UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 6281
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
bhīṣma uvāca / (1.1)
Par.?
punar eva tu papraccha janako mithilādhipaḥ / (1.2)
Par.?
parāśaraṃ mahātmānaṃ dharme paramaniścayam // (1.3)
Par.?
kiṃ śreyaḥ kā gatir brahman kiṃ kṛtaṃ na vinaśyati / (2.1)
Par.?
kva gato na nivarteta tanme brūhi mahāmune // (2.2)
Par.?
parāśara uvāca / (3.1)
Par.?
asaṅgaḥ śreyaso mūlaṃ jñānaṃ jñānagatiḥ parā / (3.2)
Par.?
cīrṇaṃ tapo na praṇaśyed vāpaḥ kṣetre na naśyati // (3.3)
Par.?
chittvādharmamayaṃ pāśaṃ yadā dharme 'bhirajyate / (4.1)
Par.?
dattvābhayakṛtaṃ dānaṃ tadā siddhim avāpnuyāt // (4.2)
Par.?
yo dadāti sahasrāṇi gavām aśvaśatāni ca / (5.1)
Par.?
abhayaṃ sarvabhūtebhyastad dānam ativartate // (5.2)
Par.?
vasan viṣayamadhye 'pi na vasatyeva buddhimān / (6.1)
Par.?
saṃvasatyeva durbuddhir asatsu viṣayeṣvapi // (6.2)
Par.?
nādharmaḥ śliṣyate prājñam āpaḥ puṣkaraparṇavat / (7.1)
Par.?
aprājñam adhikaṃ pāpaṃ śliṣyate jatu kāṣṭhavat // (7.2)
Par.?
nādharmaḥ kāraṇāpekṣī kartāram abhimuñcati / (8.1)
Par.?
kartā khalu yathākālaṃ tat sarvam abhipadyate / (8.2)
Par.?
na bhidyante kṛtātmāna ātmapratyayadarśinaḥ // (8.3)
Par.?
buddhikarmendriyāṇāṃ hi pramatto yo na budhyate / (9.1)
Par.?
śubhāśubheṣu saktātmā prāpnoti sumahad bhayam // (9.2)
Par.?
vītarāgo jitakrodhaḥ samyag bhavati yaḥ sadā / (10.1)
Par.?
viṣaye vartamāno 'pi na sa pāpena yujyate // (10.2)
Par.?
maryādāyāṃ dharmasetur nibaddho naiva sīdati / (11.1)
Par.?
puṣṭasrota ivāyattaḥ sphīto bhavati saṃcayaḥ // (11.2)
Par.?
yathā bhānugataṃ tejo maṇiḥ śuddhaḥ samādhinā / (12.1) Par.?
ādatte rājaśārdūla tathā yogaḥ pravartate // (12.2)
Par.?
yathā tilānām iha puṣpasaṃśrayāt pṛthak pṛthag yāti guṇo 'tisaumyatām / (13.1)
Par.?
tathā narāṇāṃ bhuvi bhāvitātmanāṃ yathāśrayaṃ sattvaguṇaḥ pravartate // (13.2)
Par.?
jahāti dārān
ihate na saṃpadaḥ sadaśvayānaṃ vividhāśca yāḥ kriyāḥ / (14.1)
Par.?
triviṣṭape jātamatir yadā naras tadāsya buddhir viṣayeṣu bhidyate // (14.2)
Par.?
prasaktabuddhir viṣayeṣu yo naro yo budhyate hyātmahitaṃ kadācana / (15.1)
Par.?
sa sarvabhāvānugatena cetasā nṛpāmiṣeṇeva jhaṣo vikṛṣyate // (15.2)
Par.?
saṃghātavān martyalokaḥ parasparam apāśritaḥ / (16.1)
Par.?
kadalīgarbhaniḥsāro naur ivāpsu nimajjati // (16.2)
Par.?
na dharmakālaḥ puruṣasya niścito na cāpi mṛtyuḥ puruṣaṃ pratīkṣate / (17.1)
Par.?
kriyā hi dharmasya sadaiva śobhanā yadā naro mṛtyumukhe 'bhivartate // (17.2)
Par.?
yathāndhaḥ svagṛhe yukto hyabhyāsād eva gacchati / (18.1)
Par.?
tathā yuktena manasā prājño gacchati tāṃ gatim // (18.2)
Par.?
maraṇaṃ janmani proktaṃ janma vai maraṇāśritam / (19.1)
Par.?
avidvānmokṣadharmeṣu baddho bhramati cakravat // (19.2)
Par.?
yathā mṛṇālo 'nugatam āśu muñcati kardamam / (20.1)
Par.?
tathātmā puruṣasyeha manasā parimucyate / (20.2)
Par.?
manaḥ praṇayate ''tmānaṃ sa enam abhiyuñjati // (20.3)
Par.?
parārthe vartamānastu svakāryaṃ yo 'bhimanyate / (21.1)
Par.?
indriyārtheṣu saktaḥ san svakāryāt parihīyate // (21.2)
Par.?
adhastiryaggatiṃ caiva svarge caiva parāṃ gatim / (22.1)
Par.?
prāpnoti svakṛtair ātmā prājñasyehetarasya ca // (22.2)
Par.?
mṛnmaye bhājane pakve yathā vai nyasyate dravaḥ / (23.1)
Par.?
tathā śarīraṃ tapasā taptaṃ viṣayam aśnute // (23.2)
Par.?
viṣayān aśnute yastu na sa bhokṣyatyasaṃśayam / (24.1)
Par.?
yastu bhogāṃstyajed ātmā sa vai bhoktuṃ vyavasyati // (24.2)
Par.?
nīhāreṇa hi saṃvītaḥ śiśnodaraparāyaṇaḥ / (25.1)
Par.?
jātyandha iva panthānam āvṛtātmā na budhyate // (25.2)
Par.?
vaṇig yathā samudrād vai yathārthaṃ labhate dhanam / (26.1)
Par.?
tathā martyārṇave jantoḥ karmavijñānato gatiḥ // (26.2)
Par.?
ahorātramaye loke jarārūpeṇa saṃcaran / (27.1)
Par.?
mṛtyur grasati bhūtāni pavanaṃ pannago yathā // (27.2)
Par.?
svayaṃ kṛtāni karmāṇi jāto jantuḥ prapadyate / (28.1)
Par.?
nākṛtaṃ labhate kaścit kiṃcid atra priyāpriyam // (28.2)
Par.?
śayānaṃ yāntam āsīnaṃ pravṛttaṃ viṣayeṣu ca / (29.1)
Par.?
śubhāśubhāni karmāṇi prapadyante naraṃ sadā // (29.2)
Par.?
na hyanyat tīram āsādya punastartuṃ vyavasyati / (30.1)
Par.?
durlabho dṛśyate hyasya vinipāto mahārṇave // (30.2)
Par.?
yathā bhārāvasaktā hi naur mahāmbhasi tantunā / (31.1)
Par.?
tathā mano 'bhiyogād vai śarīraṃ pratikarṣati // (31.2)
Par.?
yathā samudram abhitaḥ saṃsyūtāḥ sarito 'parāḥ / (32.1)
Par.?
tathādyā prakṛtir yogād abhisaṃsyūyate sadā // (32.2)
Par.?
snehapāśair bahuvidhair āsaktamanaso narāḥ / (33.1)
Par.?
prakṛtisthā viṣīdanti jale saikataveśmavat // (33.2)
Par.?
śarīragṛhasaṃsthasya śaucatīrthasya dehinaḥ / (34.1)
Par.?
buddhimārgaprayātasya sukhaṃ tviha paratra ca // (34.2)
Par.?
vistarāḥ kleśasaṃyuktāḥ saṃkṣepāstu sukhāvahāḥ / (35.1)
Par.?
parārthaṃ vistarāḥ sarve tyāgam ātmahitaṃ viduḥ // (35.2)
Par.?
saṃkalpajo mitravargo jñātayaḥ kāraṇātmakāḥ / (36.1)
Par.?
bhāryā dāsāśca putrāśca svam artham anuyuñjate // (36.2)
Par.?
na mātā na pitā kiṃcit kasyacit pratipadyate / (37.1)
Par.?
dānapathyodano jantuḥ svakarmaphalam aśnute // (37.2)
Par.?
mātā putraḥ pitā bhrātā bhāryā mitrajanastathā / (38.1)
Par.?
aṣṭāpadapadasthāne tvakṣamudreva nyasyate // (38.2)
Par.?
sarvāṇi karmāṇi purā kṛtāni śubhāśubhānyātmano yānti jantoḥ / (39.1)
Par.?
upasthitaṃ karmaphalaṃ viditvā buddhiṃ tathā codayate 'ntarātmā // (39.2)
Par.?
vyavasāyaṃ samāśritya sahāyān yo 'dhigacchati / (40.1)
Par.?
na tasya kaścid ārambhaḥ kadācid avasīdati // (40.2)
Par.?
advaidhamanasaṃ yuktaṃ śūraṃ dhīraṃ vipaścitam / (41.1)
Par.?
na śrīḥ saṃtyajate nityam ādityam iva raśmayaḥ // (41.2)
Par.?
āstikyavyavasāyābhyām upāyād vismayāddhiyā / (42.1)
Par.?
yam ārabhatyanindyātmā na so 'rthaḥ parisīdati // (42.2)
Par.?
sarvaḥ svāni śubhāśubhāni niyataṃ karmāṇi jantuḥ svayaṃ garbhāt sampratipadyate tad ubhayaṃ yat tena pūrvaṃ kṛtam / (43.1)
Par.?
mṛtyuścāparihāravān samagatiḥ kālena viccheditā dāroścūrṇam ivāśmasāravihitaṃ karmāntikaṃ prāpayet // (43.2)
Par.?
svarūpatām ātmakṛtaṃ ca vistaraṃ kulānvayaṃ dravyasamṛddhisaṃcayam / (44.1)
Par.?
naro hi sarvo labhate yathākṛtaṃ śubhāśubhenātmakṛtena karmaṇā // (44.2)
Par.?
bhīṣma uvāca / (45.1)
Par.?
ityukto janako rājan yathātathyaṃ manīṣiṇā / (45.2)
Par.?
śrutvā dharmavidāṃ śreṣṭhaḥ parāṃ mudam avāpa ha // (45.3)
Par.?
Duration=0.20916414260864 secs.