Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Associated topic(s): Buddhism, Liberation, mokṣa, release, Meditation

Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 10629
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
athaivamādeśitatattvamārgo nandastadā prāptavimokṣamārgaḥ / (1.1) Par.?
sarveṇa bhāvena gurau praṇamya kleśaprahāṇāya vanaṃ jagāma // (1.2) Par.?
tatrāvakāśaṃ mṛdunīlaśaṣpaṃ dadarśa śāntaṃ taruṣaṇḍavantam / (2.1) Par.?
niḥśabdayā nimnagayopagūḍhaṃ vaiḍūryanīlodakayā vahantyā // (2.2) Par.?
sa pādayostatra vidhāya śaucaṃ śucau śive śrīmati vṛkṣamūle / (3.1) Par.?
mokṣāya baddhvā vyavasāyakakṣāṃ paryaṅkamaṅkāvahitaṃ babandha // (3.2) Par.?
ṛjuṃ samagraṃ praṇidhāya kāyaṃ kāye smṛtiṃ cābhimukhīṃ vidhāya / (4.1) Par.?
sarvendriyāṇyātmani saṃnidhāya sa tatra yogaṃ prayataḥ prapede // (4.2) Par.?
tataḥ sa tattvaṃ nikhilaṃ cikīrṣurmokṣānukūlāṃśca vidhīṃścikīrṣan / (5.1) Par.?
jñānena śīlena śamena caiva cacāra cetaḥ parikarmabhūmau // (5.2) Par.?
saṃdhāya dhairyaṃ praṇidhāya vīryaṃ vyapohya saktiṃ parigṛhya śaktim / (6.1) Par.?
praśāntacetā niyamasthacetāḥ svasthastato 'bhūd viṣayeṣvanāsthaḥ // (6.2) Par.?
ātaptabuddheḥ prahitātmano 'pi svabhyastabhāvādatha kāmasaṃjñā / (7.1) Par.?
paryākulaṃ tasya manaścakāra prāvṛṭsu vidyujjalamāgateva // (7.2) Par.?
sa paryavasthānamavetya sadyaścikṣepa tāṃ dharmavighātakartrīm / (8.1) Par.?
priyāmapi krodhaparītacetā nārīmivodvṛttaguṇāṃ manasvī // (8.2) Par.?
ārabdhavīryasya manaḥśamāya bhūyastu tasyākuśalo vitarkaḥ / (9.1) Par.?
vyādhipraṇāśāya niviṣṭabuddher upadravo ghora ivājagāma // (9.2) Par.?
sa tadvighātāya nimittamanyad yogānukūlaṃ kuśalaṃ prapede / (10.1) Par.?
ārtāyanaṃ kṣīṇabalo balasthaṃ nirasyamāno balināriṇeva // (10.2) Par.?
puraṃ vidhāyānuvidhāya daṇḍaṃ mitrāṇi saṃgṛhya ripūn vigṛhya / (11.1) Par.?
rājā yathāpnoti hi gāmapūrvāṃ nītirmumukṣorapi saiva yoge // (11.2) Par.?
vimokṣakāmasya hi yogino 'pi manaḥ puraṃ jñānavidhiśca daṇḍaḥ / (12.1) Par.?
guṇāśca mitrāṇyarayaśca doṣā bhūmirvimuktiryatate yadartham // (12.2) Par.?
sa duḥkhajālānmahato mumukṣurvimokṣamārgādhigame vivikṣuḥ / (13.1) Par.?
panthānamāryaṃ paramaṃ didṛkṣuḥ śamaṃ yayau kiṃcidupāttacakṣuḥ // (13.2) Par.?
yaḥ syānniketastamaso 'niketaḥ śrutvāpi tattvaṃ sa bhavet pramattaḥ / (14.1) Par.?
yasmāttu mokṣāya sa pātrabhūtastasmānmanaḥ svātmani saṃjahāra // (14.2) Par.?
sambhārataḥ pratyayataḥ svabhāvādāsvādato doṣaviśeṣataśca / (15.1) Par.?
athātmavānniḥsaraṇātmataśca dharmeṣu cakre vidhivat parīkṣām // (15.2) Par.?
sa rūpiṇaṃ kṛtsnamarūpiṇaṃ ca sāraṃ didṛkṣurvicikāya kāyam / (16.1) Par.?
athāśuciṃ duḥkhamanityamasvaṃ nirātmakaṃ caiva cikāya kāyam // (16.2) Par.?
anityatastatra hi śūnyataśca nirātmato duḥkhata eva cāpi / (17.1) Par.?
mārgapravekeṇa sa laukikena kleśadrumaṃ saṃcalayāṃcakāra // (17.2) Par.?
yasmād abhūtvā bhavatīha sarvaṃ bhūtvā ca bhūyo na bhavatyavaśyam / (18.1) Par.?
sahetukaṃ ca kṣayi hetumacca tasmādanityaṃ jagadityavindat // (18.2) Par.?
yataḥ prasūtasya ca karmayogaḥ prasajyate bandhavighātahetuḥ / (19.1) Par.?
duḥkhapratīkāravidhau sukhākhye tato bhavaṃ duḥkhamiti vyapaśyat // (19.2) Par.?
yataśca saṃskāragataṃ viviktaṃ na kārakaḥ kaścana vedako vā / (20.1) Par.?
sāmagryataḥ sambhavati pravṛttiḥ śūnyaṃ tato lokamimaṃ dadarśa // (20.2) Par.?
yasmānnirīhaṃ jagadasvatantraṃ naiśvaryamekaḥ kurute kriyāsu / (21.1) Par.?
tattatpratītya prabhavanti bhāvā nirātmakaṃ tena viveda lokam // (21.2) Par.?
tataḥ sa vātaṃ vyajanādivoṣṇe kāṣṭhāśritaṃ nirmathanādivāgnim / (22.1) Par.?
antaḥkṣitisthaṃ khananādivāmbho lokottaraṃ vartma durāpamāpa // (22.2) Par.?
sajjñānacāpaḥ smṛtivarma baddhvā viśuddhaśīlavratavāhanasthaḥ / (23.1) Par.?
kleśāribhiścittaraṇājirasthaiḥ sārdhaṃ yuyutsurvijayāya tasthau // (23.2) Par.?
tataḥ sa bodhyaṅgaśitāttaśastraḥ samyakpradhānottamavāhanasthaḥ / (24.1) Par.?
mārgāṅgamātaṅgavatā balena śanaiḥ śanaiḥ kleśacamūṃ jagāhe // (24.2) Par.?
sa smṛtyupasthānamayaiḥ pṛṣatkaiḥ śatrūn viparyāsamayān kṣaṇena / (25.1) Par.?
duḥkhasya hetūṃścaturaścaturbhiḥ svaiḥ svaiḥ pracārāyatanairdadāra // (25.2) Par.?
āryairbalaiḥ pañcabhireva pañca cetaḥkhilānyapratimairbabhañja / (26.1) Par.?
mithyāṅganāgāṃśca tathāṅganāgairvinirdudhāvāṣṭabhireva so 'ṣṭau // (26.2) Par.?
athātmadṛṣṭiṃ sakalāṃ vidhūya caturṣu satyeṣvakathaṃkathaḥ san / (27.1) Par.?
viśuddhaśīlavratadṛṣṭadharmā dharmasya pūrvāṃ phalabhūmimāpa // (27.2) Par.?
sa darśanādāryacatuṣṭayasya kleśaikadeśasya ca viprayogāt / (28.1) Par.?
pratyātmikāccāpi viśeṣalābhāt pratyakṣato jñānisukhasya caiva // (28.2) Par.?
dārḍhyāt prasādasya dhṛteḥ sthiratvāt satyeṣvasaṃmūḍhatayā caturṣu / (29.1) Par.?
śīlasya cācchidratayottamasya niḥsaṃśayo dharmavidhau babhūva // (29.2) Par.?
kudṛṣṭijālena sa viprayukto lokaṃ tathābhūtamavekṣamāṇaḥ / (30.1) Par.?
jñānāśrayāṃ prītimupājagāma bhūyaḥ prasādaṃ ca gurāviyāya // (30.2) Par.?
yo hi pravṛttiṃ niyatāmavaiti naivānyahetoriha nāpyahetoḥ / (31.1) Par.?
pratītya tattatsamavaiti tattatsa naiṣṭhikaṃ paśyati dharmamāryam // (31.2) Par.?
śāntaṃ śivaṃ nirjarasaṃ virāgaṃ niḥśreyasaṃ paśyati yaśca dharmam / (32.1) Par.?
tasyopadeṣṭāramathāryavaryaṃ sa prekṣate buddhamavāptacakṣuḥ // (32.2) Par.?
yathopadeśena śivena mukto rogādarogo bhiṣajaṃ kṛtajñaḥ / (33.1) Par.?
anusmaran paśyati cittadṛṣṭyā maitryā ca śāstrajñatayā ca tuṣṭaḥ // (33.2) Par.?
āryeṇa mārgeṇa tathaiva muktastathāgataṃ tattvavid āryatattvaḥ / (34.1) Par.?
anusmaran paśyati kāyasākṣī maitryā ca sarvajñatayā ca tuṣṭaḥ // (34.2) Par.?
sa nāśakairdṛṣṭigatairvimuktaḥ paryantamālokya punarbhavasya / (35.1) Par.?
bhaktvā ghṛṇāṃ kleśavijṛmbhiteṣu mṛtyorna tatrāsa na durgatibhyaḥ // (35.2) Par.?
tvaksnāyumedorudhirāsthimāṃsakeśādināmedhyagaṇena pūrṇam / (36.1) Par.?
tataḥ sa kāyaṃ samavekṣamāṇaḥ sāraṃ vicintyāṇvapi nopalebhe // (36.2) Par.?
sa kāmarāgapratighau sthirātmā tenaiva yogena tanū cakāra / (37.1) Par.?
kṛtvā mahoraskatanustanū tau prāpa dvitīyaṃ phalamāryadharme // (37.2) Par.?
sa lobhacāpaṃ parikalpabāṇaṃ rāgaṃ mahāvairiṇamalpaśeṣam / (38.1) Par.?
kāyasvabhāvādhigatair bibheda yogāyudhāstrair aśubhāpṛṣatkaiḥ // (38.2) Par.?
dveṣāyudhaṃ krodhavikīrṇabāṇaṃ vyāpādamantaḥprasavaṃ sapatnam / (39.1) Par.?
maitrīpṛṣatkairdhṛtitūṇasaṃsthaiḥ kṣamādhanurjyāvisṛtairjaghāna // (39.2) Par.?
mūlānyatha trīṇyaśubhasya vīrastribhirvimokṣāyatanaiścakarta / (40.1) Par.?
camūmukhasthān dhṛtakārmukāṃstrīnarīnivāristribhirāyasāgraiḥ // (40.2) Par.?
sa kāmadhātoḥ samatikramāya pārṣṇigrahāṃstānabhibhūya śatrūn / (41.1) Par.?
yogādanāgāmiphalaṃ prapadya dvārīva nirvāṇapurasya tasthau // (41.2) Par.?
kāmairviviktaṃ malinaiśca dharmairvitarkavaccāpi vicāravacca / (42.1) Par.?
vivekajaṃ prītisukhopapannaṃ dhyānaṃ tataḥ sa prathamaṃ prapede // (42.2) Par.?
kāmāgnidāhena sa vipramukto hlādaṃ paraṃ dhyānasukhādavāpa / (43.1) Par.?
sukhaṃ vigāhyāpsviva dharmakhinnaḥ prāpyeva cārthaṃ vipulaṃ daridraḥ // (43.2) Par.?
tatrāpi taddharmagatān vitarkān guṇāguṇe ca prasṛtān vicārān / (44.1) Par.?
buddhvā manaḥkṣobhakarānaśāntāṃstadviprayogāya matiṃ cakāra // (44.2) Par.?
kṣobhaṃ prakurvanti yathormayo hi dhīraprasannāmbuvahasya sindhoḥ / (45.1) Par.?
ekāgrabhūtasya tathormibhūtāścittāmbhasaḥ kṣobhakarā vitarkāḥ // (45.2) Par.?
khinnasya suptasya ca nirvṛtasya bādhaṃ yathā saṃjanayanti śabdāḥ / (46.1) Par.?
adhyātmam aikāgryamupāgatasya bhavanti bādhāya tathā vitarkāḥ // (46.2) Par.?
athāvitarkaṃ kramaśo 'vicāram ekāgrabhāvānmanasaḥ prasannam / (47.1) Par.?
samādhijaṃ prītisukhaṃ dvitīyaṃ dhyānaṃ tadādhyātmaśivaṃ sa dadhyau // (47.2) Par.?
taddhyānamāgamya ca cittamaunaṃ lebhe parāṃ prītim alabdhapūrvām / (48.1) Par.?
prītau tu tatrāpi sa doṣadarśī yathā vitarkeṣvabhavattathaiva // (48.2) Par.?
prītiḥ parā vastuni yatra yasya viparyayāttasya hi tatra duḥkham / (49.1) Par.?
prītāvataḥ prekṣya sa tatra doṣān prītikṣaye yogamupāruroha // (49.2) Par.?
prītervirāgāt sukhamāryajuṣṭaṃ kāyena vindannatha samprajānan / (50.1) Par.?
upekṣakaḥ sa smṛtimān vyahārṣīddhyānaṃ tṛtīyaṃ pratilabhya dhīraḥ // (50.2) Par.?
yasmāt paraṃ tatra sukhaṃ sukhebhyastataḥ paraṃ nāsti sukhapravṛttiḥ / (51.1) Par.?
tasmād babhāṣe śubhakṛtsnabhūmiḥ parāparajñaḥ parameti maitryā // (51.2) Par.?
dhyāne 'pi tatrātha dadarśa doṣaṃ mene paraṃ śāntam aniñjam eva / (52.1) Par.?
ābhogato 'pīñjayati sma tasya cittaṃ pravṛttaṃ sukhamityasram // (52.2) Par.?
yatreñjitaṃ spanditamasti tatra yatrāsti ca spanditamasti duḥkham / (53.1) Par.?
yasmādatastatsukham iñjakatvāt praśāntikāmā yatayastyajanti // (53.2) Par.?
atha prahāṇāt sukhaduḥkhayośca manovikārasya ca pūrvameva / (54.1) Par.?
dadhyāvupekṣāsmṛtimad viśuddhaṃ dhyānaṃ tathāduḥkhasukhaṃ caturtham // (54.2) Par.?
yasmāttu tasminna sukhaṃ na duḥkhaṃ jñānaṃ ca tatrāsti tadarthacāri / (55.1) Par.?
tasmād upekṣāsmṛtipāriśuddhir nirucyate dhyānavidhau caturthe // (55.2) Par.?
dhyānaṃ sa niśritya tataścaturthamarhattvalābhāya matiṃ cakāra / (56.1) Par.?
saṃdhāya mitraṃ balavantamāryaṃ rājeva deśānajitān jigīṣuḥ // (56.2) Par.?
cicheda kārtsnyena tataḥ sa pañca prajñāsinā bhāvanayeritena / (57.1) Par.?
ūrdhvaṃgamānyuttamabandhanāni saṃyojanānyuttamabandhanāni // (57.2) Par.?
bodhyaṅganāgairapi saptabhiḥ sa saptaiva cittānuśayān mamarda / (58.1) Par.?
dvipānivopasthitavipraṇāśān kālo grahaiḥ saptabhireva sapta // (58.2) Par.?
agnidrumājyāmbuṣu yā hi vṛttiḥ kabandhavāyvagnidivākarāṇām / (59.1) Par.?
doṣeṣu tāṃ vṛttimiyāya nando nirvāpaṇotpāṭanadāhaśoṣaiḥ // (59.2) Par.?
iti trivegaṃ trijhaṣaṃ trivīcam ekāmbhasaṃ pañcarayaṃ dvikūlam / (60.1) Par.?
dvigrāhamaṣṭāṅgavatā plavena duḥkhārṇavaṃ dustaramuttatāra // (60.2) Par.?
arhattvamāsādya sa satkriyārho nirutsuko niṣpraṇayo nirāśaḥ / (61.1) Par.?
vibhīr viśug vītamado virāgaḥ sa eva dhṛtyānya ivābabhāse // (61.2) Par.?
bhrātuśca śāstuśca tayānuśiṣṭyā nandastataḥ svena ca vikrameṇa / (62.1) Par.?
praśāntacetāḥ paripūrṇakāryo vāṇīmimāmātmagatāṃ jagāda // (62.2) Par.?
namo 'stu tasmai sugatāya yena hitaiṣiṇā me karuṇātmakena / (63.1) Par.?
bahūni duḥkhānyapavartitāni sukhāni bhūyāṃsyupasaṃhṛtāni // (63.2) Par.?
ahaṃ hyanāryeṇa śarīrajena duḥkhātmake vartmani kṛṣyamāṇaḥ / (64.1) Par.?
nivartitastadvacanāṅkuśena darpānvito nāga ivāṅkuśena // (64.2) Par.?
tasyājñayā kāruṇikasya śāsturhṛdisthamutpāṭya hi rāgaśalyam / (65.1) Par.?
adyaiva tāvat sumahat sukhaṃ me sarvakṣaye kiṃ bata nirvṛtasya // (65.2) Par.?
nirvāpya kāmāgnimahaṃ hi dīptaṃ dhṛtyambunā pāvakamambuneva / (66.1) Par.?
hlādaṃ paraṃ sāṃpratamāgato 'smi śītaṃ hradaṃ gharma ivāvatīrṇaḥ // (66.2) Par.?
na me priyaṃ kiṃcana nāpriyaṃ me na me 'nurodho 'sti kuto virodhaḥ / (67.1) Par.?
tayorabhāvāt sukhito 'smi sadyo himātapābhyāmiva vipramuktaḥ // (67.2) Par.?
mahābhayāt kṣemamivopalabhya mahāvarodhādiva vipramokṣam / (68.1) Par.?
mahārṇavāt pāramivāplavaḥ san bhīmāndhakārādiva ca prakāśam // (68.2) Par.?
rogādivārogyam asahyarūpād ṛṇādivānṛṇyam anantasaṃkhyāt / (69.1) Par.?
dviṣatsakāśādiva cāpayānaṃ durbhikṣayogācca yathā subhikṣam // (69.2) Par.?
tadvatparāṃ śāntimupāgato 'haṃ yasyānubhāvena vināyakasya / (70.1) Par.?
karomi bhūyaḥ punaruktamasmai namo namo 'rhāya tathāgatāya // (70.2) Par.?
yenāhaṃ girimupanīya rukmaśṛṅgaṃ svargaṃ ca plavagavadhūnidarśanena / (71.1) Par.?
kāmātmā tridivacarībhiraṅganābhirniṣkṛṣṭo yuvatimaye kalau nimagnaḥ // (71.2) Par.?
tasmācca vyasanaparādanarthapaṅkādutkṛṣya kramaśithilaḥ karīva paṅkāt / (72.1) Par.?
śānte 'smin virajasi vijvare viśoke saddharme vitamasi naiṣṭhike vimuktaḥ // (72.2) Par.?
taṃ vande paramanukampakaṃ maharṣiṃ mūrdhnāhaṃ prakṛtiguṇajñamāśayajñam / (73.1) Par.?
saṃbuddhaṃ daśabalinaṃ bhiṣakpradhānaṃ trātāraṃ punarapi cāsmi saṃnatastam // (73.2) Par.?
Duration=0.34727692604065 secs.