UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 7597
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
īśvara uvāca / (1.1)
Par.?
avācyametad vijñānamātmaguhyaṃ sanātanam / (1.2)
Par.?
yanna devā vijānanti yatanto 'pi dvijātayaḥ // (1.3)
Par.?
idaṃ jñānaṃ samāśritya brahmabhūtā dvijottamāḥ / (2.1)
Par.?
na saṃsāraṃ prapadyante pūrve 'pi brahmavādinaḥ // (2.2)
Par.?
guhyād guhyatamaṃ sākṣād gopanīyaṃ prayatnataḥ / (3.1)
Par.?
vakṣye bhaktimatāmadya yuṣmākaṃ brahmavādinām // (3.2)
Par.?
ātmāyaḥ kevalaḥ svasthaḥ śāntaḥ sūkṣmaḥ sanātanaḥ / (4.1)
Par.?
asti sarvāntaraḥ sākṣāccinmātrastamasaḥ paraḥ // (4.2)
Par.?
so 'ntaryāmī sa puruṣaḥ sa prāṇaḥ sa maheśvaraḥ / (5.1)
Par.?
sa kālo 'gnistadavyaktaṃ sa evedamiti śrutiḥ // (5.2)
Par.?
asmād vijāyate viśvamatraiva pravilīyate / (6.1)
Par.?
sa māyī māyayā baddhaḥ karoti vividhāstanūḥ // (6.2)
Par.?
na cāpyayaṃ saṃsarati na ca saṃsārayet prabhuḥ / (7.1)
Par.?
nāyaṃ pṛthvī na salilaṃ na tejaḥ pavano nabhaḥ // (7.2)
Par.?
na
prāṇe na mano 'vyaktaṃ na śabdaḥ sparśa eva ca / (8.1)
Par.?
na rūparasagandhāśca nāhaṃkartā na vāgapi // (8.2)
Par.?
na pāṇipādau no pāyurna copasthaṃ dvijottamāḥ / (9.1)
Par.?
na kartā na ca bhoktā vā na ca prakṛtipūruṣau / (9.2)
Par.?
na māyā naiva ca
prāścaitanyaṃ paramārthataḥ // (9.3)
Par.?
yathā prakāśatamasoḥ sambandho nopapadyate / (10.1)
Par.?
tadvadaikyaṃ na saṃbandhaḥ prapañcaparamātmanoḥ // (10.2)
Par.?
chāyātapau yathā loke parasparavilakṣaṇau / (11.1)
Par.?
tadvat prapañcapuruṣau vibhinnau paramārthataḥ // (11.2)
Par.?
yadyātmā malino 'svastho vikārī syāt svabhāvataḥ / (12.1)
Par.?
nahi tasya bhavenmuktirjanmāntaraśatairapi // (12.2)
Par.?
paśyanti munayo yuktāḥ svātmānaṃ paramārthataḥ / (13.1)
Par.?
vikārahīnaṃ nirduḥkham ānandātmānam avyayam // (13.2)
Par.?
ahaṃkartā sukhī duḥkhī kṛśaḥ sthūleti yā matiḥ / (14.1)
Par.?
sā cāhaṅkārakartṛtvād ātmanyāropyate janaiḥ // (14.2)
Par.?
vadanti vedavidvāṃsaḥ sākṣiṇaṃ prakṛteḥ param / (15.1)
Par.?
bhoktāramakṣaraṃ śuddhaṃ sarvatra samavasthitam // (15.2)
Par.?
tasmādajñānamūlo hi saṃsāraḥ sarvadehinām / (16.1)
Par.?
ajñānādanyathā jñānaṃ tacca prakṛtisaṃgatam // (16.2)
Par.?
nityoditaḥ svayaṃjyotiḥ sarvagaḥ puruṣaḥ paraḥ / (17.1)
Par.?
ahaṅkārāvivekena kartāhamiti manyate // (17.2)
Par.?
paśyanti ṛṣayo 'vyaktaṃ nityaṃ sadasadātmakam / (18.1)
Par.?
pradhānaṃ prakṛtiṃ buddhvā kāraṇaṃ brahmavādinaḥ // (18.2)
Par.?
tenāyaṃ saṃgato hyātmā kūṭastho 'pi nirañjanaḥ / (19.1)
Par.?
svātmānamakṣaraṃ brahma nāvabudhyeta tattvataḥ // (19.2)
Par.?
anātmanyātmavijñānaṃ tasmād duḥkhaṃ tathetaram / (20.1)
Par.?
rāgadveṣādayo doṣāḥ sarve bhrāntinibandhanāḥ // (20.2)
Par.?
karmaṇyasya bhaved doṣaḥ puṇyāpuṇyamiti sthitiḥ / (21.1)
Par.?
tadvaśādeva sarveṣāṃ sarvadehasamudbhavaḥ // (21.2)
Par.?
nityaḥ sarvatrago hyātmā kūṭastho doṣavarjitaḥ / (22.1)
Par.?
ekaḥ sa bhidyate śaktyā māyayā na svabhāvataḥ // (22.2)
Par.?
tasmādadvaitamevāhurmunayaḥ paramārthataḥ / (23.1)
Par.?
bhedo vyaktasvabhāvena sā ca māyātmasaṃśrayā // (23.2)
Par.?
yathā hi dhūmasaṃparkānnākāśo malino bhavet / (24.1)
Par.?
antaḥkaraṇajair bhāvairātmā tadvanna lipyate // (24.2)
Par.?
yathā svaprabhayā bhāti kevalaḥ sphaṭiko 'malaḥ / (25.1)
Par.?
upādhihīno vimalastathaivātmā prakāśate // (25.2)
Par.?
jñānasvūpam evāhur jagad etad vicakṣaṇāḥ / (26.1)
Par.?
arthasvarūpam evājñāḥ paśyantyanye kudṛṣṭayaḥ // (26.2)
Par.?
kūṭastho nirguṇo vyāpī caitanyātmā svabhāvataḥ / (27.1)
Par.?
dṛśyate hyartharūpeṇa puruṣairbhrāntidṛṣṭibhiḥ // (27.2)
Par.?
yathā saṃlakṣyate raktaḥ kevalaḥ sphaṭiko janaiḥ / (28.1)
Par.?
raktikādyupadhānena tadvat paramapūruṣaḥ // (28.2)
Par.?
tasmādātmākṣaraḥ śuddho nityaḥ sarvagato 'vyayaḥ / (29.1)
Par.?
upāsitavyo mantavyaḥ śrotavyaśca mumukṣubhiḥ // (29.2)
Par.?
yadā manasi caitanyaṃ bhāti sarvatragaṃ sadā / (30.1)
Par.?
yogino 'vyavadhānena tadā sampadyate svayam // (30.2)
Par.?
yadā sarvāṇi bhūtāni svātmanyevābhipaśyati / (31.1)
Par.?
sarvabhūteṣu cātmānaṃ brahma sampadyate tadā // (31.2)
Par.?
yadā sarvāṇi bhūtāni samādhistho na paśyati / (32.1)
Par.?
ekībhūtaḥ pareṇāsau tadā bhavati kevalaḥ // (32.2)
Par.?
yadā sarve pramucyante kāmā ye 'sya hṛdi sthitāḥ / (33.1)
Par.?
tadāsāvamṛtībhūtaḥ kṣemaṃ gacchati paṇḍitaḥ // (33.2)
Par.?
yadā bhūtapṛthagbhāvamekastham anupaśyati / (34.1)
Par.?
tata eva ca vistāraṃ brahma sampadyate tadā // (34.2)
Par.?
yadā paśyati cātmānaṃ kevalaṃ paramārthataḥ / (35.1)
Par.?
māyāmātraṃ jagat kṛtsnaṃ tadā bhavati nirvṛtaḥ // (35.2)
Par.?
yadā janmajarāduḥkhavyādhīnām ekabheṣajam / (36.1)
Par.?
kevalaṃ brahmavijñānaṃ jāyate 'sau tadā śivaḥ // (36.2)
Par.?
yathā nadīnadā loke sāgareṇaikatāṃ yayuḥ / (37.1)
Par.?
tadvadātmākṣareṇāsau niṣkalenaikatāṃ vrajet // (37.2)
Par.?
tasmād vijñānamevāsti na prapañco na saṃsṛtiḥ / (38.1)
Par.?
ajñānenāvṛtaṃ loko vijñānaṃ tena muhyati // (38.2)
Par.?
tajjñānaṃ nirmalaṃ sūkṣmaṃ nirvikalpaṃ yadavyayam / (39.1)
Par.?
ajñānamitarat sarvaṃ vijñānamiti me matam // (39.2)
Par.?
etad vaḥ paramaṃ sāṃkhyaṃ bhāṣitaṃ jñānamuttamam / (40.1)
Par.?
sarvavedāntasāraṃ hi yogastatraikacittatā // (40.2)
Par.?
yogāt saṃjāyate jñānaṃ jñānād yogaḥ pravartate / (41.1)
Par.?
yogajñānābhiyuktasya nāvāpyaṃ vidyate kvacit // (41.2)
Par.?
yadeva yogino yānti sāṃkhyaistadadhigamyate / (42.1)
Par.?
ekaṃ sāṃkhyaṃ ca yogaṃ ca yaḥ paśyati sa tattvavit // (42.2)
Par.?
anye ca yogino viprā aiśvaryāsaktacetasaḥ / (43.1)
Par.?
majjanti tatra tatraiva na tvātmaiṣāmiti śrutiḥ // (43.2)
Par.?
yattat sarvagataṃ divyamaiśvaryamacalaṃ mahat / (44.1)
Par.?
jñānayogābhiyuktastu dehānte tadavāpnuyāt // (44.2)
Par.?
eṣa ātmāhamavyakto māyāvī parameśvaraḥ / (45.1)
Par.?
kīrtitaḥ sarvavedeṣu sarvātmā sarvatomukhaḥ // (45.2)
Par.?
sarvakāmaḥ sarvarasaḥ sarvagandho 'jaro 'maraḥ / (46.1)
Par.?
sarvataḥpāṇipādo 'hamantaryāmī sanātanaḥ // (46.2)
Par.?
apāṇipādo javano grahītā hṛdi saṃsthitaḥ / (47.1)
Par.?
acakṣurapi paśyāmi tathākarṇaḥ śṛṇomyaham // (47.2)
Par.?
vedāhaṃ sarvamevedaṃ na māṃ jānāti kaścana / (48.1)
Par.?
prāhurmahāntaṃ puruṣaṃ māmekaṃ tattvadarśinaḥ // (48.2)
Par.?
paśyanti ṛṣayo hetumātmanaḥ sūkṣmadarśinaḥ / (49.1)
Par.?
nirguṇāmalarūpasya yattadaiśvaryamuttamam // (49.2)
Par.?
yanna devā vijānanti mohitā mama māyayā / (50.1)
Par.?
vakṣye samāhitā yūyaṃ śṛṇudhvaṃ brahmavādinaḥ // (50.2) Par.?
nāhaṃ praśāstā sarvasya māyātītaḥ svabhāvataḥ / (51.1)
Par.?
prerayāmi tathāpīdaṃ kāraṇaṃ sūrayo viduḥ // (51.2)
Par.?
yanme guhyatamaṃ dehaṃ sarvagaṃ tattvadarśinaḥ / (52.1)
Par.?
praviṣṭā mama sāyujyaṃ labhante yogino 'vyayam // (52.2)
Par.?
teṣāṃ hi vaśamāpannā māyā me viśvarūpiṇī / (53.1)
Par.?
labhante paramāṃ śuddhiṃ nirvāṇaṃ te mayā saha // (53.2)
Par.?
na teṣāṃ punarāvṛttiḥ kalpakoṭiśatairapi / (54.1)
Par.?
prasādānmama yogīndrā etad vedānuśāsanam // (54.2)
Par.?
nāputraśiṣyayogibhyo dātavyaṃ brahmavādibhiḥ / (55.1)
Par.?
maduktametad vijñānaṃ sāṃkhyayogasamāśrayam // (55.2)
Par.?
iti śrīkūrmapurāṇe ṣaṭsāhasryāṃ saṃhitāyāmuparivibhāge īśvaragītāsu dvitīyo 'dhyāyaḥ // (56.1)
Par.?
Duration=0.18916893005371 secs.