) Par.?

uttarāyaṇam āvīkṣya dhyātvā devaṃ gadādharam // (26.2) Par.?

uktvā dharmānbahuvidhāṃstarpayitvā pitṝnbahūn / (27.1) Par.?

ānande tu pade līno vimale muktakilbiṣe // (27.2) Par.?

tato droṇo yayau yoddhuṃ dhṛṣṭadyumnena vīryavān / (28.1) Par.?

dināni pañca tadyuddhamāsītparamadāruṇam // (28.2) Par.?

yatra te pṛthivīpālā hatāḥ pārthena saṃgare / (29.1) Par.?

śokasāgaramāsādya droṇo 'pi svargamāptavān // (29.2) Par.?

tataḥ karṇā yayau yoddhumarjunena mahātmanā / (30.1) Par.?

dinadvayaṃ mahāyuddhaṃ kṛtvā pārthāstrasāgare / (30.2) Par.?

nimagnaḥ sūryalokaṃ tu tataḥ prāpa sa vīryavān // (30.3) Par.?

tataḥ śalyo yayau yoddhuṃ dharmarājena dhīmatā / (31.1) Par.?

dinārdhena hataḥ śalyo bāṇairjvalanasannibhaiḥ // (31.2) Par.?

duryodhano 'tha vegena gadāmādāya vīryavān / (32.1) Par.?

abhyadhāvata vai bhīmaṃ kālāntakayamopamaḥ // (32.2) Par.?

atha bhīmena vīreṇa gadayā vinipātitaḥ / (33.1) Par.?

aśvatthāmā gato drauṇiḥ suptasainyaṃ tato niśi // (33.2) Par.?

jaghāna bāhuvīryeṇa piturvadhamanusmaran / (34.1) Par.?

dhṛṣṭadyumnaṃ jaghānātha draupadeyāṃśca vīryavān // (34.2) Par.?

draupadyāṃ rudyamānāyāmaśvatthāmnaḥ śiromaṇim / (35.1) Par.?

aiṣikāstreṇa taṃ jitvā jagrāhārjuna uttamam // (35.2) Par.?

yudhiṣṭhiraḥ samāśvāsya strījanaṃ śokasaṃkulam / (36.1) Par.?

snātvā saṃtarpya devāṃśca pitṝnatha pitāmahān // (36.2) Par.?

āśvāsito 'tha bhīṣmeṇa rājyaṃ caivākaronmahat / (37.1) Par.?

viṣṇumīje 'śvamedhena vidhivaddakṣiṇāvatā // (37.2) Par.?

rājye parīkṣitaṃ sthāpya yādavānāṃ vināśanam / (38.1) Par.?

śrutvā tu mausale rājā japtvā nāmasahasrakam // (38.2) Par.?

viṣṇoḥ svargaṃ jagāmātha bhīmādyairbhrātṛbhiryutaḥ / (39.1) Par.?

vāsudevaḥ punarbuddhasaṃmohāya suradviṣām // (39.2) Par.?

kalkirviṣṇuśca bhavitā śambhalagrāmake punaḥ / (40.1) Par.?

aśvārūḍho 'khilāṃllokāṃstadā bhasmīkariṣyati // (40.2) Par.?

devādīnāṃ rakṣaṇāya hyadharmaharaṇāya ca / (41.1) Par.?

duṣṭānāṃ ca vadhārthāya hyavatāraṃ karoti ca // (41.2) Par.?

yathā dhanvantarirvaṃśe jātaḥ kṣīrodamanthane / (42.1) Par.?

devādīnāṃ jīvanāya hyāyurvedamuvāca ha // (42.2) Par.?

viśvāmitrasutāyaiva suśrutāya mahātmane / (43.1) Par.?

bhāratāṃścāvatārāṃśca śrutvā svargaṃ vrajennaraḥ // (43.2) Par.?

iti śrīgāruḍe mahāpurāṇe pūrvakhaṇḍe prathamāṃśākhye ācārakāṇḍe bhāratādivarṇanaṃ nāma pañcacatvāriṃśaduttaraśatatamo 'dhyāyaḥ // (44.1) Par.?