Texts

ṛṣaya ūcuḥ / (1.1) Par.?

kathaṃ viṣṇoḥ prasādādvai dhruvo buddhimatāṃ varaḥ / (1.2) Par.?

meḍhībhūto grāhāṇāṃ vai vaktumarhasi sāṃpratam // (1.3) Par.?

sūta uvāca / (2.1) Par.?

etamarthaṃ mayā pṛṣṭo nānāśāstraviśāradaḥ / (2.2) Par.?

mārkaṇḍeyaḥ purā prāha mahyaṃ śuśrūṣave dvijāḥ // (2.3) Par.?

mārkaṇḍeya uvāca / (3.1) Par.?

sārvabhaumo mahātejāḥ sarvaśastrabhṛtāṃ varaḥ / (3.2) Par.?

uttānapādo rājā vai pālayāmāsa medinīm // (3.3) Par.?

tasya bhāryādvayam abhūt sunītiḥ surucis tathā / (4.1) Par.?

agrajāyāmabhūtputraḥ sunītyāṃ tu mahāyaśāḥ // (4.2) Par.?

dhruvo nāma mahāprājñaḥ kuladīpo mahāmatiḥ / (5.1) Par.?

kadācit saptavarṣe'pi pituraṅkam upāviśat // (5.2) Par.?

surucistaṃ vinirdhūya svaputraṃ prītimānasā / (6.1) Par.?

nyaveśayattaṃ viprendrā hyaṅkaṃ rūpeṇa mānitā // (6.2) Par.?

alabdhvā sa piturdhīmānaṅkaṃ duḥkhitamānasaḥ / (7.1) Par.?

mātuḥ samīpamāgamya ruroda sa punaḥ punaḥ // (7.2) Par.?

rudantaṃ putramāhedaṃ mātā śokapariplutā / (8.1) Par.?

surucirdayitā bhartustasyāḥ putro'pi tādṛśaḥ // (8.2) Par.?

mama tvaṃ mandabhāgyāyā jātaḥ putro'pyabhāgyavān / (9.1) Par.?

kiṃ śocasi kimarthaṃ tvaṃ rodamānaḥ punaḥ punaḥ // (9.2) Par.?

saṃtaptahṛdayo bhūtvā mama śokaṃ kariṣyasi / (10.1) Par.?

svasthasthānaṃ dhruvaṃ putra svaśaktyā tvaṃ samāpnuyāḥ // (10.2) Par.?

ityuktaḥ sa tu mātrā vai nirjagāma tadā vanam / (11.1) Par.?

viśvāmitraṃ tato dṛṣṭvā praṇipatya yathāvidhi // (11.2) Par.?

uvāca prāñjalirbhūtvā bhagavan vaktumarhasi / (12.1) Par.?

sarveṣāmuparisthānaṃ kena prāpsyāmi sattama // (12.2) Par.?

pituraṅke samāsīnaṃ mātā māṃ surucirmune / (13.1) Par.?

vyadhūnayatsa taṃ rājā pitā novāca kiṃcana // (13.2) Par.?

etasmāt kāraṇād brahmaṃs trasto'haṃ mātaraṃ gataḥ / (14.1) Par.?

sunītirāha me mātā mā kṛthāḥ śokamuttamam // (14.2) Par.?

svakarmaṇā paraṃ sthānaṃ prāptumarhasi putraka / (15.1) Par.?

tasyā hi vacanaṃ śrutvā sthānaṃ tava mahāmune // (15.2) Par.?

prāpto vanamidaṃ brahmannadya tvāṃ dṛṣṭavānprabho / (16.1) Par.?

tava prasādāt prāpsye'haṃ sthānamadbhutamuttamam // (16.2) Par.?

ityuktaḥ sa muniḥ śrīmān prahasann idam abravīt / (17.1) Par.?

rājaputra śṛṇuṣvedaṃ sthānamuttamamāpsyasi // (17.2) Par.?

ārādhya jagatāmīśaṃ keśavaṃ kleśanāśanam / (18.1) Par.?

dakṣiṇāṅgabhavaṃ śaṃbhormahādevasya dhīmataḥ // (18.2) Par.?

japa nityaṃ mahāprājña sarvapāpavināśanam / (19.1) Par.?

iṣṭadaṃ paramaṃ śuddhaṃ pavitramamalaṃ param // (19.2) Par.?

brūhi mantramimaṃ divyaṃ praṇavena samanvitam / (20.1) Par.?

namo'stu vāsudevāya ityevaṃ niyatendriyaḥ // (20.2) Par.?

dhyāyansanātanaṃ viṣṇuṃ japahomaparāyaṇaḥ / (21.1) Par.?

ityuktaḥ praṇipatyainaṃ viśvāmitraṃ mahāyaśāḥ // (21.2) Par.?

prāṅmukho niyato bhūtvā jajāpa prītamānasaḥ / (22.1) Par.?

śākamūlaphalāhāraḥ saṃvatsaramatandritaḥ // (22.2) Par.?

jajāpa mantramaniśamajasraṃ sa punaḥ punaḥ / (23.1) Par.?

vetālā rākṣasā ghorāḥ siṃhādyāś ca mahāmṛgāḥ // (23.2) Par.?

tamabhyayurmahātmānaṃ buddhimohāya bhīṣaṇāḥ / (24.1) Par.?

japan sa vāsudeveti na kiṃcit pratyapadyata // (24.2) Par.?

sunītir asya yā mātā tasyā rūpeṇa saṃvṛtā / (25.1) Par.?

piśāci samanuprāptā ruroda bhṛśaduḥkhitā // (25.2) Par.?

mama tvamekaḥ putro'si kimarthaṃ kliśyate bhavān / (26.1) Par.?

māmanāthāmapahāya tapa āsthitavānasi // (26.2) Par.?

evamādīni vākyāni bhāṣamāṇāṃ mahātapāḥ / (27.1) Par.?

anirīkṣyaiva hṛṣṭātmā harernāma jajāpa saḥ // (27.2) Par.?

tataḥ praśemuḥ sarvatra vighnarūpāṇi tatra vai / (28.1) Par.?

tato garuḍamāruhya kālameghasamadyutiḥ // (28.2) Par.?

sarvadevaiḥ parivṛtaḥ stūyamāno maharṣibhiḥ / (29.1) Par.?

āyayau bhagavānviṣṇuḥ dhruvāntikam arātihā // (29.2) Par.?

samāgataṃ vilokyātha ko'sāvityeva cintayan / (30.1) Par.?

pibanniva hṛṣīkeśaṃ nayanābhyāṃ jagatpatim // (30.2) Par.?

japan sa vāsudeveti dhruvastasthau mahādyutiḥ / (31.1) Par.?

śaṅkhaprāntena govindaḥ pasparśāsyaṃ hi tasya vai // (31.2) Par.?

tataḥ sa paramaṃ jñānamavāpya puruṣottamam / (32.1) Par.?

tuṣṭāva prāñjalirbhūtvā sarvalokeśvaraṃ harim // (32.2) Par.?

prasīda devadeveśa śaṅkhacakragadādhara / (33.1) Par.?

lokātman vedaguhyātman tvāṃ prapanno'smi keśava // (33.2) Par.?

na vidustvāṃ mahātmānaṃ sanakādyā maharṣayaḥ / (34.1) Par.?

tatkathaṃ tvāmahaṃ vidyāṃ namaste bhuvaneśvara // (34.2) Par.?

tamāha prahasanviṣṇurehi vatsa dhruvo bhavān / (35.1) Par.?

sthānaṃ dhruvaṃ samāsādya jyotiṣām agrabhug bhava // (35.2) Par.?

mātrā tvaṃ sahitastatra jyotiṣāṃ sthānamāpnuhi / (36.1) Par.?

matsthānametatparamaṃ dhruvaṃ nityaṃ suśobhanam // (36.2) Par.?

tapasārādhya deveśaṃ purā labdhaṃ hi śaṅkarāt / (37.1) Par.?

vāsudeveti yo nityaṃ praṇavena samanvitam // (37.2) Par.?

namaskārasamāyuktaṃ bhagavacchabdasaṃyutam / (38.1) Par.?

japedevaṃ hi yo vidvāndhruvaṃ sthānaṃ prapadyate // (38.2) Par.?

tato devāḥ sagandharvāḥ siddhāś ca paramarṣayaḥ / (39.1) Par.?

mātrā saha dhruvaṃ sarve tasmin sthāne nyaveśayan // (39.2) Par.?

viṣṇorājñāṃ puraskṛtya jyotiṣāṃ sthānamāptavān / (40.1) Par.?

evaṃ dhruvo mahātejā dvādaśākṣaravidyayā // (40.2) Par.?

avāpa mahatīṃ siddhimetatte kathitaṃ mayā // (41.1) Par.?

sūta uvāca / (42.1) Par.?

tasmādyo vāsudevāya praṇāmaṃ kurute naraḥ / (42.2) Par.?

sa yāti dhruvasālokyaṃ dhruvatvaṃ tasya tattathā // (42.3) Par.?

iti śrīliṅgamahāpurāṇe pūrvabhāge bhuvanakośe dhruvasaṃsthānavarṇanaṃ nāma dviṣaṣṭitamo 'dhyāyaḥ // (43.1) Par.?