UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 971
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
śrībhagavān uvāca / (1.1)
Par.?
karmaṇā daivanetreṇa jantur dehopapattaye / (1.2)
Par.?
striyāḥ praviṣṭa udaraṃ puṃso retaḥkaṇāśrayaḥ // (1.3)
Par.?
kalalaṃ tv ekarātreṇa pañcarātreṇa budbudam / (2.1)
Par.?
daśāhena tu karkandhūḥ peśy aṇḍaṃ vā tataḥ param // (2.2)
Par.?
māsena tu śiro dvābhyāṃ bāhvaṅghryādyaṅgavigrahaḥ / (3.1)
Par.?
nakhalomāsthicarmāṇi liṅgacchidrodbhavas tribhiḥ // (3.2)
Par.?
caturbhir dhātavaḥ sapta pañcabhiḥ kṣuttṛḍudbhavaḥ / (4.1)
Par.?
ṣaḍbhir jarāyuṇā vītaḥ kukṣau bhrāmyati dakṣiṇe // (4.2)
Par.?
mātur jagdhānnapānādyair edhaddhātur asaṃmate / (5.1)
Par.?
śete viṇmūtrayor garte sa jantur jantusambhave // (5.2)
Par.?
kṛmibhiḥ kṣatasarvāṅgaḥ saukumāryāt pratikṣaṇam / (6.1)
Par.?
mūrchām āpnoty urukleśas tatratyaiḥ kṣudhitair muhuḥ // (6.2)
Par.?
kaṭutīkṣṇoṣṇalavaṇarūkṣāmlādibhir ulbaṇaiḥ / (7.1)
Par.?
mātṛbhuktair upaspṛṣṭaḥ sarvāṅgotthitavedanaḥ // (7.2)
Par.?
ulbena saṃvṛtas tasminn antraiś ca bahir āvṛtaḥ / (8.1)
Par.?
āste kṛtvā śiraḥ kukṣau bhugnapṛṣṭhaśirodharaḥ // (8.2)
Par.?
akalpaḥ svāṅgaceṣṭāyāṃ śakunta iva pañjare / (9.1)
Par.?
tatra labdhasmṛtir daivāt karma janmaśatodbhavam / (9.2)
Par.?
smaran dīrgham anucchvāsaṃ śarma kiṃ nāma vindate // (9.3)
Par.?
ārabhya saptamān māsāl labdhabodho 'pi vepitaḥ / (10.1)
Par.?
naikatrāste sūtivātair viṣṭhābhūr iva sodaraḥ // (10.2)
Par.?
nāthamāna ṛṣir bhītaḥ saptavadhriḥ kṛtāñjaliḥ / (11.1)
Par.?
stuvīta taṃ viklavayā vācā yenodare 'rpitaḥ // (11.2)
Par.?
jantur uvāca / (12.1)
Par.?
tasyopasannam avituṃ jagad icchayāttanānātanor bhuvi calaccaraṇāravindam / (12.2)
Par.?
so 'haṃ vrajāmi śaraṇaṃ hy akutobhayaṃ me yenedṛśī gatir adarśy asato 'nurūpā // (12.3)
Par.?
yas tv atra baddha iva karmabhir āvṛtātmā bhūtendriyāśayamayīm avalambya māyām / (13.1)
Par.?
āste viśuddham avikāram akhaṇḍabodham ātapyamānahṛdaye 'vasitaṃ namāmi // (13.2)
Par.?
yaḥ pañcabhūtaracite rahitaḥ śarīre channo 'yathendriyaguṇārthacidātmako 'ham / (14.1)
Par.?
tena vikuṇṭhamahimānam ṛṣiṃ tam enaṃ vande paraṃ prakṛtipūruṣayoḥ pumāṃsam // (14.2)
Par.?
yanmāyayoruguṇakarmanibandhane 'smin sāṃsārike pathi caraṃs tadabhiśrameṇa / (15.1)
Par.?
naṣṭasmṛtiḥ punar ayaṃ pravṛṇīta lokaṃ yuktyā kayā mahadanugraham antareṇa // (15.2)
Par.?
jñānaṃ yad etad adadhāt katamaḥ sa devas traikālikaṃ sthiracareṣv anuvartitāṃśaḥ / (16.1)
Par.?
taṃ jīvakarmapadavīm anuvartamānās tāpatrayopaśamanāya vayaṃ bhajema // (16.2) Par.?
dehy anyadehavivare jaṭharāgnināsṛgviṇmūtrakūpapatito bhṛśataptadehaḥ / (17.1)
Par.?
icchann ito vivasituṃ gaṇayan svamāsān nirvāsyate kṛpaṇadhīr bhagavan kadā nu // (17.2)
Par.?
yenedṛśīṃ gatim asau daśamāsya īśa saṃgrāhitaḥ purudayena bhavādṛśena / (18.1)
Par.?
svenaiva tuṣyatu kṛtena sa dīnanāthaḥ ko nāma tatprati vināñjalim asya kuryāt // (18.2)
Par.?
paśyaty ayaṃ dhiṣaṇayā nanu saptavadhriḥ śārīrake damaśarīry aparaḥ svadehe / (19.1)
Par.?
yat sṛṣṭayāsaṃ tam ahaṃ puruṣaṃ purāṇaṃ paśye bahir hṛdi ca caityam iva pratītam // (19.2)
Par.?
so 'haṃ vasann api vibho bahuduḥkhavāsaṃ garbhān na nirjigamiṣe bahir andhakūpe / (20.1)
Par.?
yatropayātam upasarpati devamāyā mithyā matir yadanu saṃsṛticakram etat // (20.2)
Par.?
tasmād ahaṃ vigataviklava uddhariṣya ātmānam āśu tamasaḥ suhṛdātmanaiva / (21.1)
Par.?
bhūyo yathā vyasanam etad anekarandhraṃ mā me bhaviṣyad upasāditaviṣṇupādaḥ // (21.2)
Par.?
kapila uvāca / (22.1)
Par.?
evaṃ kṛtamatir garbhe daśamāsyaḥ stuvann ṛṣiḥ / (22.2)
Par.?
sadyaḥ kṣipaty avācīnaṃ prasūtyai sūtimārutaḥ // (22.3)
Par.?
tenāvasṛṣṭaḥ sahasā kṛtvāvāk śira āturaḥ / (23.1)
Par.?
viniṣkrāmati kṛcchreṇa nirucchvāso hatasmṛtiḥ // (23.2)
Par.?
patito bhuvy asṛṅmiśraḥ viṣṭhābhūr iva ceṣṭate / (24.1)
Par.?
rorūyati gate jñāne viparītāṃ gatiṃ gataḥ // (24.2)
Par.?
paracchandaṃ na viduṣā puṣyamāṇo janena saḥ / (25.1)
Par.?
anabhipretam āpannaḥ pratyākhyātum anīśvaraḥ // (25.2)
Par.?
śāyito 'śuciparyaṅke jantuḥ svedajadūṣite / (26.1)
Par.?
neśaḥ kaṇḍūyane 'ṅgānām āsanotthānaceṣṭane // (26.2)
Par.?
tudanty āmatvacaṃ daṃśā maśakā matkuṇādayaḥ / (27.1)
Par.?
rudantaṃ vigatajñānaṃ kṛmayaḥ kṛmikaṃ yathā // (27.2)
Par.?
ity evaṃ śaiśavaṃ bhuktvā duḥkhaṃ paugaṇḍam eva ca / (28.1)
Par.?
alabdhābhīpsito 'jñānād iddhamanyuḥ śucārpitaḥ // (28.2)
Par.?
saha dehena mānena vardhamānena manyunā / (29.1)
Par.?
karoti vigrahaṃ kāmī kāmiṣv antāya cātmanaḥ // (29.2)
Par.?
bhūtaiḥ pañcabhir ārabdhe dehe dehy abudho 'sakṛt / (30.1)
Par.?
ahaṃ mamety asadgrāhaḥ karoti kumatir matim // (30.2)
Par.?
tadarthaṃ kurute karma yadbaddho yāti saṃsṛtim / (31.1)
Par.?
yo 'nuyāti dadat kleśam avidyākarmabandhanaḥ // (31.2)
Par.?
yady asadbhiḥ pathi punaḥ śiśnodarakṛtodyamaiḥ / (32.1)
Par.?
āsthito ramate jantus tamo viśati pūrvavat // (32.2)
Par.?
satyaṃ śaucaṃ dayā maunaṃ buddhiḥ śrīr hrīr yaśaḥ kṣamā / (33.1)
Par.?
śamo damo bhagaś ceti yatsaṅgād yāti saṅkṣayam // (33.2)
Par.?
teṣv aśānteṣu mūḍheṣu khaṇḍitātmasv asādhuṣu / (34.1)
Par.?
saṅgaṃ na kuryāc chocyeṣu yoṣitkrīḍāmṛgeṣu ca // (34.2)
Par.?
na tathāsya bhaven moho bandhaś cānyaprasaṅgataḥ / (35.1)
Par.?
yoṣitsaṅgād yathā puṃso yathā tatsaṅgisaṅgataḥ // (35.2)
Par.?
prajāpatiḥ svāṃ duhitaraṃ dṛṣṭvā tadrūpadharṣitaḥ / (36.1)
Par.?
rohidbhūtāṃ so 'nvadhāvad ṛkṣarūpī hatatrapaḥ // (36.2)
Par.?
tatsṛṣṭasṛṣṭasṛṣṭeṣu ko nv akhaṇḍitadhīḥ pumān / (37.1)
Par.?
ṛṣiṃ nārāyaṇam ṛte yoṣinmayyeha māyayā // (37.2)
Par.?
balaṃ me paśya māyāyāḥ strīmayyā jayino diśām / (38.1)
Par.?
yā karoti padākrāntān bhrūvijṛmbheṇa kevalam // (38.2)
Par.?
saṅgaṃ na kuryāt pramadāsu jātu yogasya pāraṃ param ārurukṣuḥ / (39.1)
Par.?
matsevayā pratilabdhātmalābho vadanti yā nirayadvāram asya // (39.2)
Par.?
yopayāti śanair māyā yoṣid devavinirmitā / (40.1)
Par.?
tām īkṣetātmano mṛtyuṃ tṛṇaiḥ kūpam ivāvṛtam // (40.2)
Par.?
yāṃ manyate patiṃ mohān manmāyām ṛṣabhāyatīm / (41.1)
Par.?
strītvaṃ strīsaṅgataḥ prāpto vittāpatyagṛhapradam // (41.2)
Par.?
tām ātmano vijānīyāt patyapatyagṛhātmakam / (42.1)
Par.?
daivopasāditaṃ mṛtyuṃ mṛgayor gāyanaṃ yathā // (42.2)
Par.?
dehena jīvabhūtena lokāl lokam anuvrajan / (43.1)
Par.?
bhuñjāna eva karmāṇi karoty avirataṃ pumān // (43.2)
Par.?
jīvo hy asyānugo deho bhūtendriyamanomayaḥ / (44.1)
Par.?
tannirodho 'sya maraṇam āvirbhāvas tu sambhavaḥ // (44.2)
Par.?
dravyopalabdhisthānasya dravyekṣāyogyatā yadā / (45.1)
Par.?
tat pañcatvam ahaṃmānād utpattir dravyadarśanam // (45.2)
Par.?
yathākṣṇor dravyāvayavadarśanāyogyatā yadā / (46.1)
Par.?
tadaiva cakṣuṣo draṣṭur draṣṭṛtvāyogyatānayoḥ // (46.2)
Par.?
tasmān na kāryaḥ santrāso na kārpaṇyaṃ na sambhramaḥ / (47.1)
Par.?
buddhvā jīvagatiṃ dhīro muktasaṅgaś cared iha // (47.2)
Par.?
samyagdarśanayā buddhyā yogavairāgyayuktayā / (48.1)
Par.?
māyāviracite loke caren nyasya kalevaram // (48.2)
Par.?
Duration=0.17998600006104 secs.