UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 7708
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
saṃjaya uvāca / (1.1)
Par.?
tato dhanaṃjayaṃ dṛṣṭvā bāṇagāṇḍīvadhāriṇam / (1.2)
Par.?
punar eva mahānādaṃ vyasṛjanta mahārathāḥ // (1.3)
Par.?
pāṇḍavāḥ somakāścaiva ye caiṣām anuyāyinaḥ / (2.1)
Par.?
dadhmuśca muditāḥ śaṅkhān vīrāḥ sāgarasaṃbhavān // (2.2)
Par.?
tato bheryaśca peśyaśca krakacā goviṣāṇikāḥ / (3.1)
Par.?
sahasaivābhyahanyanta tataḥ śabdo mahān abhūt // (3.2)
Par.?
atha devāḥ sagandharvāḥ pitaraśca janeśvara / (4.1)
Par.?
siddhacāraṇasaṃghāśca samīyuste didṛkṣayā // (4.2)
Par.?
ṛṣayaśca mahābhāgāḥ puraskṛtya śatakratum / (5.1)
Par.?
samīyustatra sahitā draṣṭuṃ tad vaiśasaṃ mahat // (5.2)
Par.?
tato yudhiṣṭhiro dṛṣṭvā yuddhāya susamudyate / (6.1)
Par.?
te sene sāgaraprakhye muhuḥ pracalite nṛpa // (6.2)
Par.?
vimucya kavacaṃ vīro nikṣipya ca varāyudham / (7.1)
Par.?
avaruhya rathāt tūrṇaṃ padbhyām eva kṛtāñjaliḥ // (7.2)
Par.?
pitāmaham abhiprekṣya dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ / (8.1)
Par.?
vāgyataḥ prayayau yena prāṅmukho ripuvāhinīm // (8.2)
Par.?
taṃ prayāntam abhiprekṣya kuntīputro dhanaṃjayaḥ / (9.1)
Par.?
avatīrya rathāt tūrṇaṃ bhrātṛbhiḥ sahito 'nvayāt // (9.2)
Par.?
vāsudevaśca bhagavān pṛṣṭhato 'nujagāma ha / (10.1)
Par.?
yathāmukhyāśca rājānastam anvājagmur utsukāḥ // (10.2)
Par.?
arjuna uvāca / (11.1)
Par.?
kiṃ te vyavasitaṃ rājan yad asmān apahāya vai / (11.2)
Par.?
padbhyām eva prayāto 'si prāṅmukho ripuvāhinīm // (11.3)
Par.?
bhīmasena uvāca / (12.1)
Par.?
kva gamiṣyasi rājendra nikṣiptakavacāyudhaḥ / (12.2)
Par.?
daṃśiteṣvarisainyeṣu bhrātṝn utsṛjya pārthiva // (12.3)
Par.?
nakula uvāca / (13.1)
Par.?
evaṃgate tvayi jyeṣṭhe mama bhrātari bhārata / (13.2)
Par.?
bhīr me dunoti hṛdayaṃ brūhi gantā bhavān kva nu // (13.3)
Par.?
sahadeva uvāca / (14.1)
Par.?
asmin raṇasamūhe vai vartamāne mahābhaye / (14.2)
Par.?
yoddhavye kva nu gantāsi śatrūn abhimukho nṛpa // (14.3)
Par.?
saṃjaya uvāca / (15.1)
Par.?
evam ābhāṣyamāṇo 'pi bhrātṛbhiḥ kurunandana / (15.2)
Par.?
novāca vāgyataḥ kiṃcid gacchatyeva yudhiṣṭhiraḥ // (15.3)
Par.?
tān uvāca mahāprājño vāsudevo mahāmanāḥ / (16.1)
Par.?
abhiprāyo 'sya vijñāto mayeti prahasann iva // (16.2)
Par.?
eṣa bhīṣmaṃ tathā droṇaṃ gautamaṃ śalyam eva ca / (17.1)
Par.?
anumānya gurūn sarvān yotsyate pārthivo 'ribhiḥ // (17.2)
Par.?
śrūyate hi purākalpe gurūn ananumānya yaḥ / (18.1)
Par.?
yudhyate sa bhaved vyaktam apadhyāto mahattaraiḥ // (18.2)
Par.?
anumānya yathāśāstraṃ yastu yudhyenmahattaraiḥ / (19.1)
Par.?
dhruvastasya jayo yuddhe bhaved iti matir mama // (19.2)
Par.?
evaṃ bruvati kṛṣṇe tu dhārtarāṣṭracamūṃ prati / (20.1)
Par.?
hāhākāro mahān āsīn niḥśabdāstvapare 'bhavan // (20.2)
Par.?
dṛṣṭvā yudhiṣṭhiraṃ dūrād dhārtarāṣṭrasya sainikāḥ / (21.1)
Par.?
mithaḥ saṃkathayāṃcakrur neśo 'sti kulapāṃsanaḥ // (21.2)
Par.?
vyaktaṃ bhīta ivābhyeti rājāsau bhīṣmam antikāt / (22.1)
Par.?
yudhiṣṭhiraḥ sasodaryaḥ śaraṇārthaṃ prayācakaḥ // (22.2)
Par.?
dhanaṃjaye kathaṃ nāthe pāṇḍave ca vṛkodare / (23.1)
Par.?
nakule sahadeve ca bhīto 'bhyeti ca pāṇḍavaḥ // (23.2)
Par.?
na nūnaṃ kṣatriyakule jātaḥ saṃprathite bhuvi / (24.1)
Par.?
yathāsya hṛdayaṃ bhītam alpasattvasya saṃyuge // (24.2)
Par.?
tataste kṣatriyāḥ sarve praśaṃsanti sma kauravān / (25.1) Par.?
hṛṣṭāḥ sumanaso bhūtvā cailāni dudhuvuḥ pṛthak // (25.2)
Par.?
vyanindanta tataḥ sarve yodhāstatra viśāṃ pate / (26.1)
Par.?
yudhiṣṭhiraṃ sasodaryaṃ sahitaṃ keśavena ha // (26.2)
Par.?
tatastat kauravaṃ sainyaṃ dhikkṛtvā tu yudhiṣṭhiram / (27.1)
Par.?
niḥśabdam abhavat tūrṇaṃ punar eva viśāṃ pate // (27.2)
Par.?
kiṃ nu vakṣyati rājāsau kiṃ bhīṣmaḥ prativakṣyati / (28.1)
Par.?
kiṃ bhīmaḥ samaraślāghī kiṃ nu kṛṣṇārjunāviti // (28.2)
Par.?
vivakṣitaṃ kim asyeti saṃśayaḥ sumahān abhūt / (29.1)
Par.?
ubhayoḥ senayo rājan yudhiṣṭhirakṛte tadā // (29.2)
Par.?
sa vigāhya camūṃ śatroḥ śaraśaktisamākulām / (30.1)
Par.?
bhīṣmam evābhyayāt tūrṇaṃ bhrātṛbhiḥ parivāritaḥ // (30.2)
Par.?
tam uvāca tataḥ pādau karābhyāṃ pīḍya pāṇḍavaḥ / (31.1)
Par.?
bhīṣmaṃ śāṃtanavaṃ rājā yuddhāya samupasthitam // (31.2)
Par.?
yudhiṣṭhira uvāca / (32.1)
Par.?
āmantraye tvāṃ durdharṣa yotsye tāta tvayā saha / (32.2)
Par.?
anujānīhi māṃ tāta āśiṣaśca prayojaya // (32.3)
Par.?
bhīṣma uvāca / (33.1)
Par.?
yadyevaṃ nābhigacchethā yudhi māṃ pṛthivīpate / (33.2)
Par.?
śapeyaṃ tvāṃ mahārāja parābhāvāya bhārata // (33.3)
Par.?
prīto 'smi putra yudhyasva jayam āpnuhi pāṇḍava / (34.1)
Par.?
yat te 'bhilaṣitaṃ cānyat tad avāpnuhi saṃyuge // (34.2)
Par.?
vriyatāṃ ca varaḥ pārtha kim asmatto 'bhikāṅkṣasi / (35.1)
Par.?
evaṃ gate mahārāja na tavāsti parājayaḥ // (35.2)
Par.?
arthasya puruṣo dāso dāsastvartho na kasyacit / (36.1)
Par.?
iti satyaṃ mahārāja baddho 'smyarthena kauravaiḥ // (36.2)
Par.?
atastvāṃ klībavad vākyaṃ bravīmi kurunandana / (37.1)
Par.?
hṛto 'smyarthena kauravya yuddhād anyat kim icchasi // (37.2)
Par.?
yudhiṣṭhira uvāca / (38.1)
Par.?
mantrayasva mahāprājña hitaiṣī mama nityaśaḥ / (38.2)
Par.?
yudhyasva kauravasyārthe mamaiṣa satataṃ varaḥ // (38.3)
Par.?
bhīṣma uvāca / (39.1)
Par.?
rājan kim atra sāhyaṃ te karomi kurunandana / (39.2)
Par.?
kāmaṃ yotsye parasyārthe brūhi yat te vivakṣitam // (39.3)
Par.?
yudhiṣṭhira uvāca / (40.1)
Par.?
kathaṃ jayeyaṃ saṃgrāme bhavantam aparājitam / (40.2)
Par.?
etanme mantraya hitaṃ yadi śreyaḥ prapaśyasi // (40.3)
Par.?
bhīṣma uvāca / (41.1)
Par.?
na taṃ paśyāmi kaunteya yo māṃ yudhyantam āhave / (41.2)
Par.?
vijayeta pumān kaścid api sākṣācchatakratuḥ // (41.3)
Par.?
yudhiṣṭhira uvāca / (42.1)
Par.?
hanta pṛcchāmi tasmāt tvāṃ pitāmaha namo 'stu te / (42.2)
Par.?
jayopāyaṃ bravīhi tvam ātmanaḥ samare paraiḥ // (42.3)
Par.?
bhīṣma uvāca / (43.1)
Par.?
na śatruṃ tāta paśyāmi samare yo jayeta mām / (43.2)
Par.?
na tāvanmṛtyukālo me punarāgamanaṃ kuru // (43.3)
Par.?
saṃjaya uvāca / (44.1)
Par.?
tato yudhiṣṭhiro vākyaṃ bhīṣmasya kurunandana / (44.2)
Par.?
śirasā pratijagrāha bhūyastam abhivādya ca // (44.3)
Par.?
prāyāt punar mahābāhur ācāryasya rathaṃ prati / (45.1)
Par.?
paśyatāṃ sarvasainyānāṃ madhyena bhrātṛbhiḥ saha // (45.2)
Par.?
sa droṇam abhivādyātha kṛtvā caiva pradakṣiṇam / (46.1)
Par.?
uvāca vācā durdharṣam ātmaniḥśreyasaṃ vacaḥ // (46.2)
Par.?
āmantraye tvāṃ bhagavan yotsye vigatakalmaṣaḥ / (47.1)
Par.?
jayeyaṃ ca ripūn sarvān anujñātastvayā dvija // (47.2)
Par.?
droṇa uvāca / (48.1)
Par.?
yadi māṃ nābhigacchethā yuddhāya kṛtaniścayaḥ / (48.2)
Par.?
śapeyaṃ tvāṃ mahārāja parābhāvāya sarvaśaḥ // (48.3)
Par.?
tad yudhiṣṭhira tuṣṭo 'smi pūjitaśca tvayānagha / (49.1)
Par.?
anujānāmi yudhyasva vijayaṃ samavāpnuhi // (49.2)
Par.?
karavāṇi ca te kāmaṃ brūhi yat te 'bhikāṅkṣitam / (50.1)
Par.?
evaṃ gate mahārāja yuddhād anyat kim icchasi // (50.2)
Par.?
arthasya puruṣo dāso dāsastvartho na kasyacit / (51.1)
Par.?
iti satyaṃ mahārāja baddho 'smyarthena kauravaiḥ // (51.2)
Par.?
atastvāṃ klībavad brūmo yuddhād anyat kim icchasi / (52.1)
Par.?
yotsyāmi kauravasyārthe tavāśāsyo jayo mayā // (52.2)
Par.?
yudhiṣṭhira uvāca / (53.1)
Par.?
jayam āśāssva me brahman mantrayasva ca maddhitam / (53.2)
Par.?
yudhyasva kauravasyārthe vara eṣa vṛto mayā // (53.3)
Par.?
droṇa uvāca / (54.1)
Par.?
dhruvaste vijayo rājan yasya mantrī haristava / (54.2)
Par.?
ahaṃ ca tvābhijānāmi raṇe śatrūn vijeṣyasi // (54.3)
Par.?
yato dharmastataḥ kṛṣṇo yataḥ kṛṣṇastato jayaḥ / (55.1)
Par.?
yudhyasva gaccha kaunteya pṛccha māṃ kiṃ bravīmi te // (55.2)
Par.?
yudhiṣṭhira uvāca / (56.1)
Par.?
pṛcchāmi tvāṃ dvijaśreṣṭha śṛṇu me yad vivakṣitam / (56.2)
Par.?
kathaṃ jayeyaṃ saṃgrāme bhavantam aparājitam // (56.3)
Par.?
droṇa uvāca / (57.1)
Par.?
na te 'sti vijayastāvad yāvad yudhyāmyahaṃ raṇe / (57.2)
Par.?
mamāśu nidhane rājan yatasva saha sodaraiḥ // (57.3)
Par.?
yudhiṣṭhira uvāca / (58.1)
Par.?
hanta tasmānmahābāho vadhopāyaṃ vadātmanaḥ / (58.2)
Par.?
ācārya praṇipatyaiṣa pṛcchāmi tvāṃ namo 'stu te // (58.3)
Par.?
droṇa uvāca / (59.1)
Par.?
na śatruṃ tāta paśyāmi yo māṃ hanyād raṇe sthitam / (59.2)
Par.?
yudhyamānaṃ susaṃrabdhaṃ śaravarṣaughavarṣiṇam // (59.3)
Par.?
ṛte prāyagataṃ rājannyastaśastram acetanam / (60.1)
Par.?
hanyānmāṃ yudhi yodhānāṃ satyam etad bravīmi te // (60.2)
Par.?
śastraṃ cāhaṃ raṇe jahyāṃ śrutvā sumahad apriyam / (61.1)
Par.?
śraddheyavākyāt puruṣād etat satyaṃ bravīmi te // (61.2)
Par.?
saṃjaya uvāca / (62.1)
Par.?
etacchrutvā mahārāja bhāradvājasya dhīmataḥ / (62.2)
Par.?
anumānya tam ācāryaṃ prāyācchāradvataṃ prati // (62.3)
Par.?
so 'bhivādya kṛpaṃ rājā kṛtvā cāpi pradakṣiṇam / (63.1)
Par.?
uvāca durdharṣatamaṃ vākyaṃ vākyaviśāradaḥ // (63.2)
Par.?
anumānaye tvāṃ yotsyāmi guro vigatakalmaṣaḥ / (64.1)
Par.?
jayeyaṃ ca ripūn sarvān anujñātastvayānagha // (64.2)
Par.?
kṛpa uvāca / (65.1)
Par.?
yadi māṃ nābhigacchethā yuddhāya kṛtaniścayaḥ / (65.2)
Par.?
śapeyaṃ tvāṃ mahārāja parābhāvāya sarvaśaḥ // (65.3)
Par.?
arthasya puruṣo dāso dāsastvartho na kasyacit / (66.1)
Par.?
iti satyaṃ mahārāja baddho 'smyarthena kauravaiḥ // (66.2)
Par.?
teṣām arthe mahārāja yoddhavyam iti me matiḥ / (67.1)
Par.?
atastvāṃ klībavad brūmi yuddhād anyat kim icchasi // (67.2)
Par.?
yudhiṣṭhira uvāca / (68.1)
Par.?
hanta pṛcchāmi te tasmād ācārya śṛṇu me vacaḥ // (68.2)
Par.?
saṃjaya uvāca / (69.1)
Par.?
ityuktvā vyathito rājā novāca gatacetanaḥ / (69.2)
Par.?
taṃ gautamaḥ pratyuvāca vijñāyāsya vivakṣitam / (69.3)
Par.?
avadhyo 'haṃ mahīpāla yudhyasva jayam āpnuhi // (69.4)
Par.?
prītastvabhigamenāhaṃ jayaṃ tava narādhipa / (70.1)
Par.?
āśāsiṣye sadotthāya satyam etad bravīmi te // (70.2)
Par.?
etacchrutvā mahārāja gautamasya vacastadā / (71.1)
Par.?
anumānya kṛpaṃ rājā prayayau yena madrarāṭ // (71.2)
Par.?
sa śalyam abhivādyātha kṛtvā cābhipradakṣiṇam / (72.1)
Par.?
uvāca rājā durdharṣam ātmaniḥśreyasaṃ vacaḥ // (72.2)
Par.?
anumānaye tvāṃ yotsyāmi guro vigatakalmaṣaḥ / (73.1)
Par.?
jayeyaṃ ca mahārāja anujñātastvayā ripūn // (73.2)
Par.?
śalya uvāca / (74.1)
Par.?
yadi māṃ nābhigacchethā yuddhāya kṛtaniścayaḥ / (74.2)
Par.?
śapeyaṃ tvāṃ mahārāja parābhāvāya vai raṇe // (74.3)
Par.?
tuṣṭo 'smi pūjitaścāsmi yat kāṅkṣasi tad astu te / (75.1)
Par.?
anujānāmi caiva tvāṃ yudhyasva jayam āpnuhi // (75.2)
Par.?
brūhi caiva paraṃ vīra kenārthaḥ kiṃ dadāmi te / (76.1)
Par.?
evaṃ gate mahārāja yuddhād anyat kim icchasi // (76.2)
Par.?
arthasya puruṣo dāso dāsastvartho na kasyacit / (77.1)
Par.?
iti satyaṃ mahārāja baddho 'smyarthena kauravaiḥ // (77.2)
Par.?
kariṣyāmi hi te kāmaṃ bhāgineya yathepsitam / (78.1)
Par.?
bravīmyataḥ klībavat tvāṃ yuddhād anyat kim icchasi // (78.2)
Par.?
yudhiṣṭhira uvāca / (79.1)
Par.?
mantrayasva mahārāja nityaṃ maddhitam uttamam / (79.2)
Par.?
kāmaṃ yudhya parasyārthe varam etad vṛṇomyaham // (79.3)
Par.?
śalya uvāca / (80.1)
Par.?
brūhi kim atra sāhyaṃ te karomi nṛpasattama / (80.2)
Par.?
kāmaṃ yotsye parasyārthe vṛto 'smyarthena kauravaiḥ // (80.3)
Par.?
yudhiṣṭhira uvāca / (81.1)
Par.?
sa eva me varaḥ satya udyoge yastvayā kṛtaḥ / (81.2)
Par.?
sūtaputrasya saṃgrāme kāryastejovadhastvayā // (81.3)
Par.?
śalya uvāca / (82.1)
Par.?
saṃpatsyatyeṣa te kāmaḥ kuntīputra yathepsitaḥ / (82.2)
Par.?
gaccha yudhyasva visrabdhaṃ pratijāne jayaṃ tava // (82.3)
Par.?
saṃjaya uvāca / (83.1)
Par.?
anumānyātha kaunteyo mātulaṃ madrakeśvaram / (83.2)
Par.?
nirjagāma mahāsainyād bhrātṛbhiḥ parivāritaḥ // (83.3)
Par.?
vāsudevastu rādheyam āhave 'bhijagāma vai / (84.1)
Par.?
tata enam uvācedaṃ pāṇḍavārthe gadāgrajaḥ // (84.2)
Par.?
śrutaṃ me karṇa bhīṣmasya dveṣāt kila na yotsyasi / (85.1)
Par.?
asmān varaya rādheya yāvad bhīṣmo na hanyate // (85.2)
Par.?
hate tu bhīṣme rādheya punar eṣyasi saṃyuge / (86.1)
Par.?
dhārtarāṣṭrasya sāhāyyaṃ yadi paśyasi cet samam // (86.2)
Par.?
karṇa uvāca / (87.1)
Par.?
na vipriyaṃ kariṣyāmi dhārtarāṣṭrasya keśava / (87.2)
Par.?
tyaktaprāṇaṃ hi māṃ viddhi duryodhanahitaiṣiṇam // (87.3)
Par.?
saṃjaya uvāca / (88.1)
Par.?
tacchrutvā vacanaṃ kṛṣṇaḥ saṃnyavartata bhārata / (88.2)
Par.?
yudhiṣṭhirapurogaiśca pāṇḍavaiḥ saha saṃgataḥ // (88.3)
Par.?
atha sainyasya madhye tu prākrośat pāṇḍavāgrajaḥ / (89.1)
Par.?
yo 'smān vṛṇoti tad ahaṃ varaye sāhyakāraṇāt // (89.2)
Par.?
atha tān samabhiprekṣya yuyutsur idam abravīt / (90.1)
Par.?
prītātmā dharmarājānaṃ kuntīputraṃ yudhiṣṭhiram // (90.2)
Par.?
ahaṃ yotsyāmi miṣataḥ saṃyuge dhārtarāṣṭrajān / (91.1)
Par.?
yuṣmadarthe mahārāja yadi māṃ vṛṇuṣe 'nagha // (91.2)
Par.?
yudhiṣṭhira uvāca / (92.1)
Par.?
ehyehi sarve yotsyāmastava bhrātṝn apaṇḍitān / (92.2)
Par.?
yuyutso vāsudevaśca vayaṃ ca
brūma sarvaśaḥ // (92.3)
Par.?
vṛṇomi tvāṃ mahābāho yudhyasva mama kāraṇāt / (93.1)
Par.?
tvayi piṇḍaśca tantuśca dhṛtarāṣṭrasya dṛśyate // (93.2)
Par.?
bhajasvāsmān rājaputra bhajamānānmahādyute / (94.1)
Par.?
na bhaviṣyati durbuddhir dhārtarāṣṭro 'tyamarṣaṇaḥ // (94.2)
Par.?
saṃjaya uvāca / (95.1)
Par.?
tato yuyutsuḥ kauravyaḥ parityajya sutāṃstava / (95.2)
Par.?
jagāma pāṇḍuputrāṇāṃ senāṃ viśrāvya dundubhim // (95.3)
Par.?
tato yudhiṣṭhiro rājā samprahṛṣṭaḥ sahānujaiḥ / (96.1)
Par.?
jagrāha kavacaṃ bhūyo dīptimat kanakojjvalam // (96.2)
Par.?
pratyapadyanta te sarve rathān svān puruṣarṣabhāḥ / (97.1)
Par.?
tato vyūhaṃ yathāpūrvaṃ pratyavyūhanta te punaḥ // (97.2)
Par.?
avādayan dundubhīṃśca śataśaścaiva puṣkarān / (98.1)
Par.?
siṃhanādāṃśca vividhān vineduḥ puruṣarṣabhāḥ // (98.2)
Par.?
rathasthān puruṣavyāghrān pāṇḍavān prekṣya pārthivāḥ / (99.1)
Par.?
dhṛṣṭadyumnādayaḥ sarve punar jahṛṣire mudā // (99.2)
Par.?
gauravaṃ pāṇḍuputrāṇāṃ mānyānmānayatāṃ ca tān / (100.1)
Par.?
dṛṣṭvā mahīkṣitastatra pūjayāṃcakrire bhṛśam // (100.2)
Par.?
sauhṛdaṃ ca kṛpāṃ caiva prāptakālaṃ mahātmanām / (101.1)
Par.?
dayāṃ ca jñātiṣu parāṃ kathayāṃcakrire nṛpāḥ // (101.2)
Par.?
sādhu sādhviti sarvatra niśceruḥ stutisaṃhitāḥ / (102.1)
Par.?
vācaḥ puṇyāḥ kīrtimatāṃ manohṛdayaharṣiṇīḥ // (102.2)
Par.?
mlecchāścāryāśca ye tatra dadṛśuḥ śuśruvustadā / (103.1)
Par.?
vṛttaṃ tat pāṇḍuputrāṇāṃ ruruduste sagadgadāḥ // (103.2)
Par.?
tato jaghnur mahābherīḥ śataśaścaiva puṣkarān / (104.1)
Par.?
śaṅkhāṃśca gokṣīranibhān dadhmur hṛṣṭā manasvinaḥ // (104.2)
Par.?
Duration=0.80599212646484 secs.