Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 9711
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
tataḥ kirātasya vacobhir uddhataiḥ parāhataḥ śaila ivārṇavāmbubhiḥ / (1.1) Par.?
jahau na dhairyaṃ kupito 'pi pāṇḍavaḥ sudurgrahāntaḥkaraṇā hi sādhavaḥ // (1.2) Par.?
saleśam ulliṅgitaśātraveṅgitaḥ kṛtī girāṃ vistaratattvasaṃgrahe / (2.1) Par.?
ayaṃ pramāṇīkṛtakālasādhanaḥ praśāntasaṃrambha ivādade vacaḥ // (2.2) Par.?
viviktavarṇābharaṇā sukhaśrutiḥ prasādayantī hṛdayāny api dviṣām / (3.1) Par.?
pravartate nākṛtapuṇyakarmaṇāṃ prasannagambhīrapadā sarasvatī // (3.2) Par.?
bhavanti te sabhyatamā vipaścitāṃ manogataṃ vāci niveśayanti ye / (4.1) Par.?
nayanti teṣv apy upapannanaipuṇā gambhīram arthaṃ katicit prakāśatām // (4.2) Par.?
stuvanti gurvīm abhidheyasampadaṃ viśuddhimukter apare vipaścitaḥ / (5.1) Par.?
iti sthitāyāṃ pratipūruṣaṃ rucau sudurlabhāḥ sarvamanoramā giraḥ // (5.2) Par.?
samasya sampādayatā guṇair imāṃ tvayā samāropitabhāra bhāratīm / (6.1) Par.?
pragalbham ātmā dhuri dhurya vāgmināṃ vanacareṇāpi satādhiropitaḥ // (6.2) Par.?
prayujya sāmācaritaṃ vilobhanaṃ bhayaṃ vibhedāya dhiyaḥ pradarśitam / (7.1) Par.?
tathābhiyuktaṃ ca śilīmukhārthinā yathetaran nyāyyam ivāvabhāsate // (7.2) Par.?
virodhi siddher iti kartum udyataḥ sa vāritaḥ kiṃ bhavatā na bhūpatiḥ / (8.1) Par.?
hite niyojyaḥ khalu bhūtim icchatā sahārthanāśena nṛpo 'nujīvinā // (8.2) Par.?
dhruvaṃ praṇāśaḥ prahitasya pattriṇaḥ śiloccaye tasya vimārgaṇaṃ nayaḥ / (9.1) Par.?
na yuktam atrāryajanātilaṅghanaṃ diśaty apāyaṃ hi satām atikramaḥ // (9.2) Par.?
atītasaṃkhyā vihitā mamāgninā śilāmukhāḥ khāṇḍavam attum icchatā / (10.1) Par.?
anādṛtasyāmarasāyakeṣv api sthitā kathaṃ śailajanāśuge dhṛtiḥ // (10.2) Par.?
yadi pramāṇīkṛtam āryaceṣṭitaṃ kim ity adoṣeṇa tiraskṛtā vayam / (11.1) Par.?
ayātapūrvā parivādagocaraṃ satāṃ hi vāṇī guṇam eva bhāṣate // (11.2) Par.?
guṇāpavādena tadanyaropaṇād bhṛśādhirūḍhasya samañjasaṃ janam / (12.1) Par.?
dvidheva kṛtvā hṛdayaṃ nigūhataḥ sphurad asādhor vivṛṇoti vāgasiḥ // (12.2) Par.?
vanāśrayāḥ kasya mṛgāḥ parigrahāḥ śṛṇāti yas tān prasabhena tasya te / (13.1) Par.?
prahīyatām atra nṛpeṇa mānitā na mānitā cāsti bhavanti ca śriyaḥ // (13.2) Par.?
na vartma kasmaicid api pradīyatām iti vrataṃ me vihitaṃ maharṣiṇā / (14.1) Par.?
jighāṃsur asmān nihato mayā mṛgo vratābhirakṣā hi satām alaṃkriyā // (14.2) Par.?
mṛgān vinighnan mṛgayuḥ svahetunā kṛtopakāraḥ katham icchatāṃ tapaḥ / (15.1) Par.?
kṛpeti ced astu mṛgaḥ kṣataḥ kṣaṇād anena pūrvaṃ na mayeti kā gatiḥ // (15.2) Par.?
anāyudhe sattvajighāṃsite munau kṛpeti vṛttir mahatām akṛtrimā / (16.1) Par.?
śarāsanaṃ bibhrati sajyasāyakaṃ kṛtānukampaḥ sa kathaṃ pratīyate // (16.2) Par.?
atho śaras tena madartham ujjhitaḥ phalaṃ ca tasya pratikāyasādhanam / (17.1) Par.?
avikṣate tatra mayātmasātkṛte kṛtārthatā nanv adhikā camūpateḥ // (17.2) Par.?
yad āttha kāmaṃ bhavatā sa yācyatām iti kṣamaṃ naitad analpacetasām / (18.1) Par.?
kathaṃ prasahyāharaṇaiṣiṇāṃ priyaḥ parāvanatyā malinīkṛtāḥ śriyaḥ // (18.2) Par.?
abhūtam āsajya viruddham īhitaṃ balād alabhyaṃ tava lipsate nṛpaḥ / (19.1) Par.?
vijānato 'pi hy anayasya raudratāṃ bhavaty apāye parimohinī matiḥ // (19.2) Par.?
asiḥ śarā varma dhanuś ca noccakair vivicya kiṃ prārthitam īśvareṇa te / (20.1) Par.?
athāsti śaktiḥ kṛtam eva yācñayā na dūṣitaḥ śaktimatāṃ svayaṃgrahaḥ // (20.2) Par.?
sakhā sa yuktaḥ kathitaḥ kathaṃ tvayā yadṛcchayāsūyati yas tapasyate / (21.1) Par.?
guṇārjanocchrāyaviruddhabuddhayaḥ prakṛtyamitrā hi satām asādhavaḥ // (21.2) Par.?
vayaṃ kva varṇāśramarakṣaṇocitāḥ kva jātihīnā mṛgajīvitacchidaḥ / (22.1) Par.?
sahāpakṛṣṭair mahatāṃ na saṃgataṃ bhavanti gomāyusakhā na dantinaḥ // (22.2) Par.?
paro 'vajānāti yad ajñatājaḍas tad unnatānāṃ na vihanti dhīratām / (23.1) Par.?
samānavīryānvayapauruṣeṣu yaḥ karoty atikrāntim asau tiraskriyā // (23.2) Par.?
yadā vigṛhṇāti hataṃ tadā yaśaḥ karoti maitrīm atha dūṣitā guṇāḥ / (24.1) Par.?
sthitiṃ samīkṣyobhayathā parīkṣakaḥ karoty avajñopahataṃ pṛthagjanam // (24.2) Par.?
mayā mṛgān hantur anena hetunā viruddham ākṣepavacas titikṣitam / (25.1) Par.?
śarārtham eṣyaty atha lapsyate gatiṃ śiromaṇiṃ dṛṣṭiviṣāj jighṛkṣataḥ // (25.2) Par.?
itīritākūtam anīlavājinaṃ jayāya dūtaḥ pratitarjya tejasā / (26.1) Par.?
yayau samīpaṃ dhvajinīm upeyuṣaḥ prasannarūpasya virūpacakṣuṣaḥ // (26.2) Par.?
tato 'pavādena patākinīpateś cacāla nirhrādavatī mahācamūḥ / (27.1) Par.?
yugāntavātābhihateva kurvatī ninādam ambhonidhivīcisaṃhatiḥ // (27.2) Par.?
raṇāya jaitraḥ pradiśann iva tvarāṃ taraṅgitālambitaketusaṃtatiḥ / (28.1) Par.?
puro balānāṃ saghanāmbuśīkaraḥ śanaiḥ pratasthe surabhiḥ samīraṇaḥ // (28.2) Par.?
jayāravakṣveḍitanādamūrchitaḥ śarāsanajyātalavāraṇadhvaniḥ / (29.1) Par.?
asambhavan bhūdhararājakukṣiṣu prakampayan gām avatastare diśaḥ // (29.2) Par.?
niśātaraudreṣu vikāsatāṃ gataiḥ pradīpayadbhiḥ kakubhām ivāntaram / (30.1) Par.?
vanesadāṃ hetiṣu bhinnavigrahair vipusphure raśmimato marīcibhiḥ // (30.2) Par.?
udūḍhavakṣaḥsthagitaikadiṅmukho vikṛṣṭavisphāritacāpamaṇḍalaḥ / (31.1) Par.?
vitatya pakṣadvayam āyataṃ babhau vibhur guṇānām uparīva madhyagaḥ // (31.2) Par.?
sugeṣu durgeṣu ca tulyavikramair javād ahaṃpūrvikayā yiyāsubhiḥ / (32.1) Par.?
gaṇair avicchedaniruddham ābabhau vanaṃ nirucchvāsam ivākulākulam // (32.2) Par.?
tirohitaśvabhranikuñcarodhasaḥ samaśnuvānāḥ sahasātiriktatām / (33.1) Par.?
kirātasainyair apidhāya recitā bhuvaḥ kṣaṇaṃ nimnatayeva bhejire // (33.2) Par.?
pṛthūruparyastabṛhallatātatir javānilāghūrṇitaśālacandanā / (34.1) Par.?
gaṇādhipānāṃ paritaḥ prasāriṇī vanāny avāñcīva cakāra saṃhatiḥ // (34.2) Par.?
tataḥ sadarpaṃ pratanuṃ tapasyayā madasrutikṣāmam ivaikavāraṇam / (35.1) Par.?
parijvalantaṃ nidhanāya bhūbhṛtāṃ dahantam āśā iva jātavedasam // (35.2) Par.?
anādaropāttadhṛtaikasāyakaṃ jaye 'nukūle suhṛdīva saspṛham / (36.1) Par.?
śanair apūrṇapratikārapelave niveśayantaṃ nayane balodadhau // (36.2) Par.?
niṣaṇṇam āpatpratikārakāraṇe śarāsane dhairya ivānapāyini / (37.1) Par.?
alaṅghanīyaṃ prakṛtāv api sthitaṃ nivātaniṣkampam ivāpagāpatim // (37.2) Par.?
upeyuṣīṃ bibhratam antakadyutiṃ vadhād adūre patitasya daṃṣṭriṇaḥ / (38.1) Par.?
puraḥ samāveśitasatpaśuṃ dvijaiḥ patiṃ paśūnām iva hūtam adhvare // (38.2) Par.?
nijena nītaṃ vijitānyagauravaṃ gabhīratāṃ dhairyaguṇena bhūyasā / (39.1) Par.?
vanodayeneva ghanoruvīrudhā samandhakārīkṛtam uttamācalam // (39.2) Par.?
maharṣabhaskandham anūnakaṃdharaṃ bṛhacchilāvapraghanena vakṣasā / (40.1) Par.?
samujjihīrṣuṃ jagatīṃ mahābharāṃ mahāvarāhaṃ mahato 'rṇavād iva // (40.2) Par.?
harinmaṇiśyāmam udagravigrahaṃ prakāśamānaṃ paribhūya dehinaḥ / (41.1) Par.?
manuṣyabhāve puruṣaṃ purātanaṃ sthitaṃ jalādarśa ivāṃśumālinam // (41.2) Par.?
gurukriyārambhaphalair alaṃkṛtaṃ gatiṃ pratāpasya jagatpramāthinaḥ / (42.1) Par.?
gaṇāḥ samāsedur anīlavājinaṃ tapātyaye toyaghanā ghanā iva // (42.2) Par.?
yathāsvam āśaṃsitavikramāḥ purā muniprabhāvakṣatatejasaḥ pare / (43.1) Par.?
yayuḥ kṣaṇād apratipattimūḍhatāṃ mahānubhāvaḥ pratihanti pauruṣam // (43.2) Par.?
tataḥ prajahre samam eva tatra tair apekṣitānyonyabalopapattibhiḥ / (44.1) Par.?
mahodayānām api saṃghavṛttitāṃ sahāyasādhyāḥ pradiśanti siddhayaḥ // (44.2) Par.?
kirātasainyād urucāpanoditāḥ samaṃ samutpetur upāttaraṃhasaḥ / (45.1) Par.?
mahāvanād unmanasaḥ khagā iva pravṛttapattradhvanayaḥ śilīmukhāḥ // (45.2) Par.?
gabhīrarandhreṣu bhṛśaṃ mahībhṛtaḥ pratisvanair unnamitena sānuṣu / (46.1) Par.?
dhanurninādena javād upeyuṣā vibhidyamānā iva dadhvanur diśaḥ // (46.2) Par.?
vidhūnayantī gahanāni bhūruhāṃ tirohitopāntanabhodigantarā / (47.1) Par.?
mahīyasī vṛṣṭir ivānileritā ravaṃ vitene gaṇamārgaṇāvaliḥ // (47.2) Par.?
trayīm ṛtūnām anilāśinaḥ sataḥ prayāti poṣaṃ vapuṣi prahṛṣyataḥ / (48.1) Par.?
raṇāya jiṣṇor viduṣeva satvaraṃ ghanatvam īye śithilena varmaṇā // (48.2) Par.?
patatsu śastreṣu vitatya rodasī samantatas tasya dhanur dudhūṣataḥ / (49.1) Par.?
saroṣam ulkeva papāta bhīṣaṇā baleṣu dṛṣṭir vinipātaśaṃsinī // (49.2) Par.?
diśaḥ samūhann iva vikṣipann iva prabhāṃ raver ākulayann ivānilam / (50.1) Par.?
muniś cacāla kṣayakāladāruṇaḥ kṣitiṃ saśailāṃ calayann iveṣubhiḥ // (50.2) Par.?
vimuktam āśaṃsitaśatrunirjayair anekam ekāvasaraṃ vanecaraiḥ / (51.1) Par.?
sa nirjaghānāyudham antarā śaraiḥ kriyāphalaṃ kāla ivātipātitaḥ // (51.2) Par.?
gataiḥ pareṣām avibhāvanīyatāṃ nivārayadbhir vipadaṃ vidūragaiḥ / (52.1) Par.?
bhṛśaṃ babhūvopacito bṛhatphalaiḥ śarair upāyair iva pāṇḍunandanaḥ // (52.2) Par.?
divaḥ pṛthivyāḥ kakubhāṃ nu maṇḍalāt patanti bimbād uta tigmatejasaḥ / (53.1) Par.?
sakṛd vikṛṣṭād atha kārmukān muneḥ śarāḥ śarīrād iti te 'bhimenire // (53.2) Par.?
gaṇādhipānām avidhāya nirgataiḥ parāsutāṃ marmavidāraṇair api / (54.1) Par.?
javād atīye himavān adhomukhaiḥ kṛtāparādhair iva tasya pattribhiḥ // (54.2) Par.?
dviṣāṃ kṣatīr yāḥ prathame śilāmukhā vibhidya dehāvaraṇāni cakrire / (55.1) Par.?
na tāsu pete viśikhaiḥ punar muner aruṃtudatvaṃ mahatāṃ hy agocaraḥ // (55.2) Par.?
samujhitā yāvadarāti niryatī sahaiva cāpān munibāṇasaṃhatiḥ / (56.1) Par.?
prabhā himāṃśor iva paṅkajāvaliṃ nināya saṃkocam umāpateś camūm // (56.2) Par.?
ajihmam ojiṣṭham amogham aklamaṃ kriyāsu bahvīṣu pṛthaṅ niyojitam / (57.1) Par.?
prasehire sādayituṃ na sāditāḥ śaraugham utsāham ivāsya vidviṣaḥ // (57.2) Par.?
śivadhvajinyaḥ pratiyodham agrataḥ sphurantam ugreṣumayūkhamālinam / (58.1) Par.?
tam ekadeśastham anekadeśagā nidadhyur arkaṃ yugapat prajā iva // (58.2) Par.?
muneḥ śaraugheṇa tadugraraṃhasā balaṃ prakopād iva viṣvagāyatā / (59.1) Par.?
vidhūnitaṃ bhrāntim iyāya saṅginīṃ mahānileneva nidāghajaṃ rajaḥ // (59.2) Par.?
tapobalenaiṣa vidhāya bhūyasīs tanūr adṛśyāḥ svid iṣūn nirasyati / (60.1) Par.?
amuṣya māyāvihataṃ nihanti naḥ pratīpam āgatya kimu svam āyudham // (60.2) Par.?
hṛtā guṇair asya bhayena vā munes tirohitāḥ svit praharanti devatāḥ / (61.1) Par.?
kathaṃ nv amī saṃtatam asya sāyakā bhavanty aneke jaladher ivormayaḥ // (61.2) Par.?
jayena kaccid viramed ayaṃ raṇād bhaved api svasti carācarāya vā / (62.1) Par.?
tatāpa kīrṇā nṛpasūnumārgaṇair iti pratarkākulitā patākinī // (62.2) Par.?
amarṣiṇā kṛtyam iva kṣamāśrayaṃ madoddhateneva hitaṃ priyaṃ vacaḥ / (63.1) Par.?
balīyasā tad vidhineva pauruṣaṃ balaṃ nirastaṃ na rarāja jiṣṇunā // (63.2) Par.?
pratidiśaṃ plavagādhipalakṣmaṇā viśikhasaṃhatitāpitamūrtibhiḥ / (64.1) Par.?
ravikaraglapitair iva vāribhiḥ śivabalaiḥ parimaṇḍalatā dadhe // (64.2) Par.?
pravitataśarajālacchannaviśvāntarāle vidhuvati dhanur āvir maṇḍalaṃ pāṇḍusūnau / (65.1) Par.?
katham api jayalakṣmīr bhūtabhūtā vihātuṃ viṣamanayanasenāpakṣapātaṃ viṣehe // (65.2) Par.?
Duration=0.2115581035614 secs.