Texts

vyāsa uvāca / (1.1) Par.?

prāṅmukho 'nnāni bhuñjīta sūryābhimukha eva vā / (1.2) Par.?

āsīnastvāsane śuddhe bhūmyāṃ pādau nidhāya tu // (1.3) Par.?

āyuṣyaṃ prāṅmukho bhuṅkte yaśasyaṃ dakṣiṇāmukhaḥ / (2.1) Par.?

śriyaṃ pratyaṅmukho bhuṅkte ṛtaṃ bhuṅkte udaṅmukhāḥ // (2.2) Par.?

pañcārdre bhojanaṃ kuryād bhūmau pātraṃ nidhāya tu / (3.1) Par.?

upavāsena tattulyaṃ manurāha prajāpatiḥ // (3.2) Par.?

upalipte śucau deśe pādau prakṣālya vai karau / (4.1) Par.?

ācamyārdrānano 'krodhaḥ pañcārdre bhojanaṃ caret // (4.2) Par.?

mahāvyāhṛtibhistvannaṃ paridhāyodakena tu / (5.1) Par.?

amṛtopastaraṇamasītyāpośānakriyāṃ caret // (5.2) Par.?

svāhāpraṇavasaṃyuktāṃ prāṇāyādyāhutiṃ tataḥ / (6.1) Par.?

apānāya tato hutvā vyānāya tadanantaram // (6.2) Par.?

udānāya tataḥ kuryāt samānāyeti pañcamīm / (7.1) Par.?

vijñāya tattvameteṣāṃ juhuyādātmani dvijaḥ // (7.2) Par.?

śeṣamannaṃ yathākāmaṃ bhuñjīta vyañjanair yutam / (8.1) Par.?

dhyātvā tanmanasā devamātmānaṃ vai prajāpatim // (8.2) Par.?

amṛtāpidhānamasītyupariṣṭādapaḥ pibet / (9.1) Par.?

ācāntaḥ punar ācāmed āyaṃ gauriti mantrataḥ // (9.2) Par.?

drupadāṃ vā trirāvartya sarvapāpapraṇāśanīm / (10.1) Par.?

prāṇānāṃ granthir asīty ālabheddhṛdayaṃ tataḥ // (10.2) Par.?

ācamyāṅguṣṭhamātreti pādāṅguṣṭhe 'tha dakṣiṇe / (11.1) Par.?

niḥsravayed hastajalamūrdhvahastaḥ samāhitaḥ // (11.2) Par.?

hutānumantraṇaṃ kuryāt śraddhāyāmiti mantrataḥ / (12.1) Par.?

athākṣareṇa svātmānaṃ yojayed brahmaṇeti hi // (12.2) Par.?

sarveṣāmeva yāgānāmātmayāgaḥ paraḥ smṛtaḥ / (13.1) Par.?

yo 'nena vidhinā kuryāt sa yāti brahmaṇaḥ kṣayam // (13.2) Par.?

yajñopavītī bhuñjīta sraggandhālaṃkṛtaḥ śuciḥ / (14.1) Par.?

sāyaṃprātar nāntarā vai saṃdhyāyāṃ tu viśeṣataḥ // (14.2) Par.?

nādyāt sūryagrahāt pūrvamahni sāyaṃ śaśigrahāt / (15.1) Par.?

grahakāle ca nāśnīyāt snātvāśnīyāt tu muktayoḥ // (15.2) Par.?

mukte śaśini bhuñjīta yadi na syānmahāniśā / (16.1) Par.?

amuktayor astaṃgatayor adyād dṛṣṭvā pare 'hani // (16.2) Par.?

nāśnīyāt prekṣamāṇānāmapradāyaiva durmatiḥ / (17.1) Par.?

na yajñaśiṣṭādand vā na kruddho nānyamānasaḥ // (17.2) Par.?

ātmārthaṃ bhojanaṃ yasya ratyarthaṃ yasya maithunam / (18.1) Par.?

vṛttyarthaṃ yasya cādhītaṃ niṣphalaṃ tasya jīvitam // (18.2) Par.?

yadbhuṅkte veṣṭitaśirā yacca bhuṅkte udaṅmukhaḥ / (19.1) Par.?

sopānatkaśca yad bhuṅkte sarvaṃ vidyāt tadāsuram // (19.2) Par.?

nārdharātre na madhyāhne nājīrṇe nārdravastradhṛk / (20.1) Par.?

na ca bhinnāsanagato na śayānaḥ sthito 'pi vā // (20.2) Par.?

na bhinnabhājane caiva na bhūmyāṃ na ca pāṇiṣu / (21.1) Par.?

nocchiṣṭo ghṛtamādadyānna mūrdhānaṃ spṛśedapi // (21.2) Par.?

na brahma kīrtayan vāpi na niḥśeṣaṃ na bhāryayā / (22.1) Par.?

nāndhakāre na cākāśe na ca devālayādiṣu // (22.2) Par.?

naikavastrastu bhuñjīta na yānaśayanasthitaḥ / (23.1) Par.?

na pādukānirgato 'tha na hasan vilapannapi // (23.2) Par.?

bhuktvaivaṃ sukhamāsthāya tadannaṃ pariṇāmayet / (24.1) Par.?

itihāsapurāṇābhyāṃ vedārthān upabṛṃhayet // (24.2) Par.?

tataḥ saṃdhyāmupāsīta pūrvoktavidhinā dvijaḥ / (25.1) Par.?

āsīnastu japed devīṃ gāyatrīṃ paścimāṃ prati // (25.2) Par.?

na tiṣṭhati tu yaḥ pūrvāṃ nāste saṃdhyāṃ tu paścimām / (26.1) Par.?

sa śūdreṇa samo loke sarvadharmavivarjitaḥ // (26.2) Par.?

hutvāgniṃ vidhivanmantrairbhuktvā yajñāvaśiṣṭakam / (27.1) Par.?

sabhṛtyabāndhavajanaḥ svapecchuṣkapado niśi // (27.2) Par.?

nottarābhimukhaḥ svapyāt paścimābhimukho na ca / (28.1) Par.?

na cākāśe na nagno vā nāśucirnāsane kvacit // (28.2) Par.?

na śīrṇāyāṃ tu khaṭvāyāṃ śūnyāgāre na caiva hi / (29.1) Par.?

nānuvaṃśaṃ na pālāśe śayane vā kadācana // (29.2) Par.?

ityetadakhilenoktamahanyahani vai mayā / (30.1) Par.?

brāhmaṇānāṃ kṛtyajātamapavargaphalapradam // (30.2) Par.?

nāstikyādathavālasyāt brāhmaṇo na karoti yaḥ / (31.1) Par.?

sa yāti narakān ghorān kākayonau ca jāyate // (31.2) Par.?

nānyo vimuktaye panthā muktvāśramavidhiṃ svakam / (32.1) Par.?

tasmāt karmāṇi kurvīta tuṣṭaye parameṣṭhinaḥ // (32.2) Par.?

iti śrīkūrmapurāṇe ṣaṭsāhasryāṃ saṃhitāyām uparivibhāge ekonaviṃśo 'dhyāyaḥ // (33.1) Par.?