UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 4621
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
uttānapāda uvāca / (1.1)
Par.?
āśrame vasatas tasya sa dīrghatapaso muneḥ / (1.2)
Par.?
kanīyāṃs tanayo deva kathaṃ mṛtyumupāgataḥ // (1.3)
Par.?
īśvara uvāca / (2.1)
Par.?
śṛṇuṣvaikamanā bhūtvā kathāṃ divyāṃ mahīpate / (2.2)
Par.?
śravaṇādeva yasyāstu mucyate sarvakilbiṣaiḥ // (2.3)
Par.?
kāśīrājo mahāvīryo mahābalaparākramaḥ / (3.1)
Par.?
citrasena iti khyātāṃ dharaṇyāṃ sa narādhipa // (3.2)
Par.?
tasya rājye sadā dharmo nādharmo vidyate kvacit / (4.1)
Par.?
vedadharmarato nityaṃ prajā dharmeṇa pālayan // (4.2)
Par.?
svadharmanirataścaiva yuddhātithyapriyaḥ sadā / (5.1)
Par.?
kṣatradharmaṃ samāśritya bhogānbhuṅkte sa kāmataḥ // (5.2)
Par.?
kośasyānto na vidyeta
hastyaśvarathapattimān / (6.1)
Par.?
itihāsapurāṇajñaiḥ paṇḍitaiḥ saha saṃkathām // (6.2)
Par.?
kathayanrājate rājā kailāsa iva śaṅkaraḥ / (7.1)
Par.?
evaṃ sa pālayanrājyaṃ rājā mantriṇam abravīt // (7.2)
Par.?
mṛgayāyāṃ gamiṣyāmi tiṣṭhadhvaṃ rājyapālane / (8.1)
Par.?
gamyatāṃ sacivaiḥ prokte gato 'sau vasudhādhipaḥ // (8.2)
Par.?
aśvārūḍhāśca dhāvanto rājāno maṇḍalādhipāḥ / (9.1)
Par.?
chatraiśchatrāṇi ghṛṣyanto 'nujagmuḥ kānanaṃ prati // (9.2)
Par.?
rajastatrotthitaṃ bhaumaṃ gajavājipadāhatam / (10.1)
Par.?
tenaitacchāditaṃ sarvaṃ
sadiṅmārtaṇḍamaṃlam // (10.2)
Par.?
na tatra dṛśyate sūryo na kāṣṭhā na ca candramāḥ / (11.1)
Par.?
pādapāśca na dṛśyante giriśṛṅgāṇi sarvataḥ // (11.2)
Par.?
parasparaṃ na paśyanti niśārddhe vārṣike yathā / (12.1)
Par.?
tatrāsau sumahadyūthaṃ mṛgāṇāṃ samalakṣyata // (12.2)
Par.?
adhāvatsahitaḥ sarvaiḥ sa rājā rājaputrakaiḥ / (13.1)
Par.?
vṛndāsphoṭo 'bhavat teṣāṃ śīghraṃ jagmurdiśo daśa // (13.2)
Par.?
ekamārgagato rājā citraseno mahīpatiḥ / (14.1) Par.?
ekākī sa gatastatra yatra yatra ca te mṛgāḥ // (14.2)
Par.?
praviṣṭo 'sau tato durgaṃ kānanaṃ girigahvaram / (15.1)
Par.?
vallīgulmasamākīrṇaṃ sthito yatra na lakṣyate // (15.2)
Par.?
adṛśyāṃstu mṛgānmatvā diśo rājā vyalokayat / (16.1)
Par.?
kāṃ diśaṃ nu gamiṣyāmi kva me sainyasamāgamaḥ // (16.2)
Par.?
evaṃ kaṣṭaṃ gato rājā citraseno narādhipaḥ / (17.1)
Par.?
vṛkṣacchāyāṃ samāśritya viśrāmamakaronnṛpaḥ // (17.2)
Par.?
kṣuttṛṣārto bhramandurge kānane girigahvare / (18.1)
Par.?
tato 'paśyatsaro divyaṃ padminīkhaṇḍamaṇḍitam // (18.2)
Par.?
haṃsakāraṇḍavākīrṇaṃ cakravākopaśobhitam / (19.1)
Par.?
tato dṛṣṭvā sa rājendraḥ samprahṛṣṭatanūruhaḥ // (19.2)
Par.?
kamalāni gṛhītvā tu tataḥ snānaṃ samācarat / (20.1)
Par.?
tarpayitvā pitṛdevānmanuṣyāṃśca yathāvidhi // (20.2)
Par.?
ācchādya śatapatraiśca pūjayāmāsa śaṅkaram / (21.1)
Par.?
yayau pānīyamamalaṃ yathāvatsa samāhitaḥ // (21.2)
Par.?
uttīrya salilāttīre dṛṣṭvā vṛkṣaṃ samīpagam / (22.1)
Par.?
uttarīyamadhaḥ kṛtvopaviṣṭo dharaṇītale // (22.2)
Par.?
cintayannupaviṣṭo 'sau kimadya prakaromyaham / (23.1)
Par.?
tatrāsīno dadarśātha vanoddeśe mṛgānbahūn // (23.2)
Par.?
kecitpūrvamukhāstatra cāpare dakṣiṇāmukhāḥ / (24.1)
Par.?
vāruṇyamimukhāḥ kecit kecit kauberadiṅmukhāḥ // (24.2)
Par.?
kecin nidrāparāḥ kecidūrdhvakarṇāḥ sthitāḥ pare / (25.1)
Par.?
mṛgamadhye sthito yogī ṛkṣaśṛṅgo mahātapāḥ // (25.2)
Par.?
mṛgāndṛṣṭvā tato rājā āhārārtham acintayat / (26.1)
Par.?
hatvaiteṣu mṛgaṃ kaṃcidbhakṣayāmi yadṛcchayā // (26.2)
Par.?
svasthāvastho bhaviṣyāmi mṛgamāṃsasya bhakṣaṇāt / (27.1)
Par.?
kāśīṃ prati gamiṣyāmi mārgamanviṣya yatnataḥ // (27.2)
Par.?
vicintyaivaṃ tato rājā vṛkṣamūlamupāśritaḥ / (28.1)
Par.?
cāpaṃ gṛhya karāgreṇa sa śaraṃ saṃdadhe tataḥ // (28.2)
Par.?
vicikṣepa śaraṃ tatra yatra te bahavo mṛgāḥ / (29.1)
Par.?
teṣāṃ madhye sa vai viddha ṛkṣaśṛṅgo mahātapāḥ // (29.2)
Par.?
jagmustrastāstu te sarve śabdaṃ kṛtvā vanaukasaḥ / (30.1)
Par.?
sa ṛṣiḥ patitas tatra kṛṣṇa kṛṣṇeti cābravīt // (30.2)
Par.?
hāhā kaṣṭaṃ kṛtaṃ tena yenāhaṃ ghātito 'dhunā / (31.1)
Par.?
kasyaiṣā durmatirjātā pāpabuddher mamopari // (31.2)
Par.?
mṛgamadhye sthitaścāhaṃ na kaṃcid uparodhaye / (32.1)
Par.?
tāṃ vācaṃ mānuṣīṃ śrutvā sa rājā vismayānvitaḥ // (32.2)
Par.?
śīghraṃ gatvā tato 'paśyad brāhmaṇaṃ brahmatejasā / (33.1)
Par.?
hāhā kaṣṭaṃ kṛtaṃ me 'dya yenāsau ghātito dvijaḥ // (33.2)
Par.?
citrasena uvāca / (34.1)
Par.?
akāmādghātitastvaṃ tu mṛgabhrāntyā mayānagha / (34.2)
Par.?
gṛhītvā bahudārūṇi svatanuṃ dāhayāmyaham // (34.3)
Par.?
dṛṣṭādṛṣṭaṃ tu yatkiṃcinna samaṃ brahmahatyayā / (35.1)
Par.?
anyathā brahmahatyāyāḥ śuddhir me na bhaviṣyati // (35.2)
Par.?
ṛkṣaśṛṅga uvāca / (36.1)
Par.?
na te siddhir bhavet kācinmayi pañcatvamāgate / (36.2)
Par.?
bahvyo hatyā bhaviṣyanti vināśe mama sāmpratam // (36.3)
Par.?
jananī me pitā vṛddho bhrātaraśca tapasvinaḥ / (37.1)
Par.?
bhrātṛjāyā mariṣyanti mayi pañcatvam āgate // (37.2)
Par.?
etā hatyā bhaviṣyanti kathaṃ śuddhirbhavet tava / (38.1)
Par.?
upāyaṃ kathayiṣyāmi taṃ kartuṃ yadi manyase // (38.2)
Par.?
citrasena uvāca / (39.1)
Par.?
upāyaḥ kathyatāṃ me 'dya yaste manasi vartate / (39.2)
Par.?
kariṣye tamahaṃ sarvaṃ yatnenāpi mahāmune // (39.3)
Par.?
ṛkṣaśṛṅga uvāca / (40.1)
Par.?
pṛcchāmi tvāṃ kathaṃ ko vā kutastvamiha cāgataḥ / (40.2)
Par.?
brahmakṣatraviśāṃ madhye ko bhavānuta śūdrajaḥ // (40.3)
Par.?
citrasena uvāca / (41.1)
Par.?
nāhaṃ śūdro 'smi bhostāta na vaiśyo brāhmaṇo na vā / (41.2)
Par.?
na cāntyajo 'smi viprendra kṣatriyo 'smi mahāmune // (41.3)
Par.?
dharmajñaśca kṛtajñaśca sarvasattvahite rataḥ / (42.1)
Par.?
akāmāt pātakaṃ jātaṃ kathaṃ śuddhirbhaviṣyati // (42.2)
Par.?
ṛkṣaśṛṅga uvāca / (43.1)
Par.?
māṃ gṛhītvā āśramaṃ gaccha yatra tau pitarau mama / (43.2)
Par.?
āvedayasva cātmānaṃ putraghātinam āturam // (43.3)
Par.?
te dṛṣṭvā māṃ kariṣyanti kāruṇyaṃ ca tavopari / (44.1)
Par.?
upāyaṃ kathayiṣyanti yena śāntirbhaviṣyati // (44.2)
Par.?
tasya tadvacanaṃ śrutvā citraseno nṛpottama / (45.1)
Par.?
skandhe kṛtvā tu taṃ vipraṃ jagāmāśramasannidhau // (45.2)
Par.?
na śaknoti yadā voḍhuṃ viśrāmyati punaḥpunaḥ / (46.1)
Par.?
tāvat paśyati taṃ vipraṃ mūrchitaṃ vikalendriyam // (46.2)
Par.?
mumoca citrasenas taṃ chāyāyāṃ vaṭabhūruhaḥ / (47.1)
Par.?
vastraṃ caturguṇaṃ kṛtvā cakre vātaṃ muhurmuhuḥ // (47.2)
Par.?
paśyatas tasya rājendra ṛkṣaśṛṅgo mahātapāḥ / (48.1)
Par.?
pañcatvamagamacchīghraṃ dhyānayogena yogavit // (48.2)
Par.?
dāhayāmāsa taṃ vipraṃ vidhidṛṣṭena karmaṇā / (49.1)
Par.?
snānaṃ kṛtvā sa śokārto vilalāpa muhurmuhuḥ // (49.2)
Par.?
iti śrīskānde mahāpurāṇa ekāśītisāhasryāṃ saṃhitāyāṃ pañcama āvantyakhaṇḍe revākhaṇḍe śūlabhedamāhātmye ṛkṣaśṛṅgasvargagamanavarṇanaṃ nāma tripañcāśattamo 'dhyāyaḥ // (50.1)
Par.?
Duration=0.40198087692261 secs.