Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Associated topic(s): Vedic metres, prosody, riddle hymns

Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 12235
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
kutas tau jātau katamaḥ so ardhaḥ kasmāllokāt katamasyāḥ pṛthivyāḥ / (1.1) Par.?
kutas
indecl.
tad
n.d.m.
jan.
PPP, n.d.m.
root
katama
n.s.m.
tad
n.s.m.
ardha.
n.s.m.
root
ka
ab.s.m.
∞ loka.
ab.s.m.
root
katama
ab.s.f.
pṛthivī.
ab.s.f.
root
vatsau virājaḥ salilād udaitāṃ tau tvā pṛcchāmi katareṇa dugdhā // (1.2) Par.?
vatsa
n.d.m.
virāj
g.s.f.
salila
ab.s.n.
udi.
3. du., Impf.
root
tad
ac.d.m.
tvad
ac.s.a.
pracch.
1. sg., Pre. ind.
root
katara
i.s.m.
duh.
PPP, n.s.f.
root
yo akrandayat salilaṃ mahitvā yoniṃ kṛtvā tribhujaṃ śayānaḥ / (2.1) Par.?
yad
n.s.m.
kranday
3. sg., Impf.
← tad (2.2) [acl]
salila
ac.s.n.
mahitva,
i.s.n.
yoni
ac.s.m.
kṛ
Abs., indecl.
tribhuj
ac.s.m.
śī,
Pre. ind., n.s.m.
vatsaḥ kāmadugho virājaḥ sa guhā cakre tanvaḥ parācaiḥ // (2.2) Par.?
vatsa
n.s.m.
kāma
comp.
∞ dugha
n.s.m.
virāj
g.s.f.
tad
n.s.m.
→ kranday (2.1) [acl]
guhā
indecl.
kṛ
3. sg., Perf.
root
tanū
ac.p.f.
parācais.
indecl.
yāni trīṇi bṛhanti yeṣāṃ caturthaṃ viyunakti vācam / (3.1) Par.?
yad
n.p.n.
tri
n.p.n.
bṛhat,
n.p.n.
← enad (3.2) [acl]
yad
g.p.n.
caturtha
n.s.n.
viyuj
3. sg., Pre. ind.
vāc,
ac.s.f.
brahmainad vidyāt tapasā vipaścid yasminn ekaṃ yujyate yasminn ekam // (3.2) Par.?
brahman
n.s.m.
∞ enad
ac.s.n.
→ bṛhat (3.1) [acl]
vid
3. sg., Pre. opt.
root
tapas
i.s.n.
vipaścit,
n.s.m.
yad
l.s.m.
eka
n.s.n.
yuj,
3. sg., Ind. pass.
yad
l.s.m.
eka.
n.s.n.
bṛhataḥ pari sāmāni ṣaṣṭhāt pañcādhi nirmitā / (4.1) Par.?
bṛhant
ab.s.n.
pari
indecl.
sāman
n.p.n.
pañcan
n.p.n.
∞ adhi
indecl.
nirmā.
PPP, n.p.n.
root
bṛhad bṛhatyā nirmitaṃ kuto 'dhi bṛhatī mitā // (4.2) Par.?
bṛhant
n.s.n.
bṛhatī
ab.s.f.
nirmā.
PPP, n.s.n.
root
kutas
indecl.
adhi
indecl.
bṛhatī
n.s.f.
.
PPP, n.s.f.
root
bṛhatī pari mātrāyā mātur mātrādhi nirmitā / (5.1) Par.?
bṛhatī
n.d.f.
pari
indecl.
mātrā
ab.s.f.
mātṛ
ab.s.f.
mātrā
n.s.f.
∞ adhi
indecl.
nirmā.
PPP, n.s.f.
root
māyā ha jajñe māyāyā māyāyā mātalī pari // (5.2) Par.?
māyā
n.s.f.
ha
indecl.
jan
3. sg., Perf.
root
māyā.
ab.s.f.
māyā
ab.s.f.
mātalī
n.s.f.
pari.
indecl.
vaiśvānarasya pratimopari dyaur yāvad rodasī vibabādhe agniḥ / (6.1) Par.?
pratimā
n.s.f.
∞ upari
indecl.
div,
n.s.m.
root
yāvat
ac.s.n.
rodas
ac.d.n.
vibādh
3. sg., Perf.
agni.
n.s.m.
tataḥ ṣaṣṭhād āmuto yanti stomā ud ito yanty abhi ṣaṣṭham ahnaḥ // (6.2) Par.?
tatas
indecl.
ṣaṣṭha
ab.s.n.
ā
indecl.
∞ amutas
indecl.
i
3. pl., Pre. ind.
root
stoma.
n.p.m.
ud
indecl.
itas
indecl.
i
3. pl., Pre. ind.
root
abhi
indecl.
ahar.
g.s.n.
ṣaṭ tvā pṛcchāma ṛṣayaḥ kaśyapeme tvaṃ hi yuktaṃ yuyukṣe yogyaṃ ca / (7.1) Par.?
ṣaṣ
n.p.m.
tvad
ac.s.a.
pracch
1. pl., Pre. ind.
root
ṛṣi
n.p.m.
kaśyapa
v.s.m.
∞ idam.
n.p.m.
tvad
n.s.a.
hi
indecl.
yuj
PPP, ac.s.n.
yuj
2. sg., Perf.
root
yogya
ac.s.n.
ca.
indecl.
virājam āhur brahmaṇaḥ pitaraṃ tāṃ no vidhehi yatidhā sakhibhyaḥ // (7.2) Par.?
virāj
ac.s.f.
ah
3. pl., Perf.
root
brahman
g.s.n.
pitṛ.
ac.s.m.
tad
ac.s.f.
mad
d.p.a.
vidhā
2. sg., Pre. imp.
root
yatidhā
indecl.
sakhi.
d.p.m.
yāṃ pracyutām anu yajñāḥ pracyavanta upatiṣṭhanta upatiṣṭhamānām / (8.1) Par.?
yad
ac.s.f.
pracyu
PPP, ac.s.f.
anu
indecl.
yajña
n.p.m.
pracyu
3. pl., Pre. ind.
→ ej (8.2) [conj]
← virāj (8.2) [acl]
upasthā
3. pl., Pre. ind.
upasthā,
Pre. ind., ac.s.f.
yasyā vrate prasave yakṣam ejati sā virāṭ ṛṣayaḥ parame vyoman // (8.2) Par.?
yad
g.s.f.
vrata
l.s.n.
prasava
l.s.m.
yakṣa
n.s.n.
ej,
3. sg., Pre. ind.
← pracyu (8.1) [conj]
tad
n.s.f.
virāj
n.s.f.
→ pracyu (8.1) [acl:rel]
ṛṣi
v.p.m.
parama
l.s.n.
vyoman.
l.s.n.
root
aprāṇaiti prāṇena prāṇatīnāṃ virāṭ svarājam abhyeti paścāt / (9.1) Par.?
a
indecl.
∞ prāṇa
n.s.f.
∞ i
3. sg., Pre. ind.
root
prāṇa
i.s.m.
prāṇ.
Pre. ind., g.p.f.
virāj
n.s.f.
svarāj
ac.s.m.
abhī
3. sg., Pre. ind.
root
paścāt.
indecl.
viśvaṃ mṛśantīm abhirūpāṃ virājaṃ paśyanti tve na tve paśyanty enām // (9.2) Par.?
viśva
ac.s.n.
mṛś
Pre. ind., ac.s.f.
abhirūpa
ac.s.f.
virāj
ac.s.f.
paś
3. pl., Pre. ind.
root
tva,
n.p.m.
na
indecl.
tva
n.p.m.
paś
3. pl., Pre. ind.
enad.
ac.s.f.
ko virājo mithunatvaṃ praveda ka ṛtūn ka u kalpam asyāḥ / (10.1) Par.?
ka
n.s.m.
virāj
g.s.f.
mithuna
comp.
∞ tva
ac.s.n.
pravid,
3. sg., Perf.
root
→ ka (10.2) [conj]
→ ka (10.2) [conj]
ka
n.s.m.
ṛtu,
ac.p.m.
ka
n.s.m.
u
indecl.
kalpa
ac.s.m.
idam,
g.s.f.
kramān ko asyāḥ katidhā vidugdhān ko asyā dhāma katidhā vyuṣṭīḥ // (10.2) Par.?
krama
ac.p.m.
ka
n.s.m.
← pravid (10.1) [conj]
idam
g.s.f.
katidhā
indecl.
viduh,
PPP, ac.p.m.
ka
n.s.m.
← pravid (10.1) [conj]
idam
g.s.f.
dhāman
ac.s.n.
katidhā
indecl.
vyuṣṭi.
ac.p.f.
iyam eva sā yā prathamā vyaucchad āsv itarāsu carati praviṣṭā / (11.1) Par.?
idam
n.s.f.
eva
indecl.
tad,
n.s.f.
root
yad
n.s.f.
prathama
n.s.f.
vivas.
3. sg., Impf.
idam
l.p.f.
itara
l.p.f.
car
3. sg., Pre. ind.
root
praviś.
PPP, n.s.f.
mahānto asyāṃ mahimāno antar vadhūr jigāya navagaj janitrī // (11.2) Par.?
mahat
n.p.m.
idam
l.s.f.
root
mahiman
n.p.m.
antar.
indecl.
vadhū
n.s.f.
ji
3. sg., Perf.
root
navagat
n.s.f.
janitrī.
n.s.f.
chandaḥpakṣe uṣasā pepiśāne samānaṃ yonim anu saṃcarete / (12.1) Par.?
chandas
comp.
∞ pakṣa
n.d.f.
uṣas
n.d.f.
pepiś
Pre. ind., n.d.f.
samāna
ac.s.m.
yoni
ac.s.m.
anu
indecl.
saṃcar.
3. du., Pre. ind.
root
sūryapatnī saṃcarataḥ prajānatī ketumatī ajare bhūriretasā // (12.2) Par.?
sūrya
comp.
∞ patnī
n.d.f.
saṃcar
3. du., Pre. ind.
root
prajñā
Pre. ind., n.d.f.
ketumat
n.d.f.
ajara
n.d.f.
bhūri
comp.
∞ retas.
n.d.f.
ṛtasya panthām anu tisra āgus trayo gharmā anu reta āguḥ / (13.1) Par.?
ṛta
g.s.n.
pathin
ac.s.m.
anu
indecl.
tri
n.p.f.
āgā.
3. pl., root aor.
root
tri
n.p.m.
gharma
n.p.m.
anu
indecl.
retas
ac.s.n.
āgā.
3. pl., root aor.
root
prajām ekā jinvaty ūrjam ekā rāṣṭram ekā rakṣati devayūnām // (13.2) Par.?
prajā
ac.s.f.
eka
n.s.f.
jinv,
3. sg., Pre. ind.
root
ūrj
ac.s.f.
eka.
n.s.f.
rāṣṭra
ac.s.n.
eka
n.s.f.
rakṣ
3. sg., Pre. ind.
root
devayu.
g.p.m.
agnīṣomāv adadhur yā turīyāsīd yajñasya pakṣāv ṛṣayaḥ kalpayantaḥ / (14.1) Par.?
agnīṣoma
ac.d.m.
dhā,
3. pl., Impf.
root
yad
n.s.f.
turīya
n.s.f.
∞ as.
3. sg., Impf.
yajña
g.s.m.
pakṣa
ac.d.m.
ṛṣi
n.p.m.
kalpay.
Pre. ind., n.p.m.
gāyatrīṃ triṣṭubhaṃ jagatīm anuṣṭubhaṃ bṛhadarkīṃ yajamānāya svar ābharantīm // (14.2) Par.?
gāyatrī
ac.s.f.
root
jagatī
ac.s.f.
bṛhadarkī
ac.s.f.
yaj
Pre. ind., d.s.m.
svar
ac.s.n.
ābhṛ.
Pre. ind., ac.s.f.
pañca vyuṣṭīr anu pañca dohā gāṃ pañcanāmnīm ṛtavo 'nu pañca / (15.1) Par.?
pañcan
ac.p.f.
vyuṣṭi
ac.p.f.
root
anu
indecl.
pañcan
n.p.m.
doha.
n.p.m.
go
ac.s.f.
root
pañcan
comp.
∞ nāman
ac.s.f.
ṛtu
n.p.m.
anu
indecl.
pañcan.
n.p.m.
pañca diśaḥ pañcadaśena kᄆptās tā ekamūrdhnīr abhi lokam ekam // (15.2) Par.?
pañcan
n.p.f.
diś
n.p.f.
kᄆp.
PPP, n.p.f.
root
tad
n.p.f.
eka
comp.
∞ mūrdhan
n.p.f.
root
abhi
indecl.
loka
ac.s.m.
eka.
ac.s.m.
ṣaṭ jātā bhūtā prathamajā ṛtasya ṣaṭ u sāmāni ṣaḍahaṃ vahanti / (16.1) Par.?
ṣaṣ
n.p.n.
jan
PPP, n.p.n.
bhūta
n.p.n.
∞ 
n.s.m.
root
ṛta.
g.s.n.
ṣaṣ
n.p.n.
u
indecl.
sāman
n.p.n.
ṣaḍaha
ac.s.m.
vah.
3. pl., Pre. ind.
root
ṣaḍyogaṃ sīram anu sāma sāma ṣaṭ āhur dyāvāpṛthivīḥ ṣaṭ urvīḥ // (16.2) Par.?
ṣaṣ
comp.
∞ yoga
ac.s.m.
sīra
ac.s.m.
root
anu
indecl.
sāman
n.s.n.
sāman.
n.s.n.
ṣaṣ
ac.s.n.
ah
3. pl., Perf.
root
ṣaṣ
ac.p.n.
urvī.
ac.p.f.
ṣaḍ āhuḥ śītān ṣaḍ u māsa uṣṇān ṛtuṃ no brūta yatamo 'tiriktaḥ / (17.1) Par.?
ṣaṣ
ac.p.m.
ah
3. pl., Perf.
root
śīta
ac.p.m.
ṣaṣ
ac.p.m.
u
indecl.
mās
ac.p.m.
uṣṇa.
ac.p.m.
ṛtu
ac.s.m.
mad
ac.p.a.
brū
2. pl., Pre. imp.
root
yatama
n.s.m.
atiric.
PPP, n.s.m.
sapta suparṇāḥ kavayo niṣeduḥ sapta chandāṃsy anu sapta dīkṣāḥ // (17.2) Par.?
saptan
n.p.m.
suparṇa
n.p.m.
kavi
n.p.m.
niṣad.
3. pl., Perf.
root
saptan
n.s.n.
chandas
n.p.n.
anu
indecl.
saptan
ac.s.n.
dīkṣā.
ac.p.f.
root
sapta homāḥ samidho ha sapta madhūni sapta ṛtavo ha sapta / (18.1) Par.?
saptan
n.p.m.
root
homa.
n.p.m.
samidh
n.p.f.
ha
indecl.
saptan.
n.s.n.
root
madhu
n.p.n.
saptan.
n.s.n.
root
ṛtu
n.p.m.
ha
indecl.
saptan.
n.p.m.
root
saptājyāni pari bhūtam āyan tāḥ saptagṛdhrā iti śuśrumā vayam // (18.2) Par.?
saptan
n.s.n.
∞ ājya
n.p.n.
pari
indecl.
bhū
PPP, ac.s.n.
i.
3. pl., Impf.
root
tad
n.p.f.
saptan
comp.
∞ gṛdhra
n.p.f.
iti
indecl.
śru
1. pl., Perf.
root
mad.
n.p.a.
sapta chandāṃsi caturuttarāṇy anyonyasminn adhy ārpitāni / (19.1) Par.?
saptan
n.s.n.
chandas
n.p.n.
catur
comp.
∞ uttara
n.p.n.
anyonya
l.s.m.
adhi
indecl.
ārpay.
PPP, n.p.n.
root
kathaṃ stomāḥ pratitiṣṭhanti teṣu tāni stomeṣu katham ārpitāni // (19.2) Par.?
katham
indecl.
stoma
n.p.m.
pratiṣṭhā
3. pl., Pre. ind.
root
tad.
l.p.n.
tad
n.p.n.
stoma
l.p.m.
katham
indecl.
ārpay.
PPP, n.p.n.
root
kathaṃ gāyatrī trivṛtaṃ vyāpa kathaṃ triṣṭup pañcadaśena kalpate / (20.1) Par.?
katham
indecl.
gāyatrī
n.s.f.
trivṛt
ac.s.m.
vyāp.
3. sg., Perf.
root
katham
indecl.
kᄆp.
3. sg., Pre. ind.
root
→ jagatī (20.2) [conj]
trayastriṃśena jagatī katham anuṣṭup katham ekaviṃśaḥ // (20.2) Par.?
jagatī
n.s.f.
← kᄆp (20.1) [conj]
katham.
indecl.
katham
indecl.
ekaviṃśa.
n.s.m.
root
aṣṭa jātā bhūtā prathamajā ṛtasyāṣṭendra ṛtvijo daivyā ye / (21.1) Par.?
aṣṭan
n.p.n.
jan
PPP, n.p.n.
bhūta
n.p.n.
∞ 
n.s.m.
root
ṛta
g.s.n.
∞ aṣṭan
n.p.m.
root
∞ indra
v.s.m.
ṛtvij
n.p.m.
daivya
n.p.m.
yad.
n.p.m.
aṣṭayonir aditir aṣṭaputrāṣṭamīṃ rātrim abhi havyam eti // (21.2) Par.?
∞ yoni
n.s.f.
root
aditi
n.s.f.
∞ putra
n.s.f.
∞ aṣṭama
ac.s.f.
rātri
ac.s.f.
abhi
indecl.
hu
Ger., ac.s.n.
i.
3. sg., Pre. ind.
root
itthaṃ śreyo manyamānedam āgamaṃ yuṣmākaṃ sakhye aham asmi śevā / (22.1) Par.?
ittham
indecl.
śreyas
ac.s.n.
man
Pre. ind., n.s.f.
∞ idam
ac.s.n.
āgam.
1. sg., them. aor.
root
tvad
g.p.a.
sakhya
l.s.n.
mad
n.s.a.
as
1. sg., Pre. ind.
śeva.
n.s.f.
root
samānajanmā kratur asti vaḥ śivaḥ sa vaḥ sarvāḥ saṃcarati prajānan // (22.2) Par.?
samāna
comp.
∞ janman
n.s.m.
kratu
n.s.m.
as
3. sg., Pre. ind.
tvad
g.p.a.
śiva.
n.s.m.
root
tad
n.s.m.
tvad
ac.p.a.
sarva
ac.p.f.
saṃcar
3. sg., Pre. ind.
root
prajñā.
3. pl., Impf.
aṣṭendrasya ṣaḍ yamasya ṛṣīṇāṃ sapta saptadhā / (23.1) Par.?
aṣṭan
n.s.m.
∞ indra
g.s.m.
root
ṣaṣ
n.p.m.
yama
g.s.m.
root
ṛṣi
g.p.m.
root
saptan
n.s.n.
saptadhā
indecl.
apo manuṣyān oṣadhīs tāṁ u pañcānusecire // (23.2) Par.?
ap
ac.p.f.
manuṣya
ac.p.m.
oṣadhi
ac.p.f.
tad
ac.p.m.
u
indecl.
pañcan
n.s.m.
∞ anuṣac.
3. pl., Perf.
root
kevalīndrāya duduhe hi gṛṣṭir vaśam pīyūṣaṃ prathamaṃ duhānā / (24.1) Par.?
kevala
n.s.f.
∞ indra
d.s.m.
duh
3. sg., Perf.
root
hi
indecl.
vaśa
ac.s.m.
pīyūṣa
ac.s.m.
prathama
ac.s.m.
duh.
Pre. ind., n.s.f.
athātarpayac caturaś caturdhā devān manuṣyāṁ asurān uta ṛṣīn // (24.2) Par.?
atha
indecl.
∞ tarpay
3. sg., Impf.
root
catur
ac.p.m.
caturdhā
indecl.
deva
ac.p.m.
manuṣya
ac.p.m.
asura
ac.p.m.
uta
indecl.
ṛṣi.
ac.p.m.
ko nu gauḥ ka ekaṛṣiḥ kim u dhāma kā āśiṣaḥ / (25.1) Par.?
ka
n.s.m.
nu
indecl.
go.
n.s.m.
root
ka
n.s.m.
eka
comp.
∞ ṛṣi.
n.s.m.
root
ka
n.s.n.
u
indecl.
dhāman.
n.s.n.
root
ka
n.p.f.
āśis.
n.p.f.
root
yakṣam pṛthivyām ekavṛd ekartuḥ katamo nu saḥ // (25.2) Par.?
yakṣa
n.s.n.
ekavṛt.
n.s.n.
root
eka
comp.
∞ ṛtu
n.s.m.
katama
n.s.m.
nu
indecl.
tad.
n.s.m.
root
eko gaur eka ekaṛṣir ekaṃ dhāmaikadhāśiṣaḥ / (26.1) Par.?
eka
n.s.m.
root
go.
n.s.m.
eka
n.s.m.
root
eka
comp.
∞ ṛṣi.
n.s.m.
eka
n.s.n.
root
dhāman
n.s.n.
∞ ekadhā
indecl.
root
∞ āśis.
n.p.f.
yakṣaṃ pṛthivyām ekavṛd ekartur nātiricyate // (26.2) Par.?
yakṣa
n.s.n.
ekavṛt.
n.s.n.
root
eka
comp.
∞ ṛtu
n.s.m.
na
indecl.
∞ atiric.
3. sg., Ind. pass.
root
Duration=0.16925001144409 secs.